پریسا فرضی؛ مریم آذرخشی؛ علی رسول زاده؛ مهدی بشیری
چکیده
ویژگیهای سنگهای تشکیلدهنده سطح زمین نقش بسیار مهمی بر تغییرات طبیعت از جمله فرایند فرسایش و جابجایی ذرات خاک دارد. این تحقیق با هدف بررسی اثر اصلی و متقابل واحدهای زمینشناسی و شیب بر تولید رواناب و رسوب در حوزه آبخیز صنوبر با استفاده از شبیهساز باران صورت گرفت. بدین منظور نقشه زمینشناسی منطقه در محیط نرمافزار Arc GIS 10 ...
بیشتر
ویژگیهای سنگهای تشکیلدهنده سطح زمین نقش بسیار مهمی بر تغییرات طبیعت از جمله فرایند فرسایش و جابجایی ذرات خاک دارد. این تحقیق با هدف بررسی اثر اصلی و متقابل واحدهای زمینشناسی و شیب بر تولید رواناب و رسوب در حوزه آبخیز صنوبر با استفاده از شبیهساز باران صورت گرفت. بدین منظور نقشه زمینشناسی منطقه در محیط نرمافزار Arc GIS 10 تهیهشده و سه واحد زمینشناسی غالب منطقه به ترتیب توف سبز، ماسهسنگ، مارن (Et)، آهک اوربیتولیندار (Kl) و کنگلومرا- ماسهسنگ (Ngcs) شناسایی شد، همچنین بهمنظور بررسی اثر شیب، نقشه شیب حوزه در سهطبقه 10-0، 30-10 و بیشتر از 30 درصد تهیه شد. سپس با استفاده از دستگاه شبیهساز باران اقدام به ایجاد بارش با شدت 9/0 میلیمتر بر دقیقه شد که مربوط به دوره بازگشت 10 سال است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین واحدهای زمینشناسی مختلف از نظر تولید رواناب، رسوب و غلظت رسوب تفاوت معنیداری در سطح 5 درصد وجود دارد. در مورد طبقات شیب مشخص شد بین شیبهای مختلف در تولید رواناب و رسوب اختلاف معنیدار وجود دارد، اما در مورد غلظت رسوب تفاوت معنیدار نشد. نتایج مربوط به اثر متقابل واحدهای زمین-شناسی و شیب ازنظر حجم رواناب در سطح اطمینان 95 درصد معنیدار شد، اما در مورد وزن رسوب و غلظت رسوب اثر متقابل معنیدار نبود. بهطورکلی مشخص گردید نوع واحدهای زمینشناسی و شیب منطقه بر فرایند فرسایش خاک اثرگذار هستند و همچنین اثرپذیری متغیر رواناب بیشتر از رسوب است
داود طالبپوراصل؛ سعید خضری
دوره 63، شماره 3 ، آذر 1389، ، صفحه 341-358
چکیده
حوزه آبخیز رود مهاباد، بر اثر تغییر کاربری زمین در معرض فرسایش شدید قرار گرفته است. هدف از تدوین این مقاله مشخص نمودن وضعیّت رسوبدهی حوزه یاد شده در ارتباط باعوامل تغییر کاربری اراضی و شیب است. در این تحقیق ضمن بررسیهای میدانی، اسناد و مدارک مختلفی از جمله نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، تصاویر ماهوارهای، دادههای ایستگاههای ...
بیشتر
حوزه آبخیز رود مهاباد، بر اثر تغییر کاربری زمین در معرض فرسایش شدید قرار گرفته است. هدف از تدوین این مقاله مشخص نمودن وضعیّت رسوبدهی حوزه یاد شده در ارتباط باعوامل تغییر کاربری اراضی و شیب است. در این تحقیق ضمن بررسیهای میدانی، اسناد و مدارک مختلفی از جمله نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، تصاویر ماهوارهای، دادههای ایستگاههای هیدرومتری، رسوبسنجی، هواشناسی و بارانسنجی به عنوان ابزار تحقیق مورد استفاده قرار گرفتهاند. همچنین 6 عامل ارتفاع، شیب، بارش، زمان تمرکز، فرسایش پذیری و کاربری اراضی به عنوان عوامل برتر شناسایی و با همپوشانی نقشههای توزیع هر یک از آنها نقشه قابلیت رسوبدهی تهیه شده است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که مناطقی بیشترین وسعت حساس به فرسایش زیاد و خیلی زیاد را دارا هستند که شیب زیاد داشته باشند. ولی در مناطقی با سنگهای مقاوم، کاربری اراضی عامل تعیین کننده است. مقایسه آمار دبی آب و دبی رسوب سالهای آبی 75-1374 و 81-1380 (با حجم جریان سالانه تقریباً یکسان)، نشانگر افزایش تولید رسوب در سالهای اخیر است. نتایج بدست آمده از استخراج نقشه کاربری اراضی از تصاویر ماهوارهای سالهای 1987 و 1998 حاکی از آن است که حوزه شدیداً در معرض تغییر کاربری (از پوشش مرتعی به دیمزارها) است و همین عامل به عنوان یکی از عوامل تشدیدکننده حرکتهای تودهای مواد، وقوع این نوع حرکتهای را در سالهای اخیر افزایش داده است. از آنجا که در بین همه عوامل، تنها کاربری اراضی است که میتواند توسط انسان، به سرعت و به آسانی تغییر یابد، بخشهای بالادست حوزه در قسمت جنوب و جنوبغربی با زمان تمرکز کم، شیب زیاد، فرسایش پذیری بالا و بارش فراوان که هنوز پوشش جنگلی و مرتعی دارند و همچنین تراسهای آبرفتی رودها مشتمل بر رسوبات منفصل و دانهریز، حساسترین نواحی در برابر تغییرات کاربری اراضی بوده و بیشتر از هر جای دیگری به اقدامات پیشگیری کننده نیاز دارند.