بهزاد رایگانی؛ غلامرضا زهتابیان؛ حسین آذرنیوند؛ سید کاظم علوی پناه؛ سید جمال الدین خواجه الدین
چکیده
خاک یکی از منابع طبیعی اصلی تجدیدناپذیر در جهان است. تخریب خاک تهدیدی اصلی در سراسر کرة زمین بهشمار میرود، زیرا در درازمدت باعث کاهشِ توان تولیدی خاک و ناپایداری زیستمحیطی میشود. تخریب خاک سه وجه مختلف دارد: تخریب فیزیکی؛ تخریب شیمیایی؛ و تخریب بیولوژیکی. در صورتی که بتوان هر یک از تخریبهای مختلف خاک را در معادلهای برآورد ...
بیشتر
خاک یکی از منابع طبیعی اصلی تجدیدناپذیر در جهان است. تخریب خاک تهدیدی اصلی در سراسر کرة زمین بهشمار میرود، زیرا در درازمدت باعث کاهشِ توان تولیدی خاک و ناپایداری زیستمحیطی میشود. تخریب خاک سه وجه مختلف دارد: تخریب فیزیکی؛ تخریب شیمیایی؛ و تخریب بیولوژیکی. در صورتی که بتوان هر یک از تخریبهای مختلف خاک را در معادلهای برآورد کرد، بهراحتی میتوان فاکتور تخریب خاک را تخمین زد و ارزیابی کرد. بدین منظور، تلاشهای گستردهای در مناطق مختلف جهان صورت پذیرفته و روشهای گوناگونی برای ارزیابی پدیدة تخریب خاک ارائه شده است. در این پژوهش از جدیدترین دستورالعمل بررسی تخریب خاکـ که پروژة ارزیابی تخریب زمین در مناطق خشک (لادا) ارائه کردهـ در ناحیة بیابانی شرق اصفهان استفاده شد و با آن جنبههای مختلف تخریب خاک ارزیابی شد. مطابقِ یافتههای این تحقیق، بیشتر کاربران در داخل کشور بهراحتی میتوانند از روش مذکور، به دلیل سادگیِ کاربرد و ارائة سریع نتایج، استفاده کنند. مقایسة نتایج حاصل از کاربرد این مدل در منطقه و عکسهای گرفتهشده از سایتهای نمونهبرداری نشان میدهد متدولوژی مذکور از دقت بسیار زیادی نیز برخوردار است.
اباذر اسمعلی؛ حسن احمدی؛ محمد طهمورث
چکیده
در مطالعات فرسایش خاکْ نحوة ارزیابی خطر فرسایش و پهنهبندی اراضی به درجات با شدتهای مختلف فرسایش از طریق مدلسازی اهمیت فراوانی دارد. در این تحقیق، مدل منطقهای ارائهشده برای ارزیابی رفتار و خطر فرسایش آبی و نیز برآورد فرسایش و رسوب منطبق با ویژگیهای منطقة تحقیق ارزیابی شد. این مدل نخست در حوزة آبخیز بالغلیچای، در مجاورت ...
بیشتر
در مطالعات فرسایش خاکْ نحوة ارزیابی خطر فرسایش و پهنهبندی اراضی به درجات با شدتهای مختلف فرسایش از طریق مدلسازی اهمیت فراوانی دارد. در این تحقیق، مدل منطقهای ارائهشده برای ارزیابی رفتار و خطر فرسایش آبی و نیز برآورد فرسایش و رسوب منطبق با ویژگیهای منطقة تحقیق ارزیابی شد. این مدل نخست در حوزة آبخیز بالغلیچای، در مجاورت منطقة تحقیق، ارائه شد. مدلسازی فرسایش و تولید رسوب منطقه با الگوگرفتن از مدل MPSIAC به انجام رسید و در فرمولبندی مدل جدید از هشت عامل مؤثر در فرسایش آبی منطقه استفاده شد. این عوامل عبارتاند از: حساسیت به فرسایش سازند زمینشناسی، فرسایشپذیری خاک، فرسایندگی باران، فرسایندگی رواناب، پستی و بلندی، تراکم آبراههها، شاخص تفاوت پوشش گیاهی (NDVI)، و وضعیت زمینی فرسایش. در مدل ارائهشده، از مجموع امتیازات عوامل هشتگانه مقدار M بهدست میآید که با استفاده از رابطة نمایی آن با مقدار رسوب، در نهایت، مقدار فرسایش و رسوب تولیدی منطقه محاسبه میشود. مقدار متوسط رسوب ویژة برآوردشده با استفاده از مدل ارائهشده برای حوزة آبخیز نیر 29/70 تن بر کیلومتر مربع در سال است. مقایسة این مقدار رسوب برآوردشده با مقدار اندازهگیریشدة آن در ایستگاه هیدرومتری نیر نشاندهندة وجود اختلاف 11/7 تن بر کیلومتر مربع در سال است، که در واقع بیشتر برآورد شده است. بنابراین، درصد خطای مدل در منطقة مطالعاتی 25/11+ درصد است.
فریبا علوی زاده؛ کمال الدین ناصری؛ علی گلکاریان؛ علی طویلی
چکیده
فرسایش خاک در اکثر نقاط کشور، بهویژه نواحی خشک و نیمهخشک، معضلی بزرگ بهشمار میرود و به علت رسوبگذاری، آلودگی، تشدید سیلابها، و آثار مخرب بر حاصلخیزی خاک از اهمیت زیادی برخوردار است. وجود پوشش گیاهی پراکنده از ویژگیهای مناطق خشک و نیمهخشک است و معمولاً فضای خالی بین این گیاهان با پوستههای بیولوژیک یا کریپتوگام، ...
بیشتر
فرسایش خاک در اکثر نقاط کشور، بهویژه نواحی خشک و نیمهخشک، معضلی بزرگ بهشمار میرود و به علت رسوبگذاری، آلودگی، تشدید سیلابها، و آثار مخرب بر حاصلخیزی خاک از اهمیت زیادی برخوردار است. وجود پوشش گیاهی پراکنده از ویژگیهای مناطق خشک و نیمهخشک است و معمولاً فضای خالی بین این گیاهان با پوستههای بیولوژیک یا کریپتوگام، مانند خزهها، پوشیده میشود. این پوستهها در یک اکوسیستم از جهات گوناگون اهمیت دارند و تأثیرات متعددی بر خصوصیات خاک و گیاهان آوندی میگذارند. در تحقیق حاضر تأثیرگذاری خزهها، به عنوان بخش مهمی از پوستههای بیولوژیک، بر فرسایش آبی مراتع حوزة سد طرق واقع در استان خراسان رضوی بررسی شده است. به منظور بررسی تأثیر خزهها بر فرسایش آبی، رواناب مصنوعی به مدت 30 دقیقه در پلاتهای مستقر در عرصه با دو شدت کم و زیاد جاری گشت. خزهها تحت چهار تراکم زیاد (60- 75% پلات)، متوسط (35- 50%)، کم (10- 20% پلات)، و شاهد(0%) مطالعه شد تا اثر هر یک در میزان غلظت رسوب تولیدشده و فرسایش ویژه تحت شرایط آزمایشی یکسان بررسی شود. نتایج بهدستآمده از آنالیز واریانس و آزمون توکی با استفاده از نرمافزار Minitab نشان داد که، با کاهش تراکم گیاهان خزهای، تولید رسوب و، به دنبال آن، فرسایش ویژه نیز افزایش مییابد و بین چهار تراکم خزه و دو شدت آب در سطح 95% تفاوت معنیدار وجود دارد، اما در خصوص میزان نفوذپذیری بین تیمارهای مختلف اختلاف معنیداری مشاهده نشد.
محمد اکبریان؛ سیّد حسن کابلی؛ نوازاله مرادی
چکیده
تعیین حساسیت نسبی اراضی به فرسایش و شناخت عوامل مؤثر بر آن میتواند مبنای برنامههای حفاظت خاک و مقابله با فرسایش قرار گیرد. این تحقیق با هدف مقایسه نقش فرسایشهای آبی و بادی در میزان کل فرسایش اراضی منطقه دشت جیحون خمیر، با استفاده از مدلهای IRIFR.E.A[1] و [2]PSIAC و بندهائی از روش منشاءیابی رسوب انجام شده است. جهت برآورد فرسایش آبی ...
بیشتر
تعیین حساسیت نسبی اراضی به فرسایش و شناخت عوامل مؤثر بر آن میتواند مبنای برنامههای حفاظت خاک و مقابله با فرسایش قرار گیرد. این تحقیق با هدف مقایسه نقش فرسایشهای آبی و بادی در میزان کل فرسایش اراضی منطقه دشت جیحون خمیر، با استفاده از مدلهای IRIFR.E.A[1] و [2]PSIAC و بندهائی از روش منشاءیابی رسوب انجام شده است. جهت برآورد فرسایش آبی و نیز تعیین شدت فرسایش بادی و بررسی مناطق برداشت، حمل و رسوبگذاری از رخسارههای ژئومورفولوژی به عنوان واحدهای کاری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که در منطقه دشت جیحون، فرسایش آبی رسوبات خود اعم از ریزدانه و درشت دانه را از اطراف به مرکز دشت منتقل نموده و پس از آن فرسایش بادی اثرات تخریبی فرسایش آبی را، روی رسوبات نهشته شده در مرکز دشت، تکمیل مینماید. برآورد فرسایش و رسوب نشان داد 3/50 درصد از سطح منطقه شامل رخسارههای واحد کوهستان و دشتسر فرسایشی که فرسایش آبی زیاد تا متوسط داشت، فرسایش بادی جزئی تا کم داشته و 7/49 درصد دیگر شامل رخسارههای دشتسر پوشیده و اپانداژ که دارای فرسایش آبی کم بوده و محل ترسیب رسوبات آبی بود، فرسایش بادی متوسط داشت. فرسایش آبی علاوه بر اینکه 2/39 درصد از رسوب ویژه منطقه دشت جیحون را ایجاد کرده است، نقش قابل توجهی نیز در تأمین منابع فرسایش بادی در پائین دست منطقه دارد. نتایج بدست آمده نشان داد که جهت برآورد صحیح فرسایش در مناطق خشکی نظیر دشت جیحون، لازم است فرسایش آبی و بادی همزمان مطالعه گردد.
[1] Iranian research institute of forest and rangelands, Ekhtasasi & Ahmadi
[2] Pacific Southwest Inter Agaency Comitee