حسین نوروزی قوشبلاغ؛ اصغر اصغری مقدم
چکیده
منطقه ملکان یکی مناطق بسیار فعال کشاورزی شمال غرب کشور است که نیاز آبی آن از منابع آب زیرزمینی تأمین میشود. متأسفانه وجود حدود شش هزار چاه بهرهبرداری در دشت و برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی باعث افت شدید سطح آب و بهتبع آن افزایش شوری آبخوان دشت ملکان گردیده است. به همین منظور با پراکندگی مناسب، 27 نمونه از منابع آب منطقه ملکان، ...
بیشتر
منطقه ملکان یکی مناطق بسیار فعال کشاورزی شمال غرب کشور است که نیاز آبی آن از منابع آب زیرزمینی تأمین میشود. متأسفانه وجود حدود شش هزار چاه بهرهبرداری در دشت و برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی باعث افت شدید سطح آب و بهتبع آن افزایش شوری آبخوان دشت ملکان گردیده است. به همین منظور با پراکندگی مناسب، 27 نمونه از منابع آب منطقه ملکان، جمعآوری گردیده و مورد آنالیز هیدروشیمایی قرار گرفت. نتایج آنالیز نمونههای برداشت شده با نمونه آب دریاچه از نظر هیدروشیمی عناصر اصلی، مقایسه گردید. سپس از مطالعات ژئوفیزیکی، دیاگرامهای ژئوشیمیایی، نسبتهای مختلف یونی و تحلیل عاملی برای بررسی منشأ شوری استفاده شد. نتایج نشان داد که منشأ شوری فزاینده در آبخوانهای دشتهای اطراف دریاچه، این است که در انتهای دشتها شیب بسیار کم و رسوبات فوقالعاده دانهریز میباشد، در نتیجه وقتی جریانهای زیرزمینی با چنین رسوباتی برخورد میکنند، حرکت آنها کند شده و آب در اثر نیروی کاپیلاری بالا آمده و سطح آب زیرزمینی نزدیک به سطح زمین میگردد، در نهایت عمق کم آب زیرزمینی باعث تبخیر شدید و افزایش شوری آب زیرزمینی میشود. علاوه بر این پخش جریانهای سطحی در قسمتهای انتهایی دشت باعث تبخیر و به وجود آمدن نمکزارهایی میشود که در اثر بهرهبرداری زیاد، جریان تدریجی آبها به طرف بالادست حوضه برقرار شده و باعث شوری آبخوانها میشود. همچنین وجود لجنهای شور باقیمانده از دریاچه قدیم در زیر آبرفتها و سازندهای دارای نمک باعث میشود که بر اثر برداشت زیاد از آبخوانها و پایین رفتن سطح آب زیرزمینی، بالا آمدن آب شور در قسمتهای زیرین لایههای رسی اتفاق افتاده و آب شور به چاه برسد.
حسین نوروزی قوشبلاغ؛ عطاالله ندیری
چکیده
مطالعات یک سیستم آب زیرزمینی بهمنظور شناخت رفتار آن، نیازمند حفر تعدادی زیادی چاه اکتشافی و انجام عملیات پمپاژ و آزمایشهای ژئوفیزیک میباشد که با صرف هزینههای فراوان عملی میگردد. به همین دلیل، امروزه شبیهسازی جریان آب زیرزمینی توسط مدلهای ریاضی و کامپیوتری که یک روش غیرمستقیم مطالعة آب زیرزمینی میباشد، با صرف هزینة ...
بیشتر
مطالعات یک سیستم آب زیرزمینی بهمنظور شناخت رفتار آن، نیازمند حفر تعدادی زیادی چاه اکتشافی و انجام عملیات پمپاژ و آزمایشهای ژئوفیزیک میباشد که با صرف هزینههای فراوان عملی میگردد. به همین دلیل، امروزه شبیهسازی جریان آب زیرزمینی توسط مدلهای ریاضی و کامپیوتری که یک روش غیرمستقیم مطالعة آب زیرزمینی میباشد، با صرف هزینة کمتر صورت میگیرد. در این تحقیق کارایی مدلهای شبکههای عصبی مصنوعی، منطق فازی و جنگل تصادفی(RF) در تخمین سطح آب زیرزمینی آبخوان دشت بوکان مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای بارندگی، دما، دبی جریان و تراز سطح ایستابی در دورة زمانی ماه قبل بهعنوان ورودی و تراز سطح ایستابی در دورة موردنظر بهعنوان خروجی مدلها در مقیاس زمانی ماهانه در طی دورة آماری (1395-1383) انتخاب گردید. معیارهای ضریب همبستگی، ریشة میانگین مربعات خطا و میانگین قدر مطلق خطا برای ارزیابی و نیز مقایسة عملکرد مدلها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که مدلهای منطق فازی و RF میتوانند تراز سطح ایستابی را با دقت قابل قبولی پیشبینی نمایند. سطح آب زیرزمینی در منطقة مورد مطالعه توسط مدل جنگل تصادفی با دقت بیشتر و با همبستگی بالایی بین دادههای مشاهداتی و محاسباتی پیشبینی گردید. بر اساس یافتههای تحقیق مدل جنگل تصادفی که برای اولین بار در این زمینه مورد استفاده قرار گرفته است، توانایی بیشتری در پیشبینی پارامترهای هیدروژئولوژیکی را دارد.