محمد طهمورث؛ داوود نیک کامی
چکیده
پدیده‌های فرسایش و رسوب دو پدیده اجتناب ناپذیر حوزه‌های آبخیز بوده که تابع عوامل پیچیده‌ای هستند. مشخص نمودن این عوامل و شناخت اثر آنها بر فرسایش و رسوب، به برنامه‌ریزی‌های بهتر برای کاهش خسارات ناشی از فرسایش و رسوب در یک حوضه کمک شایانی خواهد نمود. در این تحقیق برای مشخص کردن عوامل موثر بر رسوبدهی، حوزه آبخیز دریاچه ارومیه به ...
بیشتر
پدیده‌های فرسایش و رسوب دو پدیده اجتناب ناپذیر حوزه‌های آبخیز بوده که تابع عوامل پیچیده‌ای هستند. مشخص نمودن این عوامل و شناخت اثر آنها بر فرسایش و رسوب، به برنامه‌ریزی‌های بهتر برای کاهش خسارات ناشی از فرسایش و رسوب در یک حوضه کمک شایانی خواهد نمود. در این تحقیق برای مشخص کردن عوامل موثر بر رسوبدهی، حوزه آبخیز دریاچه ارومیه به عنوان حوضه مورد مطالعه انتخاب شد. پس از مشخص کردن 30 ویژگی موثر بر رسوبدهی زیرحوضه‌های منطقه مطالعاتی، شامل خصوصیات هیدرولوژیکی، فیزیوگرافیکی، ژئومرفولوژیکی، زمین شناسی و خاک، اقلیمی، کاربری اراضی و پوشش گیاهی به عنوان متغیرهای مسـتقل، مقـادیر رسـوب تولیدی در هر زیرحوضه نیز به عنوان متغیر وابسته مشخص گردید. با اسـتفاده از روش‌های تجزیـه و تحلیـل عـاملی، تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA)، تحلیل خوشه‌ای و ایجـاد رگرسـیون چندمتغیره به روش گام به گام بین متغیرهای مستقل انتخابی و متغیر وابسته بـا اسـتفاده از نـرم افـزار SPSS، مناسـب‌تـرین رابطـه آمـاری بـین رسـوبدهی زیرحوضه‌ها و مشخصات حوزه آبخیز مطالعاتی به‌دست آمد. با توجه به مدل رگرسیونی انتخابی مشخص می-شود که مقدار رسوبدهی در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه به پنج عامـل مسـاحت اراضی کشاورزی (دیم، آبی و باغات)، مساحت زیرحوضه‌ها، مجموع مسـاحت سـازندهای حساس به فرسایش و کواترنر، دبی متوسط سالیانه و ضریب فرم حوضه بستگی دارد که ایـن پنج عامل 89 درصد تغییرات تولید رسوب زیرحوضه‌های انتخابی را کنترل می‌کنند. به طور کلی، عوامل موثر بر فرسایش و رسوب حوزه آبخیز دریاچه ارومیه را می‌توان به سه گروه عوامل انسانی و تغییر کاربری اراضی، زمین‌شناسی و فیزیوگرافی تقسیم‌بندی نمود.
حشمت اله آقارضی؛ مهدی مردیان؛ علی اکبر داوودی راد؛ داوود نیک کامی
چکیده
بهینهسازی کاربری اراضی، با استفاده از مدل برنامهریزی خطی، یکی از روش‌های مدیریتی برای رسیدن به پایداری تولید و کاهش فرسایش خاک است. در این میان، تحلیل حساسیت مدل میتواند، با بررسی تأثیرپذیری نتایج از تغییرات پارامترهای ورودی، عدم قطعیت در تصمیمگیری برنامههای مدیریتی را کاهش دهد. بر این اساس، در تحقیق حاضر، با استفاده ...
بیشتر
بهینهسازی کاربری اراضی، با استفاده از مدل برنامهریزی خطی، یکی از روش‌های مدیریتی برای رسیدن به پایداری تولید و کاهش فرسایش خاک است. در این میان، تحلیل حساسیت مدل میتواند، با بررسی تأثیرپذیری نتایج از تغییرات پارامترهای ورودی، عدم قطعیت در تصمیمگیری برنامههای مدیریتی را کاهش دهد. بر این اساس، در تحقیق حاضر، با استفاده از مدل برنامهریزی خطی و به کمک نرمافزار Lingo، بهینهسازی کاربری اراضی در حوضة آبخیز آدینه‌مسجد در استان مرکزی انجام شد. سپس، در دامنة مجاز تغییرات 50- تا 50+ درصدی سطح کاربریهای اراضی، با توجه به ضرایب بیشینهساز سود و کمینهساز فرسایش، به تحلیل حساسیت مدل پرداخته شد. طبق نتایج، مقادیر توابع هدف فقط نسبت به حداکثر سطح اراضی دیم، آن هم به مقدار خیلی کم، حساسیت نشان میدهند؛ به طوری که، با کاهش 10 درصدی حداکثر سطح اراضی دیم، میزان درآمد در وضعیت فعلی 5/3 درصد، در وضعیت اعمال مدیریت 2/4 درصد و در وضعیت استاندارد 6/2 درصد کاهش می‌یابد. از طرفی، مقدار فرسایش در وضعیت فعلی 18/0 درصد و در وضعیت اعمال مدیریت 19/0 درصد کاهش می‌یابد. اما، در وضعیت استاندارد 34/0 درصد افزایش می‌یابد. همچنین، نتایج نشان داد تغییرپذیری سود از تغییرات سطح اراضی دیم متأثر است؛ در حالی که تغییرپذیری فرسایش از تغییرات سطح کاربری مرتع تأثیر میپذیرد.
