نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
بررسی امکان توسعه گونه مرتعی Dorema ammoniacum با لحاظ شرایط رویشگاهی و استفاده از مدل آنتروپی حداکثر در مراتع خشک استان خراسان جنوبی

علی طویلی؛ سیده مطهره حسینی؛ محمد جعفری؛ علی گلکاریان

دوره 75، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 591-605

https://doi.org/10.22059/jrwm.2022.345786.1671

چکیده
  در این مطالعه به منظور بررسی امکان توسعه گونه مرتعی وشا (Dorema ammoniacum) و مدل‌سازی رویشگاه بالقوه آن و بررسی برخی عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش این گونه گیاهی در استان خراسان جنوبی از مدل حداکثر آنتروپی (MAXENT) استفاده گردید. داده‌های حضور گونه به وسیله روش شعاعی با استفاده از بازدیدهای میدانی، پیمایش‌های زمینی با استفاده از GPS و سیستم اطلاعات ...  بیشتر

مقایسه روش های شناسایی داده های پرت و تاثیر آنها در مطالعات اندازه گیری و ارزیابی مراتع

مسلم رستم پور

دوره 75، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 639-660

https://doi.org/10.22059/jrwm.2023.350908.1682

چکیده
  این تحقیق به مقایسه روش‌های شناسایی داده پرت تک متغیره در بین داده‌های درصد پوشش گیاهی در یک مطالعه ارزیابی تاثیر شدت چرا در مراتع مناطق خشک می‌پردازد. بدین منظور، پس از اندازه‌گیری درصد پوشش گیاهی در مرتع و قبل از تحلیل آماری، وجود یا عدم وجود داده پرت به عنوان پیش فرض آزمون‌های پارامتریک فرضیه مقایسه‌ای بررسی شد. در این تحقیق ...  بیشتر

ترکیبات شیمایی-معدنی، قابلیت هضم و ظرفیت بافری گونه‌های مرتعی Carthamus oxyacantha، Echinops ilicifolius، Silybum marianum و Eremurus luteus

محسن کاظمی؛ الیاس ابراهیمی خرم آبادی

دوره 73، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 555-570

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.295663.1451

چکیده
  خراسان رضوی دارای گونه‌های متعدد مرتعی است که ارزش تعذیه‌ای برخی از آن‌ها برای دامداران تابحال ناشناخته مانده است. از این‌رو این مطالعه با هدف تعیین پتانسیل تعذیه‌ای گونه‌های مرتعی شامل Carthamus oxyacantha، Echinops ilicifolius، Silybum marianumوEremurus luteus (مرحلۀ گلدهی، سال 1398) در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. ترکیبات شیمیایی-معدنی، فراسنجه‌های تولید ...  بیشتر

کارکرد تنظیم آب در اکوسیستم‌های مرتعی، ارزش‌گذاری اقتصادی تغییر شرایط مراتع (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز ارناوه، خراسان شمالی)

عماد ذاکری؛ حمیدرضا کریم زاده؛ سید علیرضا موسوی؛ محمد قربانی

دوره 73، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 89-103

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.255810.1251

چکیده
  مراتع طیف متنوعی از خدمات ضروری برای زندگی انسان فراهم می‌کنند. اما شکست بازار در نظر گرفتن بسیاری از این خدمات اکوسیستمی باعث اخلال در ارائه آن‌ها شده است. در این مطالعه ارزش اقتصادی کارکرد تنظیم و کنترل رواناب مراتع حوضۀ آبخیز ارناوه در شمال شرق ایران بررسی گردید. کمی سازی مقدار رواناب با استفاده از روش SCS-CN و ارزش‌گذاری اقتصادی ...  بیشتر

مقایسۀ روش‎های فاصله‎ای برآورد تراکم دو گونۀ Astragalus verus Olivier و Astragalus albispinus Sirj. & Bornm. (مطالعۀ موردی: مرتع مرجن بروجن)

حمید جمالی؛ عطاالله ابراهیمی؛ الهام قهساره؛ فاطمه پردل

دوره 72، شماره 4 ، اسفند 1398، ، صفحه 926-940

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.270359.1321

چکیده
  تراکم مهم­ترین شاخص‌ ارزیابی تغییر جمعیت­ گیاهی بوده که روش‌های مختلفی برای اندازه­گیری آن توسعه یافته که ارزیابی دقت هر روش‌ حائز اهمیت زیادی است. برای ارزیابی روش‌های فاصله‌ای اندازه‌گیری تراکم گونه‌های Astragalus verusو  Astragalus albispinusدر مراتع استپی مرجنِ بروجن، مساحتی 32000 مترمربعی به هشت قطعه 4000 مترمربعی تقسیم و نمونه‌برداری ...  بیشتر

بررسی و مقایسۀ عناصر غذایی خاک در کاربری و الگوی کشت مختلف (منطقۀ مطالعاتی: اشتهارد)

شیما جوادی؛ غلامرضا زهتابیان؛ محمد جعفری؛ حسن خسروی؛ اعظم ابوالحسنی

دوره 72، شماره 4 ، اسفند 1398، ، صفحه 941-950

https://doi.org/10.22059/jrwm.2019.274414.1348

چکیده
  کاهش کیفیت و سلامت خاک به دلیل عدم مدیریت مناسب زمین و یا تغییر در کاربری اراضی در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران به یک چالش اساسی تبدیل شده که بر عناصر غذایی خاک نیز تأثیرگذار است. با توجه به اهمیتی که عناصر غذایی در رشد و نمو گیاه دارند، این تحقیق با هدف بررسی و مقایسۀ عناصر غذایی خاک در دو لایۀ سطحی و تحتانی در اراضی کشاورزی منطقۀ اشتهارد ...  بیشتر

بررسی محدودیت‌ها و توانمندی‌های استفاده از مراتع استان کرمانشاه توسط روستاییان

حمید برقی؛ بهمن شفیعی؛ احمد حجاریان

دوره 72، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 643-656

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.243235.1172

چکیده
  پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و با هدف بررسی محدودیت‌ها و توانمندی‌های استفاده از مراتع استان کرمانشاه توسط روستاییان انجام پذیرفته است. جامعه آماری شامل کارشناسان اداره منابع طبیعی به تعداد 14 نفر که کارشناس امور مرتع بودند، می‌باشد، ابزار مورد استفاده برای جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه بود. داده‌های جمع آوری شده با استفاده از ...  بیشتر

تأثیر توالی زمانی احیای بیولوژیک بر عملکرد مراتع بیابانی (مطالعۀ موردی: مراتع خواف، خراسان رضوی)

جهانبخش تیموری مژن آبادی؛ پروین رامک؛ وحید کریمیان

دوره 72، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 657-664

https://doi.org/10.22059/jrwm.2019.279028.1369

چکیده
  ارزیابی اکوسیستم­ها در طول زمان در برابر عکس­العمل­های محیطی و مدیریتی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا نتایج این ارزیابی به اتخاذ تصمیمات مناسب در جهت ارتقاء آن اکوسیستم منتهی خواهد شد. هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر توالی زمانی عملیات بیولوژیک کاشت گیاه زردتاغ بر ویژگی­های عملکردی مراتع شهرستان خواف می­باشد. سه محدودۀ ...  بیشتر

بررسی تأثیر عملیات بیولوژیک بر روی شاخص‌های عملکردی مراتع (مطالعۀ موردی: مرتع نیاتک سیستان)

مرتضی صابری؛ وحید کریمیان

دوره 71، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 987-996

https://doi.org/10.22059/jrwm.2019.218146.1061

چکیده
  مطالعات ویژگی­های عملکردی لکه­های گیاهی مرتع در شناسایی معرف­های گیاهی مؤثر در سلامت مراتع مناطق خشک و نیمه­­خشک با بهبود بخشیدن شرایط سطح خاک و همچنین شناخت تأثیر عملیات­های اصلاحی مدیریتی و تغییرات شرایط طبیعی در سطح مرتع مؤثر است. بدین منظور در منطقۀ نیاتک سیستان نمونه­برداری در سطح چشم­انداز که دارای شرایط یکسان ...  بیشتر

بررسی نقش زنبورداری در افزایش درآمد مرتعدار (مطالعة موردی: روستای ژیوار در استان کردستان)

نایفه اداک؛ حسین ارزانی؛ سید مهدی حشمت الواعظین

دوره 71، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 1-10

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.108759.775

چکیده
  یکی از فعالیت‌های تولیدی کشاورزی که می‌تواند با سرمایة کم اشتغال ایجاد کند زنبورداری است. زنبورداری می‌تواند به عنوان یک راهکار سبب افزایش درآمد بهره‌برداران از مراتع، تعادل دام در مرتع، بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان و مشارکت در طرح‌های مرتعداری شود. مراتع ژیوار دارای پتانسیل زیادی در زمینة استفاده‌های متنوع از مراتع می‌باشند. ...  بیشتر

تعیین مناسب‌ترین مدل رابطة ارتفاع به وزن دو گونة کلیدی Dactylis glomerata; Bromus tomentosus جهت برآورد میزان بهره‌برداری در مراتع جواهرده رامسر

مهدیه محمودی؛ عطاالله ابراهیمی؛ محمدحسن جوری؛ پژمان طهماسبی

دوره 70، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 991-1003

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.22835.

چکیده
  مبنای تصمیم‌گیری مدیریت مراتع، میزان بهره‌برداری از گونه‌های کلیدی است. اندازه‌گیری بهره‌برداری جهت تنظیم شدت چرا، توزیع دام و کاهش فشار چرایی کاربرد دارد. در این تحقیق، بهره‌برداری دو گیاه گندمی کلیدی Dactylis glomerataو Bromus tomentosusدر مراتع جواهرده رامسر به روش تعیین رابطة ارتفاع- وزن گیاه در دو دورة رویشی قبل از گلدهی و گلدهی در دو منطقة ...  بیشتر

بررسی فصل و روش مناسب کشت گونۀ Vicia subvillosa در منطقۀ تلمادره مازندران

فرهاد آژیر؛ محمد فیاض

دوره 70، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 534-550

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.228782.1105

چکیده
  نیاز به دانش فنی برای توسعۀ گسترش کشت هر یک از گونه­های سهیم در تولید علوفۀ مراتع، با توجه به شرایط منطقه آشکار گردید. در این راستا ، بذر گونۀ Vicia subvillosa برای بررسی روش­های مختلف کشت، از حدود ارتفاعی 1900 متری جادۀ آزادشهر به شاهرود جمع­آوری و کاشت شد. هدف از بررسی دستیابی به فصل بهینه و روش کارآمد کشت این گونه در عرصۀ مراتع با وضعیت ...  بیشتر

بررسی تأثیر چرای دام بر مؤلفه‎های تنوع گیاهی مراتع نیمه‌خشک کشور

رضا امیدی پور؛ رضا عرفانزاده؛ مرزبان فرامرزی

دوره 70، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 723-734

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.113281.803

چکیده
  چرای شدید دام یکی از مخرب‎ترین عوامل در عرصۀ مراتع نیمه­خشک کشور است که باعث کاهش تنوع و از بین رفتن برخی از گیاهان حساس به چرا می‏گردد. از طرف دیگر با توجه به تغییرپذیری الگوی پراکنش گونه‎های گیاهی در مقیاس‌های مختلف، لزوم استفاده از مقیاس در ارزیابی‎های تنوع ضروی است. بنابراین این تحقیق با استفاده از روش تقسیم‏بندی افزایشی ...  بیشتر

بررسی ارزش رجحانی گونه ها ی مرتعی برای گوسفند و بز (مطالعه موردی:سایت صالح آباد در استان ایلام)

ایاد اعظمی؛ محمد فیاض؛ جعفر حسین زاده

دوره 70، شماره 2 ، مرداد 1396، ، صفحه 277-286

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.216017.1063

چکیده
  در تعیین ظرفیت چرایی، مشخص نمودن علوفه تولید شده، ارزش رجحانی، حدبهره برداری مجاز، ارزش غذایی و وضعیت مرتع مورد نیاز است]16[. به این منظور ارزش رجحانی هفده گونه و گیاهان یکساله با روش درصد مصرف در مراتع صالح آباد در استان ایلام در چهار سال 86 تا 89 بررسی گردید. نتایج نشان داد اثر سال، ماه و گونه بر ارزش رجحانی معنی دار است. میانگین ارزش رجحانی ...  بیشتر

تأثیر گروه های آمار بردار و فرم‏های رویشی بر برآورد رابطه بین تولید و پوشش گیاهی

عطاالله ابراهیمی

دوره 70، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 19-30

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.61983

چکیده
  پوشش گیاهی و تولید همواره دو شاخص مهم در اندازه گیری و ارزیابی مراتع بوده که گاهی به عنوان نماینده­ی دیگری نیز اندازه گیری می­شوند. این دوشاخص در مطالعات وسیعی مورد استفاده قرار گرفته و نقشی تعیین کننده در ارزیابی ساختار و عملکرد مراتع دارند. در بعضی موارد در زمان یا مکان­های متفاوت، آماربرداران مختلفی پوشش گیاهی و تولید را اندازه ...  بیشتر

بررسی مراحل فنولوژی گونه Bromus tomentellus در سال های مختلف در مراتع کردان استان البرز

قادر کریمی؛ حسن یگانه؛ حسن براتی

دوره 69، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 699-709

https://doi.org/10.22059/jrwm.2016.61511

چکیده
  مراتع از گونه­های گیاهی مختلفی تشکیل شده­اند که ظهور مراحل فنولوژیکی در هر یک از آن­ها تحت تأثیر عوامل محیطی و ژنتیکی قرار می­گیرد. به­منظور بهره­برداری به­موقع و دستیابی به عملکرد قابل­قبول در هر گیاه لازم است که ظهور پدیده­های زیستی ثبت و مورد مطالعه قرار گیرند. هدف از تحقیق حاضر بررسی مراحل مختلف فنولوژی گونه‌ Bromus ...  بیشتر

بررسی رابطه ترکیبات ثانویه و خوشخوراکی گیاهان مرتعی(مطالعه موردی: مراتع کرسنک استان چهارمحال و بختیاری)

عطااله ابراهیمی؛ ولی اله رئوفی راد؛ حسین ارزانی؛ زهرا شجاعی اسعدیه

دوره 69، شماره 2 ، تیر 1395، ، صفحه 297-309

https://doi.org/10.22059/jrwm.2016.61684

چکیده
  خوش‌خوراکی گونه‌های مرتعی در موارد متعددی مانند تعیین ظرفیت چرا و ترکیب گونه‌ای کاربرد دارد. تاکنون شاخص دقیقی برای تعیین خوشخوراکی، تعریف نشده است. ازاین‌رو، معرفی شاخصی دقیق، کاربردی، عام و ساده برای تعیین خوشخوراکی گیاهان مرتعی ضروری به نظر می‌رسد. برای بررسی رابطة بین خوشخوراکی و ترکیبات ثانویه، ابتدا ترکیب گیاهان و نسبت ...  بیشتر

استفاده از روش تجزیه و تحلیل چشم‌انداز به‌منظور ارزیابی کارکرد اکولوژیکی قطعات گیاهی در تیمارهای مدیریتی مرتع‌داری (مطالعه موردی: مراتع کجور نوشهر)

ثنا محبی؛ قاسمعلی دیانتی تیلکی؛ مهدی عابدی

دوره 69، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 187-199

https://doi.org/10.22059/jrwm.2016.61743

چکیده
  ارزیابی خصوصیات اکولوژیکی مراتع به‌عنوان یک عامل مهم در بررسی و پایش اثرات اقدامات مدیریتی مختلف و تعیین پایداری اکوسیستمی آنها مطرح است که نیاز به ابزارهایی برای کمی سازی و ارائه معیاری منطقی برای مقایسه مدیریت­های مختلف دارد. برای این منظور، روش تجزیه و تحلیل چشم‌انداز (LFA)  قادر است بطور مناسبی وضعیت ساختاری و عملکردی مرتع ...  بیشتر

روند تغییرات پوشش گیاهی در داخل و خارج قرق در مراتع تنگ لایبید استان یزد طی سال‏های 83-1379

علی بمان میرجلیلی؛ محمدرضا فاضل پور عقدائی؛ فریبا زکی زاده

دوره 69، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 229-244

https://doi.org/10.22059/jrwm.2016.61776

چکیده
  چرای دام به‌ طور مستقیم یا غیرمستقیم بر ساختار و پویایی پوشش گیاهی مراتع تأثیر دارد. این اثرها را می‌توان با انجام قرق در سطح مرتع مورد ارزیابی قرار داد. در این تحقیق تغییرات پوشش گیاهی در داخل و خارج قرق در مراتع تنگ لایبید، واقع در جنوب‌‌غربی‌ شهر یزد، مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه تغییرات پوشش گیاهی در سه منطقه کلید در داخل ...  بیشتر

بررسی رابطة بین خوش‌خوراکی و کیفیت علوفة برخی گیاهان مرتعی (مطالعة موردی: مراتع کرسنک استان چهارمحال و بختیاری)

ولی الله رئوفی راد؛ عطاالله ابراهیمی؛ حسین ارزانی؛ زهرا شجاعی اسعدیه

دوره 66، شماره 1 ، فروردین 1392، ، صفحه 111-120

https://doi.org/10.22059/jrwm.2013.35332

چکیده
  خوش‌خوراکی عبارت است از مجموعه عوامل فیزیکی و شیمیایی ِگیاه که دام را به خوردن یا نخوردنِ یک گیاه ترغیب می‏کند. این تحقیق تلاشی است در ارائة شاخصی به عنوان معرّف خوش‌خوراکی گیاهان مرتعی. بدین منظور، رابطة بین خوش‌خوراکی و کیفیت علوفة گیاهان مرتعی در مراتع کرسنک استان چهارمحال و بختیاری بررسی شد. نخست ترکیب گیاهی هر یک از گیاهان ...  بیشتر

تحلیل شبکه اجتماعی: رویکردی نوین در سیاست‏گذاری و برنامه‏ریزی مدیریت مشارکتی منابع طبیعی

مهدی قربانی؛ حسین آذرنیوند؛ علی اکبر مهرابی؛ سوسن باستانی؛ محمد جعفری؛ هوشنگ نایبی

دوره 65، شماره 4 ، دی 1391، ، صفحه 553-568

https://doi.org/10.22059/jrwm.2012.32053

چکیده
  از چندین دهه گذشته، ابعاد انسانی در تصدی گری منابع طبیعی با تاکید بر ساختار شبکه‏های اجتماعی درگیر در فرآیند مدیریت مشارکتی منابع طبیعی مورد تاکید قرار گرفته است. تحلیل شبکه، ابزاری کارآمد در سنجش انسجام نهادی و اجتماعی در شبکه مدیریتی مرتع بوده و قادر است فرآیند تصمیم گیری بین نهادی را بهبود بخشیده و هماهنگی بین نهادهای کلیدی را ...  بیشتر

ارزیابی درآمد حاصل از تولید علوفه و محصول فرعی سریش(Eremurus olgae) در مراتع منطقه خزنگاه شهرستان ماکو

سیدمهدی حشمت‌الواعظین؛ سجاد قنبری؛ علی طویلی

دوره 63، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 183-14

چکیده
  محصول اصلی مراتع خزنگاه شهرستان ماکو‏‏‏‏، علوفه و عمده محصول فرعی منطقه، سریش است. گیاه سریش در یک دوره 30 روزه در اوایل بهار توسط مردم محلی برداشت شده و به فروش می‌رسد. در این تحقیق برخی شاخص‌های اقتصادی برداشت و فروش محصول فرعی سریش مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر همین پایه، جامعه آماری این تحقیق، شامل بهره‌برداران محصول سریش ...  بیشتر

بررسی و تعیین اندازه بهینه واحدهای بهره‌برداری مرتعی بر پایه بهره‌وری اقتصادی و پایداری اجتماعی (بررسی موردی: مراتع شهرستان ارومیه)

حسن میلادفر؛ حسین بارانی؛ رامتین جولایی؛ پرویز ریاضی‌فر

دوره 63، شماره 1 ، خرداد 1389، ، صفحه 105-14

چکیده
  برقراری تعادل بهینه و منطقی بین شمار بهره‌بردار و توان تولیدی مراتع و اندازه مناسب گله در واحدهای بهره‌برداری از مهم‌ترین نیازهای مدیریت پایدار مراتع است و رشد و بهره‌وری عوامل تولید و در نتیجه بیشترین سود اقتصادی را در پی دارد. این بررسی، با هدف تخمین اندازه بهینه واحدهای بهره‌برداری مرتعی بر پایه پایداری اجتماعی و پایداری نسبی ...  بیشتر

بررسی آثار تغییر کاربری اراضی بر شاخص‌های فیزیکی و شیمیایی کیفیت خاک در افق‌های سطحی اراضی مرتعی شرق استان قزوین

میر نصیر نویدی؛ فریدون سرمدیان؛ شهلا محمودی

دوره 62، شماره 2 ، مهر 1388، ، صفحه 299-309

چکیده
  پیوستگی بهره‌برداری پایدار از اراضی در گرو توجه به شاخص‌های کیفیت خاک است که در نهایت منجر به حفاظت از محیط‌زیست نیز خواهد شد. به همین دلیل ارزیابی جنبه‌های گوناگون کیفیت خاک که نسبت به اعمال شیوه‌های مختلف مدیریت اراضی از خود حساسیت نشان می‌دهند بسیار با اهمیت است. در این پژوهش شاخص‌های گوناگون کیفیت خاک در پنج کاربری مختلف شامل ...  بیشتر