فاطمه عینلو؛ محمد رضا اختصاصی؛ مهدی قربانی؛ پرویز عبدی نژاد؛ رضا انجم شعاع
چکیده
یکی از الزامات مدیریت یکپارچه منابع آب مبتنی بر برنامه ریزی مدیریت مشارکتی، شناسایی و تحلیل دست اندرکاران کلیدی است. شناسایی جنبههای ساختاری شبکه دست اندرکاران سازمانی را میتوان با استفاده از تحلیل شبکه اجتماعی ارزیابی نمود و موقعیت و نقش آنها را برای انسجام بخشی و هماهنگی بین سازمانی در مدیریت منابع آب مشخص نمود. در این پژوهش، ...
بیشتر
یکی از الزامات مدیریت یکپارچه منابع آب مبتنی بر برنامه ریزی مدیریت مشارکتی، شناسایی و تحلیل دست اندرکاران کلیدی است. شناسایی جنبههای ساختاری شبکه دست اندرکاران سازمانی را میتوان با استفاده از تحلیل شبکه اجتماعی ارزیابی نمود و موقعیت و نقش آنها را برای انسجام بخشی و هماهنگی بین سازمانی در مدیریت منابع آب مشخص نمود. در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل شبکه اجتماعی، ذیمدخلان مرتبط با حکمرانی مشارکتی منابع آب دشت ابهر، مشتمل بر 20 دست اندرکار سازمانی آنالیز شد و شاخصهای سیاستی در سطح شبکه دستاندرکاران سازمانی ارزیابی گردید. شاخصهای تراکم، اندازه، دوسویگی پیوندها، انتقالپذیری، میزان تمرکز و میانگین فاصله ژئودزیک در شبکه روابط در سطح کلان و شاخص مرکز- پیرامون در سطح میانی و شاخصهای مرکزیت در سطح خرد مورد بررسی قرار گرفت. میزان شاخص تراکم شبکه، متوسط بوده و با توجه به شاخص دوسویگی و میزان متوسط روابط دوسویه و متقابل در بین دستاندرکاران سازمانی، انسجام و سرمایه سازمانی متوسط ارزیابی میگردد. طبق شاخص انتقالیافتگی، پایداری و تعادل شبکه تبادل اطلاعات، کم است. تحلیل شاخص مرکز- پیرامون شبکه دستاندرکاران نشان دهنده تراکم بالاتر پیوندها و انسجام سازمانی بیشتر در بین سازمانهای مرکزی در مقایسه با زیرگروه پیرامونی است و میزان تبادل اطلاعات بین زیرگروههای مرکزی و پیرامونی متوسط ارزیابی شد. بر اساس شاخصهای مرکزیت، موقعیت هندسی هر کنشگر در شبکه مشخص گردید. جهت تصمیمگیری، برنامهریزی، سیاستگذاری و اجرای حکمرانی مشارکتی منابع آب در دشت ابهر، سازمانها و قدرتهای سیاسی کلیدی و مؤثر و سازمانهای دارای قدرت کم و به حاشیه راندهشده، شناسایی گردیدند.
سهیلا پویان؛ محمد زارع؛ محمد رضا اختصاصی
چکیده
پدیدۀ گرد و غبار یکی از رویدادهای مخرب و رایج در مناطق خشک و بیابانی جهان است. این پدیده آثار زیانباری بر روی زندگی انسان و محیط زیست دارد. توفانهای گردوغبار افزون بر هدر رفت خاک، ایجاد خسارات اقتصادی به بخشهای صنعتی، کشاورزی و شریانهای ارتباطی، میتواند باعث تهدید حیات انسان هم از نظر سلامتی و هم تولید مواد غذایی شود. ...
بیشتر
پدیدۀ گرد و غبار یکی از رویدادهای مخرب و رایج در مناطق خشک و بیابانی جهان است. این پدیده آثار زیانباری بر روی زندگی انسان و محیط زیست دارد. توفانهای گردوغبار افزون بر هدر رفت خاک، ایجاد خسارات اقتصادی به بخشهای صنعتی، کشاورزی و شریانهای ارتباطی، میتواند باعث تهدید حیات انسان هم از نظر سلامتی و هم تولید مواد غذایی شود. هدف از این پژوهش، تحلیل مکانی شاخص گردوغبار (DSI) در 44 ایستگاه سینوپتیک کشور است. بر این اساس نخست شاخص توفانهای گردوغبار با استفاده از دادههای ساعتی گردوغبار برای هر ایستگاه، به کمک شاخص (DSI) محاسبه شد. سپس، با استفاده از میانگین ماهانۀ شاخص توفان گردوغبار، تحلیل منطقهای با استفاده از روش گشتاور خطی انجام شد. براساس نتایج تحلیل منطقهای، کشور به 6 منطقۀ همگن از منظر شاخص توفان گردوغبار تقسیم شد. نتایج حاصل از تخمین منطقهای نشان داد که تابع توزیع پیرسون 3 به عنوان بهترین تابع توزیع منطقهای برای گروههای همگن 1، 4، 5، 6 و تابع لجستیک تعمیم یافته برای گروههای همگن 2 و 3 است. نتایج برآورد و تحلیل مکانی شاخص گردوغبار، در بسیاری از پژوهشهای محیط زیستی، تصمیمسازی و فرآیند مدیریت برنامههای بیابانزدایی و مقابله با توفانهای گرد و غبار به کار میرود.
حمیده افخمی؛ اعظم حبیبی پور؛ محمد رضا اختصاصی
چکیده
تبخیر یکی از پارامترهای اقلیمی مهم در مناطق خشک است و نقش مهمی را در مدیریت منابع آب بازی میکند، به همین جهت آگاهی از مقدار تبخیر و مدلسازی آن به عنوان یکی از متغیرهای مهم هیدرولوژیکی در تحقیقات کشاورزی و حفاظت آب و خاک از اهمیت زیادی برخوردار است. در دهههای اخیر روشهای هوش مصنوعی در تخمین و پیشبینی پدیدههای غیرخطی توانایی ...
بیشتر
تبخیر یکی از پارامترهای اقلیمی مهم در مناطق خشک است و نقش مهمی را در مدیریت منابع آب بازی میکند، به همین جهت آگاهی از مقدار تبخیر و مدلسازی آن به عنوان یکی از متغیرهای مهم هیدرولوژیکی در تحقیقات کشاورزی و حفاظت آب و خاک از اهمیت زیادی برخوردار است. در دهههای اخیر روشهای هوش مصنوعی در تخمین و پیشبینی پدیدههای غیرخطی توانایی بالایی از خود نشان داده است. در این تحقیق از سه روش مهم دادهکاوی شامل شبکة عصبی مصنوعی، شبکههای استنتاج فازی و درخت تصمیم رگرسیونی جهت پیشبینی تبخیر ماهانه در ایستگاه سینوپتیک یزد استفاده شد. برای این منظور از 8 متغیر هواشناسی در مقیاس ماهانه (متوسط کمینة دما، متوسط بیشینة دما، میانگین دما، ساعات آفتابی، سرعت باد، جهت باد، میانگین رطوبت نسبی و تبخیر) به عنوان ورودی مدل استفاده گردید. نتایج بهدستآمده نشان داد هر سه مدل نامبرده قادرند با استفاده از پارامترهای اقلیمی مذکور به پیشبینی مقدار تبخیر ماهانه 12 ماه بعد از وقوع بپردازند ولی در میان سه مدل مورد استفاده، شبکة عصبی مصنوعی با ضریب همبستگی برابر با 97/0r=، 1/5RMSE=،3/36MAE= و 48/0-ME= بهترین کارایی را از خود نشان داد. همچنین نتایج نشان داد در پیشبینی تبخیر، تفاوت قابلملاحظهای در زمان استفاده از دادههای خام و دادههای نرمال شده وجود ندارد و پردازش دادهها تأثیر چندانی در بهبود نتایج مدلها نخواهد داشت.
پیمان امین؛ محمد رضا اختصاصی
چکیده
در دو دهۀ اخیر، به دنبال نشست زمین به طور خاص در دشتهای ریزدانه، شکافها و گسیختگیهایی در رسوبات دشت یزد- اردکان پدید آمده است که به آن شق گفته میشود. یکی از فرضیات مهم و اساسی در رابطه با ظهور این پدیده برداشت بیرویۀ آب از سفرههای آب زیرزمینی و کاهش فشار هیدرو دینامیکی و متراکم شدن لایهها و رسوبات است. این پدیده در ...
بیشتر
در دو دهۀ اخیر، به دنبال نشست زمین به طور خاص در دشتهای ریزدانه، شکافها و گسیختگیهایی در رسوبات دشت یزد- اردکان پدید آمده است که به آن شق گفته میشود. یکی از فرضیات مهم و اساسی در رابطه با ظهور این پدیده برداشت بیرویۀ آب از سفرههای آب زیرزمینی و کاهش فشار هیدرو دینامیکی و متراکم شدن لایهها و رسوبات است. این پدیده در رسوبات ریزدانه با شدت و نمود بیشتر تظاهر نموده و موجب آسیب رسیدن به سازههای ساختمانی، جادهها، دکلها و غیره میشود. منطقۀ مورد مطالعه اراضی دشت رسی فاقد سنگفرش سطحی و یا سنگریزۀ عمقی بوده و در شرق یزد میباشد. به منظور نمونه برداری، 12 نمونۀ خاک در سه نقطه که یکی از آنها در مجاورت شق و دو نقطۀ دیگر به فاصله 100 متر از طرفین بودند انتخاب گردید و در هر نقطه چهار پروفیل از صفر تا عمق 120 سانتیمتر حفر شد. بر روی نمونهها آزمایشاتی از جمله، اندازهگیری شاخصهای تغییر ضرایب حجمی در مقابل رطوبتهای مختلف در جعبههای مکعبی فلزی گالوانیزه به ابعاد 20 سانتیمتر، آزمایشات تعیین حدود آتربرگ، حد واگرایی و سایر شاخصهای مکانیک خاک انجام گرفت. نتایج نشان داد که حد روانی خاک محدودۀ شق، نزدیک به 29 درصد و حد رطوبت شق خوردگی نزدیک به 4 درصد شد. همچنین بیشترین مقدار همکشیدگی عمودی (فرونشست) حدود 11 درصد و بیشترین مقدار همکشیدگی افقی حدود 6 درصد در خاکهای محدودۀ شق رخ داد. به عبارتی دیگر به ازای هر متر عمق رسوب امکان 11 سانتیمتر نشست در عرصههای با شرایط رطوبتی کمتر از 4 درصد دور از انتظار نمیباشد. با توجه به شرایط خاص منطقه پیشنهاد میگردد پروژههای سازهای از جمله احداث جاده، خطوط گاز، لولۀ آب و پلسازی در این گونه عرصهها انجام نشود.
علیرضا متولی؛ علی طالبی؛ مهرداد صفایی؛ محمدرضا اختصاصی
چکیده
زمینلغزش یکی از مهمترین پدیدههای زمینشناختی دامنههای البرز شمالی است که بهطور تدریجی و گاهی در مدتزمان کوتاه باعث بروز خسارات قابلتوجه میگردد. در چندساله اخیر به دلیل تغییرات نامطلوب در کاربریها و تخریب فزاینده مراتع و جنگلها و اراضی زراعی و اجرای نامناسب پروژههای عمرانی در مناطق مستعد لغزش، تشکیلات زمینشناسی ...
بیشتر
زمینلغزش یکی از مهمترین پدیدههای زمینشناختی دامنههای البرز شمالی است که بهطور تدریجی و گاهی در مدتزمان کوتاه باعث بروز خسارات قابلتوجه میگردد. در چندساله اخیر به دلیل تغییرات نامطلوب در کاربریها و تخریب فزاینده مراتع و جنگلها و اراضی زراعی و اجرای نامناسب پروژههای عمرانی در مناطق مستعد لغزش، تشکیلات زمینشناسی مستعد به لغزش، میزان بارندگی و اقلیم منطقه و وجود دامنههای پرشیب، فراوانی وقوع این پدیده مخرب، افزایشیافته است. در این تحقیق زمینلغزشهای رخداده محدوده چهاردانگه، واقع در جنوب شهرستان ساری با استفاده از دو مدل پایه فیزیکی SHALSTAB و SINMAP موردبررسی قرار گرفت و نقشه پایداری دامنه این محدوده بهوسیله این دو مدل تعیین شد. در ابتدا مشخصات فیزیکی و مکانیکی سیزده گمانه در محدوده اندازهگیری گردید و با پنجاهوشش مورد از لغزشهای رخداده در منطقه، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تحقیقات میدانی، نمونههای آزمایشگاهی، اجرای مدل و تجزیهوتحلیل دادهها نشان داد که دو مدل SINMAP و SHALSTAB دارای نرخ موفقیت 3/87 و 5/69 درصد برای پیشبینی ناپایداری دامنه در منطقه چهاردانگه است. این به این معنی است که مدل SINMAP کارایی بیشتری از مدل SHALSTAB در بررسی تجزیهوتحلیل پایداری دامنه دارد.
محمد رضا فاضل پور عقدائی؛ حسین ملکی نژاد؛ محمدرضا اختصاصی؛ جلال برخورداری؛ اصغر زارع چاهوکی
چکیده
با توجه به پراکنش و گستردگی مناطق مناسب احداث سامانههای بهرهبرداری از سیلاب و گوناگونی پارامترهای اصلی مؤثر در طراحی و اجرای آنها، ارزیابی عملکرد اجزای سامانههای احداث شده در مناطق مختلف کشور را جهت دستیابی به الگوهای بهینه ضروری مینماید. این تحقیق به منظور ارزیابی تأثیر پروژههای پخش سیلاب بر ویژگیهای خاک در استان یزد ...
بیشتر
با توجه به پراکنش و گستردگی مناطق مناسب احداث سامانههای بهرهبرداری از سیلاب و گوناگونی پارامترهای اصلی مؤثر در طراحی و اجرای آنها، ارزیابی عملکرد اجزای سامانههای احداث شده در مناطق مختلف کشور را جهت دستیابی به الگوهای بهینه ضروری مینماید. این تحقیق به منظور ارزیابی تأثیر پروژههای پخش سیلاب بر ویژگیهای خاک در استان یزد (عرصههای پخش سیلاب بافق، هرات و مهریز) انجام گردید. بدین منظور در بندهای اول تا سوم هر سیستم پخش سیلاب و در سه نقطه مجاور عرصهها به عنوان شاهد اقدام به حفر پروفیل خاک گردید. 99 نمونه خاک در پنج عمق از پروفیلها جمعآوری شد و در آزمایشگاه از نظر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی بررسی گردید. تجزیه و تحلیل نتایج با آزمون تی مستقل انجام شد. نتایج نشان داد که خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در عرصۀ پخش سیلاب بافق با شاهد تفاوت معنیداری نداشته است. در هرات در برخی پارامترها نظیر هدایت الکتریکی، واکنش اشباع خاک، کلسیم و پتاسیم در عمقهای محدودی تفاوت معنیداری داشته، ولی در مهریز در بیشتر پارامترهای شیمیایی مورد بررسی تفاوت معنیدار و روند کاهشی داشته است. نتایج بیانگر نفوذ بیشتر آب در منطقه مهریز و شستشوی عناصر خاک بوده، این در حالی است که در هرات نفوذ کمتر و در بافق از روند کاهشی بیشتری برخوردار بوده است.
اصغر مصلح آرانی؛ حمید عظیم زاده؛ محمد رضا اختصاصی؛ ندا ایمان طلب؛ علی دولتی
چکیده
این پژوهش، با تکیه بر مقایسة واکنشهای متفاوت مورفولوژیک دو گونة کلیر Capparis decidua)) و لگجیC. spinosa) )، ارتباط بین بعضی از عوامل مؤثر در شکلزایی نبکا را بررسی مینماید.به منظور بررسی واکنشهای مورفولوژیک دو گونة مورد اشاره به تشکیل نبکا، 9 نبکای لگجی با سنین متفاوت به طور تصادفی انتخاب شد. سپس، تعداد و اندازة ریشههای نابجا و تعداد ...
بیشتر
این پژوهش، با تکیه بر مقایسة واکنشهای متفاوت مورفولوژیک دو گونة کلیر Capparis decidua)) و لگجیC. spinosa) )، ارتباط بین بعضی از عوامل مؤثر در شکلزایی نبکا را بررسی مینماید.به منظور بررسی واکنشهای مورفولوژیک دو گونة مورد اشاره به تشکیل نبکا، 9 نبکای لگجی با سنین متفاوت به طور تصادفی انتخاب شد. سپس، تعداد و اندازة ریشههای نابجا و تعداد شاخه و جوانه در طول ساقه شمارش شد. نتایج نشان داد که وزن بخش زنده (سبز) و غیرزندة پایههایی از گیاه لگجی تشکیلدهندة نبکا به طور معنیداری از پایههای شاهد همسن خود بیشتر است. در لگجی، نبکا در ابتدا با افزایش تعداد جوانهها و شاخهها باعث تحریک رشد میشود، ولی، در نهایت، باعث خشکیدگی کامل گیاه میگردد. در کلیر، تشکیل نبکا باعث ریشهزایی (ریشههای نابجا) در شاخههای مدفونشده میشود. همچنین، با افزایش حجم نبکا، بر تعداد شاخه یا جوانه در کلیر افزوده نشد. علاوه بر آن، ریشة نابجایی در پایههای کلیرِ فاقد نبکا ملاحظه نشد. نتایج بررسی نحوة انشعاب شاخهها نشان داد که گونة کلیر به دو روش باعث ایجاد نبکا میشود. کلیر در میانسالی پاجوشهای فراوانی تولید میکند. تشکیل پاجوشها در اطراف و در قسمت یقة گیاهِ کلیر باعث تجمع رسوبات و تشکیل نبکا میشود. شاخة پاجوشهای مدفونشده در نبکا، با افزایش حجم نبکا، ریشههای نابجا تولید مینماید و پایة مادری بهتدریج ضعیف میشود و نهایتاً خشک میشود. حالت دوم تشکیل نبکا مشابه لگجی است. با توجه به نتایج بهدستآمده، مشخص شد که گونة کلیر واکنشهای مورفولوژیک سازگارتری نسبت به لگجی در برابر تشکیل نبکا دارد.