نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
تحلیل و ارزیابی مالی کاربرد حصار الکتریکی در افزایش بهره‌وری مرتع

حسین ارزانی؛ اسماعیل علیزاده؛ ستاره باقری؛ محمد جعفری

دوره 76، شماره 2 ، مرداد 1402، ، صفحه 149-158

https://doi.org/10.22059/jrwm.2023.350852.1681

چکیده
  مراتع نقش موثری در توسعه اقتصادی و سیاسی کشور قبل از وابستگی ارزی کشور به نفت و مشتقات آن داشته‌اند. لذا توجه به تنش‌های محیطی و اجتماعی وارد شده به این زیست بوم‌ها، لزوم استفاده از تکنولوژی‌های نوین را برای تنوع بخشی به منابع تولید و کاهش هزینه‌ها برجسته می‌کند. این مطالعه در مرتع طالقان با هدف ارزیابی مالی حصارهای خورشیدی جهت ...  بیشتر

مقایسه وضعیت و مدیریت مرتع قبل و بعد از جایگزینی روش ارزیابی وضعیت خاک با فاکتور خاک روش چهار فاکتوری در مراتع پشتکوه مازندران

رضاعلی دومهری وسطی کلایی؛ محمد جعفری؛ حسین ارزانی؛ سید اکبر جوادی؛ محمود عرب خدری

دوره 75، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 347-361

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.312278.1544

چکیده
  هدف این تحقیق، مقایسه وضعیت و مدیریت مرتع قبل و بعد از جایگزینی روش ارزیابی وضعیت خاک در فاکتور خاک روش چهار فاکتوری به‌منظور تعیین مناسب‌ترین روش وضعیت مرتع بود. ارزیابی وضعیت مرتع برای هر دو حالت در مراتع پشتکوه مازندران انجام شد و سپس وضعیت، روش‌های مرتع‌داری و برنامه‌های مدیریتی و اصلاحی آن‌ها پیشنهاد و با یکدیگر مقایسه گردید. ...  بیشتر

ارزیابی قابلیت مراتع کوهستانی درمیان خراسان جنوبی برای بهره‌‌برداری طبیعت‌‌گردی

وحیده عبداللهی؛ حسین ارزانی؛ جواد معتمدی

دوره 75، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 283-298

https://doi.org/10.22059/jrwm.2022.328067.1603

چکیده
  طبیعت‌‌گردی، به‌‌عنوان یک فعالیت جنبی مرتعداری؛ می‌‌تواند در ارتقاء سطح زندگی مرتعداران، موثر باشد و به‌‌واسطه اقتصادی کردن مرتعداری، باعث کاهش فشار چرا بر مراتع، شود. در این راستا، پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی قابلیت مراتع درمیان خراسان جنوبی، جهت استفاده طبیعت‌‌گردی، بر مبنای عوامل محیطی و اکولوژیکی (اقلیم، توپوگرافی، خاک، ...  بیشتر

ارزیابی تأثیر طرح‌های منابع طبیعی بر معیشت بهره برداران ساردوئیه شهرستان جیرفت

حمید رضا سعیدی گراغانی؛ حسین ارزانی؛ حسین آذرنیوند؛ مهدی قربانی

دوره 74، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 677-688

https://doi.org/10.22059/jrwm.2022.114284.812

چکیده
  نگرش مردم نسبت به تأثیر پروژه‌های مدیریت منابع طبیعی بر معیشت آنها می‌تواند در پایداری این پروژه‌ها نقش بسزایی داشته باشد. این مقاله با هدف کلی بررسی نگرش بهره‌برداران نسبت به تأثیر طرح‌های مرتعداری و آبخیزداری بر سرمایه‌های معیشت پایدار خانوارهای عشایری در منطقه ساردوئیه شهرستان جیرفت انجام گرفته است. در این راستا پنج سامان ...  بیشتر

معادل واحد دامی و نیاز روزانۀ نژادهای گوسفندی چرا کننده در مناطق مرکزی کشور

جواد معتمدی (ترکان)؛ حسین ارزانی؛ مهدی قربانی

دوره 73، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 199-208

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.100502.707

چکیده
  بیش از 20 نژاد گوسفندی با جثه­های متفاوت، از مراتع مناطق مختلف آب و هوایی استفاده می­کنند که باید ضریب تبدیل هر نژاد نسبت به واحد دامی، مشخص شود. در این راستا، طی سال­های 86-1381 از هر یک نژادهای گوسفندی چرا کننده در مناطق مرکزی، دو گله انتخاب شد. از میان گله­های منتخب، 30 رأس دام به­صورت تصادفی در رده­های مختلف سنی و جنسی و در فصول ...  بیشتر

برآورد تولید بلند مدت علوفۀ مراتع استپی فارس بر اساس پارامترهای اقلیمی

مهشید سوری؛ مینا بیات؛ حسین ارزانی؛ مرتضی خداقلی

دوره 72، شماره 4 ، اسفند 1398، ، صفحه 995-1009

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.287255.1408

چکیده
  عوامل اقلیمی مهم­ترین عامل تأثیر‌گذار بر رشد پوشش گیاهی و تولید می‌باشند. تأثیر هر یک از این عوامل در هر منطقه بسته به نوع پوشش گیاهی متفاوت است. در این مطالعه اثر عوامل اقلیمی (بارندگی و دما) بر تولید گونه‌های گیاهی مورد چرای دام در 6 سایت استپی استان فارس در یک دورۀ ده ساله (1377 تا 1386) مورد بررسی قرار گرفت. جهت اندازه­گیری پوشش از ...  بیشتر

بررسی تأثیر اجرای طرح‌های مرتعداری بر برخی از خصوصیات خاک در مراتع ییلاقی و قشلاقی مناطق نوبران و زرندیه در استان مرکزی

علیرضا افتخاری؛ محمد جعفری؛ حسین ارزانی؛ علی اکبر مهرابی؛ محمدرضا بی همتا؛ احسان زندی اصفهان؛ نادیا کمالی

دوره 72، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 633-642

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.222528.1080

چکیده
  با توجه به نقش مراتع در حفظ و حاصلخیزی خاک و با در نظر گرفتن خاک به عنوان منبع پایه، لازم است برای حفظ و تقویت خاک مراتع با اجرای طرح­های مرتعداری به این مهم دست یافت. لذا در این تحقیق 15 مرتع ییلاقی و 16 مرتع قشلاقی دارای طرح در استان مرکزی به منظور بررسی اثر طرح­ها بر برخی از فاکتورهای خاک مورد بررسی قرار گرفتند. در هر مرتع دارای طرح ...  بیشتر

تعیین ایجاد مدل کالیبراسیون طیف‌سنج مادون قرمز نزدیک انعکاسی (NIRS) جهت برآورد کیفیت علوفۀ گونه‌های بوته‌ای

حسین ارزانی؛ وحیده عبداللهی؛ جواد معتمدی؛ مجید آخشی

دوره 72، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 311-327

https://doi.org/10.22059/jrwm.2019.260878.1277

چکیده
  امروزه بیشتر توجهات، جهت اندازه­گیری ترکیبات شیمیایی گونه­های مرتعی، بر روش­های فیزیکی و کم هزینه از جمله طیف­سنج اشعۀ مادون قرمز نزدیک (NIRS) متمرکز شده است. از این­رو هدف از پژوهش حاضر، ارائۀ مدل­های کالیبراسیونی برای طیف­سنج مادون قرمز نزدیک انعکاسی (NIRS) به­منظور برآورد مقادیر شاخص­های کیفیت علوفۀ­ گونه­های بوته­ای ...  بیشتر

مدل شایستگی استفاده از گیاهان داروئی و صنعتی مراتع قره آقاچ سمیرم

فاضل امیری؛ حسین ارزانی

دوره 72، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 15-28

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.225197.1094

چکیده
  ارزیابی اراضی مرتعی به معنی شناسایی و ارزیابی تولید بالفعل و بالقوه، به منظور بهره برداری بهینه از این منبع با ارزش طبیعی است. تعیین قابلیت استفاده از مرتع جهت استفاده از گیاهان داروئی و صنعتی، با در نظر داشتن بهره برداری پایدار از اراضی حوزه قره‌آقاچ سمیرم با روش فائو و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، از اهداف این تحقیق است. با تلفیق ...  بیشتر

بررسی مدیریت چوپان در پراکنش دام در مرتع و میزان تطابق آن با نقشۀ شایستگی چرای دام

جواد معتمدی (ترکان)؛ حسین ارزانی؛ مرتضی مفیدی؛ اسماعیل شیدای کرکج؛ سحر بابایی

دوره 71، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 1085-1098

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.227316.1100

چکیده
  نقش چوپان در نگهداری، مدیریت و پراکنش دام در مراتع، بسیار با اهمیت است. هدایت گله، نقش اساسی در پراکنش چرا و عملکرد مطلوب دام در مرتع دارد. از این­رو ضرورت دارد سیستم شبانی موجود، مورد ارزیابی قرار گیرد و مشخص گردد که دام­ها تا چه حد مطابق معیارها و شاخص­های اکولوژیک، در مکان­های شایسته، چرا داده می­شوند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ...  بیشتر

تأثیر شرایط اقلیمی بر روی تاج پوشش و تولید علوفۀ مراتع نیمه استپی (مطالعۀ موردی: پلور و رینه- استان مازندران)

مینا بیات؛ حسین ارزانی؛ عادل جلیلی؛ حسن قلیچ نیا

دوره 71، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 378-367

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.109377.777

چکیده
  در این تحقیق میزان تأثیر سه عامل مهم اقلیمی بارش، درجه حرارت و رطوبت نسبی هوا بر روی میزان پوشش تاجی و تولید علوفه در یک دورۀ پنج ساله (1381-1385) و سال 1392 در مراتع نیمه­استپی پلور و رینه در استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. از مدل­های آماری (رگرسیون ساده و چندگانه) برای یافتن ارتباط بین پوشش و علوفۀ تولیدی سالانه و شکل­های مختلف ...  بیشتر

بررسی نقش زنبورداری در افزایش درآمد مرتعدار (مطالعة موردی: روستای ژیوار در استان کردستان)

نایفه اداک؛ حسین ارزانی؛ سید مهدی حشمت الواعظین

دوره 71، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 1-10

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.108759.775

چکیده
  یکی از فعالیت‌های تولیدی کشاورزی که می‌تواند با سرمایة کم اشتغال ایجاد کند زنبورداری است. زنبورداری می‌تواند به عنوان یک راهکار سبب افزایش درآمد بهره‌برداران از مراتع، تعادل دام در مرتع، بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان و مشارکت در طرح‌های مرتعداری شود. مراتع ژیوار دارای پتانسیل زیادی در زمینة استفاده‌های متنوع از مراتع می‌باشند. ...  بیشتر

بررسی پتانسیل مرتع برای زنبورداری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

مهدیه صالحی؛ حسین ارزانی؛ علی طویلی؛ مهدی قربانی

دوره 70، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 711-722

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.104147.736

چکیده
  در سال­های اخیر استفادۀ چندمنظوره از مراتع به عنوان یکی از راه حل­های اصلی در کاهش فشار ناشی از چرای دام و در عین حال افزایش رفاه و درآمد سرانۀ بهره­برداران و رسیدن به توسعه و مدیریت پایدار مطرح شده است. زنبورداری در مراتع راهکاری سودآور و به عنوان یکی از جنبه­های استفاده چندمنظوره در حوزه بالاطالقان و در سامان­های عرفی ناریان، ...  بیشتر

بررسی کیفیت اندام های گونه های گیاهی در مراحل مختلف فنولوژی با استفاده از دستگاه NIR(مطالعه موردی: مراتع ندوشن یزد)

راضیه شاه بندری؛ حسین ارزانی؛ ناصر باغستانی میبدی؛ محمدعلی زارع چاهوکی

دوره 70، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 139-149

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.61972

چکیده
  مهم‌ترین عامل مؤثر بر کیفیت علوفه گیاهان، مرحله فنولوژی است که با شناخت آن می­توان زمان مناسب چرای دام در مرتع را تعیین کرد. در این پژوهش، از چهار گونه مهم مرتعی، شامل درمنه دشتی (Artemisiasieberi)، آنک (Salsolakerneri)، عجوه (Aelieniasubaphylla) و سفید جاز (Eurotiaceratoides) در سه مرحله فنولوژی؛ رشد رویشی، گلدهی و بذردهی در اواخر 1389 و اوایل 1390 در مراتع ندوشن استان ...  بیشتر

انتخاب روش های اصلاحی مرتع بر اساس شرایط محیطی(مطالعه موردی: منطقه طالقان میانی)

هانیه صفری؛ حسین ارزانی؛ علی طویلی

دوره 69، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 611-619

https://doi.org/10.22059/jrwm.2016.61504

چکیده
  چرای بی­رویه و استفاده غیراصولی در بیشتر تیپ‌های گیاهی مراتع طالقان میانی وضعیت فقیر و خیلی فقیر را به وجود آورده است. با توجه به نقش مهم مراتع در تولید و تأمین علوفه و فواید دیگر اجرای طرح مدیریت این مراتع با شیوه­های علمی و اصلاح آن‌ها جهت بهبود وضعیت آن‌ها، امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. با توجه به اهداف ذکرشده، این تحقیق ...  بیشتر

بررسی رابطه ترکیبات ثانویه و خوشخوراکی گیاهان مرتعی(مطالعه موردی: مراتع کرسنک استان چهارمحال و بختیاری)

عطااله ابراهیمی؛ ولی اله رئوفی راد؛ حسین ارزانی؛ زهرا شجاعی اسعدیه

دوره 69، شماره 2 ، تیر 1395، ، صفحه 297-309

https://doi.org/10.22059/jrwm.2016.61684

چکیده
  خوش‌خوراکی گونه‌های مرتعی در موارد متعددی مانند تعیین ظرفیت چرا و ترکیب گونه‌ای کاربرد دارد. تاکنون شاخص دقیقی برای تعیین خوشخوراکی، تعریف نشده است. ازاین‌رو، معرفی شاخصی دقیق، کاربردی، عام و ساده برای تعیین خوشخوراکی گیاهان مرتعی ضروری به نظر می‌رسد. برای بررسی رابطة بین خوشخوراکی و ترکیبات ثانویه، ابتدا ترکیب گیاهان و نسبت ...  بیشتر

بررسی اثر کوتاه‏ مدت آتش‏ سوزی بر فرم ‏های رویشی و کلاس‏ های خوش‌خوراکی در مراتع زاغة لرستان

رضا سیاه منصور؛ حسین ارزانی؛ محمد جعفری؛ سید اکبر جوادی؛ علی طویلی

دوره 68، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 517-531

https://doi.org/10.22059/jrwm.2015.56135

چکیده
  آتش‏سوزی می‏تواند به عنوان ابزاری مهم و مدیریتی در سطح وسیعی از مرتع به منظور اصلاح ترکیب و تنوع زیستیِ اکوسیستم‏هایِ مرتعی به‏کار گرفته شود. به منظور بررسی اثر آتش‏سوزی در محدودة ایستگاه تحقیقاتی گیاهان مرتعی زاغه در 35 کیلومتری شمال شرقی خرم‏آباد شرقی با ارتفاع متوسط 1960 متر از سطح دریا این مطالعه انجام شد. مقایسة میانگین ...  بیشتر

مقادیر عناصر معدنی هشت گونة مرتعی در مراتع ییلاقی طالقان

حسین ارزانی؛ جواد معتمدی (ترکان)؛ محمود حمیدیان؛ زهرا ارزانی؛ مجید آخشی

دوره 67، شماره 3 ، آبان 1393، ، صفحه 381-391

https://doi.org/10.22059/jrwm.2014.52827

چکیده
  برای رسیدن به عملکرد دام در سطح مطلوب تأمین نیاز غذایی دام از نظر عناصر معدنی ضروری است. به همین منظور، عناصر معدنی هشت گونة مهم مرتعی و مورد چرای دام‌ـ شامل Ferula ovina، Prangus uloptera، Medicago sativa، Lotus goeblia، Trifolium montanum، Melilotus officinalis، Sanguisorba minor،و Stachys inflate در مراتع ییلاقی طالقان در مراحل مختلف رشد (رشد رویشی، گل‌دهی، و بذردهی) اندازه‏گیری شد. بدین ...  بیشتر

ارزش‌گذاری اقتصادی نقش پوشش گیاهان مرتعی در حفاظت خاک (مطالعة موردی: حوزه طالقان میانی)

سید علیرضا موسوی؛ حسین ارزانی؛ غلامعلی شرزه ای؛ حسین آذرنیوند؛ مهدی فرح پور؛ استفانی انگل؛ اسماعیل علیزاده؛ علی اکبر نظری سامانی

دوره 67، شماره 2 ، تیر 1393، ، صفحه 317-331

https://doi.org/10.22059/jrwm.2014.51835

چکیده
  حفظ خاک یکی از مهم‌ترین کارکردهای تنظیمی اکوسیستم‌‌های طبیعی به‌شمار می‏رود. این نقش در حوزة طالقان میانی، به دلیل بالابودن میزان فرسایش و تجمع رسوبات در دریاچة سد، از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در این تحقیق، ارزش اقتصادی کارکردهای کاهش میزان ازدست‌رفتن اراضی، کاهش رسوب‌گذاری در مخازن آبی، و حفظ حاصلخیزی خاک بررسی شد. بدین ...  بیشتر

تعیین طبقات شایستگی مراتع منطقة فریدون‌شهر برای چرای گوسفند

ابراهیم گویلی؛ محمدرضا وهابی؛ فاضل امیری؛ حسین ارزانی

دوره 66، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 595-607

https://doi.org/10.22059/jrwm.2014.50033

چکیده
  در تعیین شایستگی مرتع برای هر نوع کاربری باید به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود اکوسیستم مرتع، با هدف حفاظت پایدار، توجه شود. هدف از این تحقیق شناخت قابلیت‌ها و استعدادهای مراتع حوضة آبخیز سرداب- سیبک و ارزیابی و تعیین طبقات شایستگی مراتع منطقه برای کاربری چرای گوسفند است. بدین منظور، مدل شایستگی استفادة چرایی دام (گوسفند) با استفاده ...  بیشتر

مقایسه کارایی روش‏های برآورد تراکم سه گونه مرتعی Bromus tomentellus، ovina Festuca، و Prangos ferulacea (مطالعه موردی: مراتع سارال کردستان)

جمال ایمانی؛ حسین ارزانی؛ محمدعلی زارع چاهوکی

دوره 66، شماره 2 ، تیر 1392، ، صفحه 179-190

https://doi.org/10.22059/jrwm.2013.35571

چکیده
  به منظور ارزیابی و مقایسة روش‏های اندازه‏گیری تراکم سه گونة Bromus tomentellus،ovinaFestuca، و Prangos ferulaceae، از نظر صحت و زمان لازم در هر روش، سه جامعة مطالعاتی انتخاب شد که گونة غالبِ هر جامعه یکی از گونه‌‏های مذکور بود. در هر یک از جوامعْ منطقة معرف مشخص شد و محدوده‏ای به مساحت 7000 متر مربع (70 × 100) انتخاب گردید. نمونه‌برداری در این محدوده ...  بیشتر

بررسی تنوع گیاهان شهدزا و گرده زا در مدیریت زنبورداری از مرتع (مطالعه موردی: حوزه آبخیز قره آقاچ)

فاضل امیری؛ حسین ارزانی؛ ابراهیم گویلی

دوره 65، شماره 4 ، دی 1391، ، صفحه 449-460

https://doi.org/10.22059/jrwm.2012.32044

چکیده
  وجود پوشش گیاهی شهد زا و گرده زا در مراتع می‏تواند زمینه­ی اشتغال جهت کاربری زنبورداری بعنوان یکی از جنبه­های استفاده چند منظوره از مراتع را فراهم آورد. بدین منظور توسعه آن به عنوان یک راهکار مبتنی بر دانش بومی برای ایجاد اشتغال و جبران کاهش درآمد دامداران، به دلیل ضرورت کاهش دام در مراتع منطقه و جلوگیری از فشار وارده و تخریب ...  بیشتر

کیفیت علوفه گونه‌های مرتعی در مراتع استپی «چنگوله» استان ایلام

حسین ارزانی؛ مهدی معمری؛ جواد معتمدی؛ ﻣﺎﺷﺎاﷲ محمد پور

دوره 65، شماره 3 ، آذر 1391، ، صفحه 277-288

https://doi.org/10.22059/jrwm.2012.30017

چکیده
  آگاهی و اطلاع از کافی بودن علوفة مراتع برای رفع نیازهای پروتئینی و انرژی مورد نیاز روزانة دام چراکننده در طول فصل چرا یکی از مهم‌ترین عوامل در تعادل دام و مرتع می‌باشد. به همین منظور در پژوهش حاضر کیفیت علوفة گونه‌های مهم مراتع استپی «چنگوله» ایلام مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از 4 گونة مرتعی شامل؛ Hammada salicornia، Salsola lanchnantha، Convolvulus ...  بیشتر

ارزیابی شاخص‌های معیار بارش سالانه، بارش استاندارد شده و شدت خشکسالی پالمر در مراتع استان قم

مریم آذرخشی؛ بهنوش فرخ‌زاده؛ محمد مهدوی؛ حسین ارزانی؛ حسن احمدی

دوره 65، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 159-174

https://doi.org/10.22059/jrwm.2012.30009

چکیده
  ایران کشوری واقع در کمربند خشک کره زمین است و همواره با مشکل خشکسالی در بخش های مختلف مواجه بوده است . خشکسالی هر ساله خسارت های زیادی را به پوشش گیاهی طبیعی، کشاورزی و جامعه وارد میکند. یکی از راه‌های پایش خشکسالی استفاده از شاخص‌های خشکسالی می‌باشد. در این پژوهش برای ارزیابی اثر خشکسالی روی تولید علوفه گیاهان مرتعی از شاخص‌های ...  بیشتر

تعیین معادل واحد دامی و انرژی مورد نیاز روزانه گوسفند نژاد سنجابی

حسین ارزانی؛ علی اسفندیاری؛ حمید نوروزیان؛ مهدی قربانی؛ جواد ترکان

دوره 62، شماره 2 ، مهر 1388، ، صفحه 175-186

چکیده
  آگاهی از میزان نیاز غذایی دام، میزان علوفه در دسترس مرتع و نیز کیفیت آن، اولین گام در مدیریت موفق دام و مرتع به شمار می‌رود. در ایران به دلیل اینکه گوسفند، جمعیت غالب بهره‌گیرنده از مرتع را تشکیل می‌دهد و نیز به دلیل اینکه حدود 27 ن‍‍ژاد گوسفندی در کشور وجود دارد و هر نژاد دارای وزن زنده و شرایط فیزیولوژیکی ویژه و در نتیجه نیازهای ...  بیشتر