اسماعیل شیدای کرکج؛ اسفندیار جهانتاب؛ زهرا محمودی
چکیده
رشد و عملکرد گیاهان در محیط تحت تأثیر تنشهای محیطی زنده و غیر زنده متعدد و نیز خواب بذر محدود میباشد. شوری در خاک، یکی از تنشهای مهم نواحی خشک و نیمهخشک است. خواب بذر یک سازوکار کلیدی جهت بقای گیاهان در محیط رشد طبیعی میباشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر تیمارهای شستشوی بذر با اسید سولفوریک و آبیاری بذور با آب شور بر روی جوانهزنی ...
بیشتر
رشد و عملکرد گیاهان در محیط تحت تأثیر تنشهای محیطی زنده و غیر زنده متعدد و نیز خواب بذر محدود میباشد. شوری در خاک، یکی از تنشهای مهم نواحی خشک و نیمهخشک است. خواب بذر یک سازوکار کلیدی جهت بقای گیاهان در محیط رشد طبیعی میباشد. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر تیمارهای شستشوی بذر با اسید سولفوریک و آبیاری بذور با آب شور بر روی جوانهزنی بذور گیاه دارویی Zygophyllum fabago میباشد. با توجه به تحقیقات قبلی مرتبط، بدین منظور برای اعمال تیمار اسیدشویی سه غلظت 0، 10 و 20 درصد تهیه شد. برای تیمار شوری نیز چهار سطح: 0، 60، 90 و 120 میلی مول بر لیتر در نظر گرفته شد. آبیاری با اسپری آبپاش در مواقع لازم روی همۀ پتریدیشها به طور مساوی صورت پذیرفت. شمارش بذرهای جوانهزده هر روز انجام شد و تا زمانی که در چند روز متوالی، افزایشی در تعداد بذر جوانهزده مشاهده نگردید، ادامه یافت. نتایج نشان داد تیمارهای اسید و شوری بر جوانهزنی بذر Z. fabago اثر معنیداری دارند. اثرات اصلی تیمارها بر سه پارامتر درصد، سرعت و زمان جوانهزنی در سطح یک درصد معنیدار بود. اثر متقابل اسید و شوری نیز تنها در خصوص میزان سرعت جوانهزنی معنیدار بوده و برای دو پارامتر دیگر معنیدار نبوده است. مقایسۀ میانگین اثر اصلی سطوح مختلف تیمار اسید بر درصد جوانهزنی گیاه Z. fabago نشان داد تیمارهای غلظت اسید صفر و ده درصد با میزان 59 و 60 درصد مقدار بیشتری را دارد. در خصوص اثرات اصلی تیمار شوری نیز تیمار شوری صفر میلی مول بر لیتر دارای درصد جوانهزنی بیشتری با میزان 75 درصد است. پارامتر متوسط زمان جوانهزنی نتایج برعکس بوده و تیمارهای اسید 20 درصد و شوری 120 میلی مول بر لیتر با مقدار 4/7 و 9/7 دارای بیشترین مقدار نسبت به سایر تیمارها بوده است. درخصوص مقایسۀ میانگین حاصل از اثرات متقابل اسید و شوری نیز نتایج نشان داد بهترین ترکیب تیماری مربوط به اسید صفر درصد و شوری صفر و ده میلی مول بر لیتر میباشد. بنابراین گونۀ Z. fabagoبرایرشد بهینۀ خود نیاز به غلظتهای پایین شوری و اسید سولفوریک دارد. از این رو از آن میتوان برای اصلاح و احیای اکوسیستمهای مرتعی با توجه به میزان شوری منطقۀ مورد نظر استفاده کرد.
جواد معتمدی؛ شکوفه ابراهیمی؛ اسماعیل شیدای کرکج
چکیده
برآورد ذخیرۀ کربن، یکی از ملزومات اساسی بهمنظور ارزشگذاری خدمات اکوسیستمهای مرتعی و ارزیابی اقتصادی ذخیرۀ کربن، در عملیات اصلاح مراتع است. عملکرد گیاهان در مقدار ذخیرۀ کربن، تابعی از ویژگیهای گیاهی، عوامل محیطی و مدیریتی است.از اینرو، ارتباط ذخیرۀ کربن سالانۀ گونۀ Astragalus brachyanus (گون درختچهای) با صفات گیاهی، خصوصیات ...
بیشتر
برآورد ذخیرۀ کربن، یکی از ملزومات اساسی بهمنظور ارزشگذاری خدمات اکوسیستمهای مرتعی و ارزیابی اقتصادی ذخیرۀ کربن، در عملیات اصلاح مراتع است. عملکرد گیاهان در مقدار ذخیرۀ کربن، تابعی از ویژگیهای گیاهی، عوامل محیطی و مدیریتی است.از اینرو، ارتباط ذخیرۀ کربن سالانۀ گونۀ Astragalus brachyanus (گون درختچهای) با صفات گیاهی، خصوصیات رویشگاهی و مدیریت مرتع، در مراتع کوهستانی راژان، بررسی شد. پنج مکان که گونۀ مذکور در آن پراکنش دارد و از نظر خصوصیات فیزیکی با یکدیگر تفاوت داشتند، انتخاب و بر مبنای نوع مدیریت (قرق یا غیر قرق؛ شدت چرای شدید، متوسط و کم) و جهت جغرافیایی، کُد بندی شدند. در هر مکان، از پوشش گیاهی در داخل 30 پلات 2*2 متر مربعی که با فاصلۀ 10 متر از یکدیگر در امتداد شش ترانسکت 50 متری مستقر شدند، اندازهگیری شد. در هر مکان، 15 پایۀ گیاهی A.brachyanus با ابعاد متنوع، انتخاب و ضمن اندازهگیری ویژگیهای مشخصات ظاهری، رشد سال جاری آنها جهت برآورد ذخیرۀ سالانۀ کربن، قطع گردید. نمونهها جهت برآورد ضریب تبدیل کربن، به آزمایشگاه منتقل شد. از هر مکان، سه نمونه مرکب خاک نیز برداشت شد. عوامل توپوگرافی (شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) و مدیریتی (شدت چرا در واحدهای مطالعاتی) نیز در هر مکان، ثبت گردید. بهمنظور بررسی ارتباط ذخیرۀ کربن سالانه در بیوماس هوایی با عوامل محیطی و مدیریتی،از رگرسیون حداقل مربعات جزئی استفاده گردید. بر مبنای نتایج، مقدار ذخیرۀ کربن گونۀ A.brachyanusدر تیمارهای مختلف، با یکدیگر تفاوت معنیدار داشتند. ذخیرۀ کربن سالانۀ بیوماس هوایی، با قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع پایۀ گیاهی، ارتباط مستقیم و با نوع مدیریت (شدت چرا)، ارتباط معکوس دارد. بدین معنا که با افزایش قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع پایۀ گیاهی، توان ذخیرۀ کربن سالانه، افزایش و با افزایش شدت چرا، توان ذخیرۀ کربن آن، به شدت کاهش مییابد. با توجه به اثر منفی چرای دام بر مقدار ذخیرۀ کربن، مدیریت چرای بهینه بهمنظور حداکثر سازی ذخیرۀ کربن، ضرورت مییابد. همچنین بهمنظور فراهم کردن زمینۀ افزایش ذخیرۀ کربن گونۀ A.brachyanus، توجه به افزایش مشخصههای گیاهی در پروژههای توسعه و گسترش پوشش گیاهی و پروژههای اصلاح مراتع، ضرورت مییابد. در این راستا، عملیات پرورشی گون درختچهای، باید در جهت افزایش صفات گیاهی و در نتیجه افزایش سطوح فتوسنتز کننده، صورت گیرد.
علی نوروزی؛ ایمان حقیان؛ اسماعیل شیدای کرکج
چکیده
مراتع به عنوان منبع تولید گوشت، علوفه، آب و خاک نقش مهمی در اقتصاد کشور برخوردار است، ولی افزایش تعداد بهرهبرداران و تعداد دام در مراتع توازن بین تولید و برداشت را از میان برده است. برای جلوگیری از روند صعودی تخریب مراتع اقدام به تهیه و اجرای طرحهای مرتعداری شده است. در این تحقیق تأثیر اجرای طرحهای مرتعداری بر شاخصهای ...
بیشتر
مراتع به عنوان منبع تولید گوشت، علوفه، آب و خاک نقش مهمی در اقتصاد کشور برخوردار است، ولی افزایش تعداد بهرهبرداران و تعداد دام در مراتع توازن بین تولید و برداشت را از میان برده است. برای جلوگیری از روند صعودی تخریب مراتع اقدام به تهیه و اجرای طرحهای مرتعداری شده است. در این تحقیق تأثیر اجرای طرحهای مرتعداری بر شاخصهای مختلف نظیر تنوع گیاهی، وضعیت، گرایش مرتع، تولید و درصد تاج پوشش گیاهی در پنج مرتع دارای طرح مرتعداری (تجرود، سنگل آباد، علی آباد، گرماب و دوچاهی) واقع در شهرستان تربت حیدریه مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور پس از اندازهگیری شاخصهای مذکور در داخل طرحهای مرتعداری (تیمار) و سایتهای مجاور آن به عنوان شاهد با استفاده آزمون تی استیودنت دادهها مورد آنالیز آماری قرار گرفتند. نتایج مقایسۀ میانگین درصد پوشش گیاهی نشان میدهد درصد تاج پوشش گیاهی مناطق دارای طرح با میزان 64/51 درصد نسبت به منطقۀ فاقد طرح با میزان 5/47 درصد دارای تاج پوشش کل بیشتر معنیدار در سطح پنج درصد هست. همچنین علی رغم بالا بودن عددی میزان تولید در منطقه دارای طرح (08/73 کیلوگرم بر هکتار) نسبت به منطقۀ فاقد طرح (99/67)، تفاوت معنیداری مشاهده نشد. میانگین امتیاز نمره وضعیت برای منطقه داخل طرح (4/27) و خارج طرح (4/23) از لحاظ آماری با یکدیگر تفاوت معنیدار ندارند. اجرای طرح مرتعداری در سه منطقه (تجرود، سنگل آباد و علی آباد) از مجموع پنج منطقه سبب تغییر گرایش مرتع از حالت منفی به ثابت شده است. همچنین اجرای طرح مرتعداری سبب افزایش معنیدار شاخصهای ناهمگنی شانون-وینر و یکنواختی سیمپسون در داخل طرح نسبت به خارج شده است ولی اجرای طرح مرتعداری تغییر معنیداری در شاخص غنای مارگالف نداشته است. در مجموع اجرای طرحها موجب بهبود شاخصهای سلامت مرتع گشته است. اگر چه برخی شاخصهای مورد مطالعه از لحاظ آماری افزایش معنیداری نداشته است ولی از لحاظ عددی مقادیر بالایی را به خود اختصاص داده است. از بین شاخصهای تنوع، شاخصهای شانون-وینر و سیپمسون به عنوان حساسترین پارامترها مشخص شدند و در سایر مطالعات پایش پیشنهاد میگردد استفاده گردند. به عنوان نتیجهگیری کلی پیشنهاد میشود طرحریزی و اجرا و نظارت طرحهای مرتعداری با دقت بالایی صورت گیرد تا شاهد افزایش کارایی اینگونه طرحها بود.
اسماعیل شیدای کرکج؛ عیسی جعفری؛ رقیه جهدی
چکیده
آتشسوزی از مهمترین عوامل اثرگذار بر اکوسیستمهای طبیعی است. این مطالعه به منظور بررسی اثر آتشسوزی بر ویژگیهای شیمیایی خاک، بانک بذر خاک و پوشش گیاهی در مراتع کوهستانی یکه برماق واقع در بخش جنوبی پارک ملی گلستان انجام شد. پس از تعیین منطقۀ شاهد و آتشسوزی، نمونهبرداری با استفاده از 5 ترانسکت 200 متری و 5 پلات یک متر ...
بیشتر
آتشسوزی از مهمترین عوامل اثرگذار بر اکوسیستمهای طبیعی است. این مطالعه به منظور بررسی اثر آتشسوزی بر ویژگیهای شیمیایی خاک، بانک بذر خاک و پوشش گیاهی در مراتع کوهستانی یکه برماق واقع در بخش جنوبی پارک ملی گلستان انجام شد. پس از تعیین منطقۀ شاهد و آتشسوزی، نمونهبرداری با استفاده از 5 ترانسکت 200 متری و 5 پلات یک متر مربعی بر روی هر ترانسکت انجام شد و درصد پوشش تاجی، تراکم و تولید فرمهای رویشی ثبت گردید. در هر ترانسکت نیز یک پلات به صورت تصادفی جهت بررسی ویژگیهای خاکی و بانک بذر خاک انتخاب شد، به طوریکه نمونههای خاک به منظور بررسی ویژگیهای خاک از عمق 20-0 و 40-20 سانتیمتر و نمونههای مورد استفاده جهت بررسی بانک بذر خاک نیز از دو عمق 5- 0 سانتیمتر و 10-5 سانتیمتر برداشت شد. به منظور بررسی اختلاف پارامترهای مورد مطالعه بین سایتهای مورد نظر از آزمونهای آماری تی مستقل و اختلاف بین عمق اول و دوم هر سایت از آزمون تی جفتی استفاده شد. مقایسۀ ویژگیهای خاک نشان میدهد، فاکتور اسیدیته، پتاسیم، نیتروژن، فسفر، کربن، هدایت الکتریکی و ظرفیت تبادل کاتیونی در منطقۀ آتشسوزی بیشتر از شاهد بودند. طبق نتایج بهدست آمده میزان غنا و تنوع گونهای منطقۀ شاهد نسبت به آتشسوزی بیشتر بوده است. علاوه بر این، تنوع و غنای بانک بذر خاک در عمق اول نسبت به عمق دوم، در هر دو منطقه بیشتر بوده است.