منصوره کارگر؛ زینب جعفریان؛ علی طاهری
چکیده
با توجه به اهمیت نقش بهرهبرداری از مراتع و تغییرات ایجاد شده در سیستم‌های اجتماعی - اقتصادی و اکولوژیکی مراتع، برنامه‌ریزی جهت بررسی وضعیت حال و تصمیم‌گیری برای شرایط موجود حائز اهمیت می‌باشد. در همین راستا این مطالعه در نظر دارد جهت تعیین اختلاف نگرشها بین کارشناسان و بهرهبرداران به بررسی و مقایسۀ اولویت عوامل ...
بیشتر
با توجه به اهمیت نقش بهرهبرداری از مراتع و تغییرات ایجاد شده در سیستم‌های اجتماعی - اقتصادی و اکولوژیکی مراتع، برنامه‌ریزی جهت بررسی وضعیت حال و تصمیم‌گیری برای شرایط موجود حائز اهمیت می‌باشد. در همین راستا این مطالعه در نظر دارد جهت تعیین اختلاف نگرشها بین کارشناسان و بهرهبرداران به بررسی و مقایسۀ اولویت عوامل مؤثر بر بهرهبرداری از مراتع در چهار معیار قوت، ضعف، فرصت و تهدید بپردازد. بدین منظور از آنالیز SWOT برای تحلیل عوامل مؤثر بر بهرهبرداری از مراتع استفاده گردید. عوامل شناسایی شده از طریق تنظیم و تکمیل پرسشنامه به روشهای طیف لیکرت و آنالیز AHP به ترتیب توسط بهرهبرداران و کارشناسان اولویتبندی و مقایسه شد. نتایج نشان داد که فقط پتانسیل مرتع برای دامگذاری با امکان تغذیۀ دستی، بهرهبرداریهای غیر اصولی مانند معدن، مانورهای نظامی از اولویت یکسانی برخوردار بودند. نتایج نشان داد در عوامل مربوط به نقاط قوت، تطابق نوع و نژاد دامی غالب منطقه با شرایط مراتع با وزن 117/0، نقاط ضعف، کناره‌گیری بهرهبرداران با سابقه از شغل دامداری مرتع با تجربه با وزن 026/0، فرصتها، افزایش مطالعات علمی دربارۀ مراتع در مراکز تحقیقاتی، ادارت منابع طبیعی با وزن 185/0 و در عوامل مربوط به تهدیدها، نوسانات قیمت بازار با وزن 076/0 در اولویت قرار دارند. نتایج این تحقیق حاکی از آن بود که در ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (نقاط ضعف و قوت) جمع امتیاز نهایی محاسبه شدۀ نقاط قوت از نقاط ضعف بیشتر است. این بدین معناست که عوامل تأثیرگذار بر بهرهبرداری از مراتع از نظر عوامل درونی دارای قوت است. ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (تهدید و فرصت) نشان دهندۀ آن است که در وضعیت موجود، میتوان با تقویت فرصتها در مقابل تهدیدها واکنش راهبردی مناسبی نشان داد. بنابراین، راهبرد جهت حرکت به سمت توسعۀ مطلوب از بهرهبرداری از مراتع محسوب میشود.
احمد قنبری؛ رفعت زارع بیدکی؛ افشین هنربخش؛ وفا محمودی نژاد
چکیده
بندهای اصلاحی پرهزینه‌ترین عملیات آبخیزداری است. این پژوهش با هدف ارزیابی کارآیی انفرادی بندهای اصلاحی در حوزه‌های مختلف استان چهارمحال و بختیاری انجام شده است. یازده معیار مؤثر در کارآیی فردی بندها شامل؛ مکان‌یابی بند، پایداری بند، تثبیت طولی آبراهه، ضریب ذخیره رسوبات، عمود بودن تاج بند بر محور آبراهه، ابعاد سرریز، استحکام ...
بیشتر
بندهای اصلاحی پرهزینه‌ترین عملیات آبخیزداری است. این پژوهش با هدف ارزیابی کارآیی انفرادی بندهای اصلاحی در حوزه‌های مختلف استان چهارمحال و بختیاری انجام شده است. یازده معیار مؤثر در کارآیی فردی بندها شامل؛ مکان‌یابی بند، پایداری بند، تثبیت طولی آبراهه، ضریب ذخیره رسوبات، عمود بودن تاج بند بر محور آبراهه، ابعاد سرریز، استحکام بند، آنکراژ، رعایت پروفیل عرضی آبراهه، تطابق مرکز سرریز با محور آبراهه و طول کفبند، انتخاب شد. اهمیت هر کدام از معیارها در کارایی بند با روش تحلیل سلسله مراتبی محاسبه شد. 41 بند سنگی ملاتی و توریسنگی که در سال‌های گذشته در قسمت‌های مختلف استان چهارمحال و بختیاری با ابعاد گوناگون ساخته شده بود انتخاب شدند و هر کدام از این معیارها برای آن‌ها امتیازدهی شد. سپس با ضرب کردن وزن هر معیار در امتیازی که هر بند از آن معیار به دست آورد، فاصله کارآیی هر بند از کارایی مورد انتظار، محاسبه شد. نتایج نشان داد از بین معیارها، معیار عمود بودن تاج بند بر محور آبراهه و تطابق مرکز سرریز با محور آبراهه به‌طور متوسط بیشترین و معیارهای تثبیت طولی آبراهه و انتخاب مناسب ابعاد سرریز کمترین امتیاز را به دست آوردند. همچنین معیار مکان‌یابی بند با وزن 214/0 بیشترین وزن و معیار طول کفبند با وزن 035/0 کمترین وزن را به خود اختصاص دادند. ارزیابی اقتصادی بندها با مقایسه نمره نهایی کارایی آن‌ها با حجم مصالح مصرف شده، انجام گرفت. درنهایت نتایج نشان داد بندهای کوچک با رعایت اصول اولیه طراحی، کارآیی و صرفه اقتصادی بیشتری از بندهای بزرگ داشتهاند.
فضل الله احمدی میرقائد؛ بابک سوری؛ مهتاب پیر باوقار
چکیده
مراتع از جمله منابع طبیعی است که در تعامل بسیار زیاد با فعالیت‌های انسانی قرار دارد. به دلیل بهرهبرداری بیش از حد از مراتع کشور و نامساعدبودن وضعیتِ کنونیِ آن‌ها ضروری است در استفاده و بهرهبرداری از مراتع به توان زیست‌محیطیِ آن‌ها توجه شود. این پژوهش با هدف ارزیابی توان زیست‌محیطی سرزمین برای توسعة کاربری مرتعداری، ...
بیشتر
مراتع از جمله منابع طبیعی است که در تعامل بسیار زیاد با فعالیت‌های انسانی قرار دارد. به دلیل بهرهبرداری بیش از حد از مراتع کشور و نامساعدبودن وضعیتِ کنونیِ آن‌ها ضروری است در استفاده و بهرهبرداری از مراتع به توان زیست‌محیطیِ آن‌ها توجه شود. این پژوهش با هدف ارزیابی توان زیست‌محیطی سرزمین برای توسعة کاربری مرتعداری، بر اساس روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاری مکانی، انجام گرفت. بر این اساس، نخست از پارسل A حوزة آبخیز سد قشلاق، منطقة مطالعاتیِ این تحقیق، داده‌های زیست‌محیطی مورد نیاز تهیه شد و در محیط GIS نقشه‌سازی آن‌ها صورت پذیرفت. سپس، معیارهای مؤثر در ارزیابی توان زیست‌محیطی سرزمین برای توسعة کاربری مرتعداری تعیین و با استفاده از روش AHP وزن‌دهی شد. پس از تحلیل قضاوت‌های کارشناسی و وزن‌دهی معیارها، لایه‌های اطلاعاتی معیار تهیه شد و بر اساس روش TOPSIS، تجزیه و تحلیل و همپوشانی آن‌ها در محیط GIS صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد، با کاربردِ روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاری مکانی در فرایند ارزیابی محیط زیست، میتوان سرزمین را در دامنه‌ای از طبقات تناسب اراضی برای توسعة کاربری‌ها طبقه‌بندی کرد. همچنین، مشخص گردید که برای توسعة کاربری مرتعداری معیارهای فیزیکی سرزمین نسبت به دیگر عوامل اهمیت بیشتری دارد. ارزیابی منطقه برای توسعة کاربری مذکور نیز نشان داد که مناسب‌ترین پهنه‌‌ها در شرق واقع شده است و نامناسب‌ترین آن‌ها در بخش‌هایی از مرکز، جنوب، و غرب حوزه.
