پیمان امین؛ محمد رضا اختصاصی
چکیده
در دو دهۀ اخیر، به دنبال نشست زمین به طور خاص در دشتهای ریزدانه، شکافها و گسیختگیهایی در رسوبات دشت یزد- اردکان پدید آمده است که به آن شق گفته میشود. یکی از فرضیات مهم و اساسی در رابطه با ظهور این پدیده برداشت بیرویۀ آب از سفرههای آب زیرزمینی و کاهش فشار هیدرو دینامیکی و متراکم شدن لایهها و رسوبات است. این پدیده در ...
بیشتر
در دو دهۀ اخیر، به دنبال نشست زمین به طور خاص در دشتهای ریزدانه، شکافها و گسیختگیهایی در رسوبات دشت یزد- اردکان پدید آمده است که به آن شق گفته میشود. یکی از فرضیات مهم و اساسی در رابطه با ظهور این پدیده برداشت بیرویۀ آب از سفرههای آب زیرزمینی و کاهش فشار هیدرو دینامیکی و متراکم شدن لایهها و رسوبات است. این پدیده در رسوبات ریزدانه با شدت و نمود بیشتر تظاهر نموده و موجب آسیب رسیدن به سازههای ساختمانی، جادهها، دکلها و غیره میشود. منطقۀ مورد مطالعه اراضی دشت رسی فاقد سنگفرش سطحی و یا سنگریزۀ عمقی بوده و در شرق یزد میباشد. به منظور نمونه برداری، 12 نمونۀ خاک در سه نقطه که یکی از آنها در مجاورت شق و دو نقطۀ دیگر به فاصله 100 متر از طرفین بودند انتخاب گردید و در هر نقطه چهار پروفیل از صفر تا عمق 120 سانتیمتر حفر شد. بر روی نمونهها آزمایشاتی از جمله، اندازهگیری شاخصهای تغییر ضرایب حجمی در مقابل رطوبتهای مختلف در جعبههای مکعبی فلزی گالوانیزه به ابعاد 20 سانتیمتر، آزمایشات تعیین حدود آتربرگ، حد واگرایی و سایر شاخصهای مکانیک خاک انجام گرفت. نتایج نشان داد که حد روانی خاک محدودۀ شق، نزدیک به 29 درصد و حد رطوبت شق خوردگی نزدیک به 4 درصد شد. همچنین بیشترین مقدار همکشیدگی عمودی (فرونشست) حدود 11 درصد و بیشترین مقدار همکشیدگی افقی حدود 6 درصد در خاکهای محدودۀ شق رخ داد. به عبارتی دیگر به ازای هر متر عمق رسوب امکان 11 سانتیمتر نشست در عرصههای با شرایط رطوبتی کمتر از 4 درصد دور از انتظار نمیباشد. با توجه به شرایط خاص منطقه پیشنهاد میگردد پروژههای سازهای از جمله احداث جاده، خطوط گاز، لولۀ آب و پلسازی در این گونه عرصهها انجام نشود.