مریم اتحادی ابری؛ باریس مجنونیان؛ آرش ملکیان؛ مقداد جورغلامی
چکیده
بهرهبرداری حوزههای آبخیز جنگلی یکی از مواردی است که باعث تغییر خصوصیات هیدرولوژیک جنگل میشود. لکن پیامدهای هیدرولوژیک ناشی از بهرهبرداری حوزههای آبخیز جنگلی کمتر بررسی شده است. بر این اساس در تحقیق حاضر اقدام به بررسی تأثیر تغییر پوشش گیاهی در اثر بهرهبرداری جنگل، بر مؤلفههای هیدرولوژی در مقیاس پلاتهای ...
بیشتر
بهرهبرداری حوزههای آبخیز جنگلی یکی از مواردی است که باعث تغییر خصوصیات هیدرولوژیک جنگل میشود. لکن پیامدهای هیدرولوژیک ناشی از بهرهبرداری حوزههای آبخیز جنگلی کمتر بررسی شده است. بر این اساس در تحقیق حاضر اقدام به بررسی تأثیر تغییر پوشش گیاهی در اثر بهرهبرداری جنگل، بر مؤلفههای هیدرولوژی در مقیاس پلاتهای دو متر مربعی و در قالب چهار تکرار مبتنی بر بارندگیهای طبیعی به وقوع پیوسته از آذر 1393 تا آذر 1394( طی یکسال) در بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود، شده است. بهطوری که بعد از هر واقعه، بعد از قرائت مقدار بارش از باران سنج نصب شده در منطقه، میزان رواناب و میزان رسوب بهدست آمد. نتایج تحقیق بیانگر تأثیر معنیدار (01/0P≤) تغییر پوشش گیاهی در اثر بهرهبرداری، بر میزان رواناب و رسوب است ولی تأثیر طبقۀ شیب بر میزان رواناب و رسوب معنیدار نیست. کمترین میزان رواناب و رسوب به ترتیب در منطقۀ شاهد (بدون بهرهبرداری) 331/372 سی سی و 08/0 گرم بر مترمربع و منطقۀ بهرهبرداری شده به روش تک گزینی 96/878 سی سی و 17/0 گرم برمترمربع و بیشترین میزان تولید رواناب و رسوب مربوط به مسیر چوبکشی است که به ترتیب به میزان 70/2290 سی سی و 2/1 گرم بر مترمربع میباشد. همچنین روابط رگرسیونی بین میزان بارندگی، تولید رواناب و رسوب نشان داد که رابطۀ مثبت و معنیداری بین بارندگی و رواناب و رسوب وجود دارد و با افزایش بارندگی، میزان رواناب و رسوب افزایش مییابد.
مظفر انصاری؛ سادات فیض نیا؛ حسن احمدی؛ محمدعلی فتاحی اردکانی
چکیده
خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی هر کشور میباشد. امروزه کمتر منطقهای را در سطح زمین میتوان یافت که در معرض تخریب و فرسایش قرار نگرفته باشد. یکی از انواع فرسایش خاک زمینلغزش میباشد که در مدت کوتاهی حجم زیادی از خاک فرسایش مییابد. در این تحقیق از مدل رسوب حاصل از زمینلغزش SHETRAN برای زیرحوزۀ زیدشت (2) طالقان ...
بیشتر
خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی هر کشور میباشد. امروزه کمتر منطقهای را در سطح زمین میتوان یافت که در معرض تخریب و فرسایش قرار نگرفته باشد. یکی از انواع فرسایش خاک زمینلغزش میباشد که در مدت کوتاهی حجم زیادی از خاک فرسایش مییابد. در این تحقیق از مدل رسوب حاصل از زمینلغزش SHETRAN برای زیرحوزۀ زیدشت (2) طالقان واقع در استان البرز استفاده شد. در ابتدا نمونۀ آب رسوبدار در فصل بهار سال 1390 در خروجی حوزه برای کالیبره کردن مدل برداشت شد. در اجرای مدل ابتدا با استفاده از زیرمدل GISLIP مناطقی که شرایط زمینلغزش را دارند مشخص شدند و سپس با استفاده از زیرمدل SHETRAN اقدام به شبیهسازی هیدرولوژیکی و رسوب حوزه شد و مدل با اطلاعات برداشت شده در فصل بهار کالیبره شد. بعد از کالیبره کردن مدل، دوباره مدل برای تعیین نقاط لغزشی اجرا و 418 نقطۀ لغزش یافته توسط مدل مشخص گردید، بعد از حذف لغزشهایی که مواد لغزشیافته آنها به آبراهه نمیرسند، میزان فرسایش حوزۀ آبخیز توسط زیرمدل SHETRAN محاسبه شد و یک مقایسه با نتایج قبل از اعمال زمینلغزش حاصل از مدل انجام گردید. نتایج نشان داد که 75/19% رسوب حاصل از مدل ناشی از زمینلغزش میباشد. با توجه به اینکه میزان متوسط کل رسوب حوزه با استفاده از آمار موجود در طول دورۀ شبیهسازی برابر 111248 کیلوگرم میباشد با توجه به نتایج مدل میزان رسوب حاصل از زمینلغزش برابر 120668 کیلوگرم از این مقدار است.
سید حمید رضا صادقی؛ شیرکوه ابراهیمی محمدی؛ کامران چپی
چکیده
رفتار رسوب معلق در طول رگبارها نهتنها تابعی از شرایط انرژی از قبیل ذخیرة رسوبات در دبیهای کم و حمل آن در دبیهای زیاد است، بلکه با تغییرات تولید رسوب و کاهش آن نیز مرتبط است. تغییرات موجودیت رسوب باعث ایجاد اثری به نام الگوی حلقة رسوبی میشود. تحلیل الگوهای حلقههای رسوبی اهمیت فراوانی در مطالعات رسوب حوضههای آبخیز دارد؛ ...
بیشتر
رفتار رسوب معلق در طول رگبارها نهتنها تابعی از شرایط انرژی از قبیل ذخیرة رسوبات در دبیهای کم و حمل آن در دبیهای زیاد است، بلکه با تغییرات تولید رسوب و کاهش آن نیز مرتبط است. تغییرات موجودیت رسوب باعث ایجاد اثری به نام الگوی حلقة رسوبی میشود. تحلیل الگوهای حلقههای رسوبی اهمیت فراوانی در مطالعات رسوب حوضههای آبخیز دارد؛ حال آنکه به تحلیل آنها کمتر توجه شده است. بنابراین، در این مطالعه، بر اساس دادههای دبی و غلظت رسوب معلق 8 واقعة بارندگی اتفاقافتاده از فروردین 1390 تا اردیبهشت 1391، تغییرات درونرگباری غلظت رسوب معلق 6 زیرحوضة دریاچة زریوار در قالب الگوهای حلقههای رسوبی بهدست آمد. بر اساس تحلیل نتایج، حلقههای رسوبی بهدستآمده دارای 16 الگوی ساعتگرد، 13 الگوی بینظم، 11 الگوی پیچیده، و 6 الگوی پادساعتگرد بود. زیرحوضههای کوچک آبخیز دریاچة زریوار پاسخهای سریعی به تغییرات شدت رگبارها نشان داد و اکثر آبنمودهای ثبتشده از رگبارهای مختلف دارای چند دبی اوج و، به تبع آن، تغییرات فراوان غلظت رسوب معلق بودـ که خود باعث ایجاد الگوهای متفاوت حلقة رسوبی شد. تنوع الگوهای حلقههای رسوبی نهتنها بیانگر پیچیدگی حمل رسوب در درون وقایع رگباری بود، بلکه از رگباری به رگبار دیگر نیز تغییر کرد. برقراری رابطة معنیدار آماری (01/0>p) بین آورد کل رسوب و دبی اوج وقایع رگباری هر نقطة نمونهبرداری بیانگر این واقعیت بود که، بهرغم تفاوتهای تغییرات درونرگباری غلظت رسوب معلق، میتوان اثر کلی همة وقایع را در هر نقطة نمونهبرداری با یک معادلة سادة رگرسیونی توصیف کرد.
سید علیرضا موسوی؛ حسین ارزانی؛ غلامعلی شرزه ای؛ حسین آذرنیوند؛ مهدی فرح پور؛ استفانی انگل؛ اسماعیل علیزاده؛ علی اکبر نظری سامانی
چکیده
حفظ خاک یکی از مهمترین کارکردهای تنظیمی اکوسیستمهای طبیعی بهشمار میرود. این نقش در حوزة طالقان میانی، به دلیل بالابودن میزان فرسایش و تجمع رسوبات در دریاچة سد، از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در این تحقیق، ارزش اقتصادی کارکردهای کاهش میزان ازدسترفتن اراضی، کاهش رسوبگذاری در مخازن آبی، و حفظ حاصلخیزی خاک بررسی شد. بدین ...
بیشتر
حفظ خاک یکی از مهمترین کارکردهای تنظیمی اکوسیستمهای طبیعی بهشمار میرود. این نقش در حوزة طالقان میانی، به دلیل بالابودن میزان فرسایش و تجمع رسوبات در دریاچة سد، از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در این تحقیق، ارزش اقتصادی کارکردهای کاهش میزان ازدسترفتن اراضی، کاهش رسوبگذاری در مخازن آبی، و حفظ حاصلخیزی خاک بررسی شد. بدین منظور، با رویهمگذاری نقشة فرسایش با نقشة سایر عوامل محیطی، اثر نوع کاربری و پوشش بر فرسایش بررسی گردید. دیمزارهای کمبازده و رهاشده مبنای مقایسه جهتِ برآورد نقش پوشش مرتعی در حفظ خاک مدنظر قرار گرفت. برای محاسبة ارزش اقتصادی کارکرد کاهش میزان ازدسترفتن اراضی از شاخص هزینة فرصت و سود کشت دیم استفاده شد. کارکرد کنترل رسوب نیز، با توجه به نسبت تحویل رسوب برآوردشده و هزینة ساخت سد طالقان، به عنوان هزینة فرصت این کارکرد مدنظر قرار گرفت. کارکرد حفظ حاصلخیزی خاک نیز، با توجه به میزان نگهداشت خاک و محتوای عناصر غذایی خاک مراتع منطقه، برآورد شد و ارزش اقتصادی آن با رویکرد هزینة جایگزینی محاسبه گردید. بر اساس نتایج، مراتع منطقه سالانه 60545 متر مکعب فرسایش خاک را کاهش میدهند. ارزش اقتصادی کارکردهای کاهش میزان ازدسترفتن اراضی، کاهش رسوبگذاری در مخازن، و حفظ حاصلخیزی خاک به ترتیب برابر با 64718، 261346، و 89152 هزار ریال در سال محاسبه شد. بدیهی است این کارکردها فقط بخشی از کارکردهای اکوسیستمهای مرتعی را تشکیل میدهند و ارزشگذاری اقتصادی کلیة کارکردها میتواند ابزار مؤثری جهت حفظ اکوسیستمهای مرتعی بهکار گرفته شود.
سیدمسعود سلیمان پور؛ مجید صوفی؛ حسن احمدی
دوره 63، شماره 1 ، خرداد 1389، ، صفحه 41-52
چکیده
فرسایش خندقی به دلیل تولید رسوب و زیانهای فراوانی که در نتیجه تخریب اراضی، راهها و سازههای عمرانی در استان فارس وارد مینماید اهمیت ویژهای دارد. در این تحقیق 15 خندق فعال و معرف از نظر ویژگیهای مورفومتریک، گزینش شدند. طول خندق،عمق، عرض بالا و پایین و حجم فرسایش در آنها اندازهگیری شد. برای تعیین عوامل موثر در گسترش و رسوبزایی ...
بیشتر
فرسایش خندقی به دلیل تولید رسوب و زیانهای فراوانی که در نتیجه تخریب اراضی، راهها و سازههای عمرانی در استان فارس وارد مینماید اهمیت ویژهای دارد. در این تحقیق 15 خندق فعال و معرف از نظر ویژگیهای مورفومتریک، گزینش شدند. طول خندق،عمق، عرض بالا و پایین و حجم فرسایش در آنها اندازهگیری شد. برای تعیین عوامل موثر در گسترش و رسوبزایی خندقها، با بهرهگیری از روش Stepwise در نرمافزار SPSS تحلیل آماری صورت گرفت. نتایج نشان میدهد، رسوب تولیدی ناشی از گسترش خندقها در نیریز تابع سه متغیر گستره آبخیز، درصد سیلت و شن در آبخیز واقع در بالای پیشانی خندقها است. این نتایج دلالت بر غالب بودن رواناب سطحی به عنوان فرآیند هیدرولوژیک عمده در گسترش خندقها در این منطقه دارد. بررسی آستانه پستی و بلندی نشان داد به علت منفی شدن توان (b) فرایند رواناب سطحی غالب است و با نتایج محققان خارجی همخوانی دارد. همچنین این نتایج بیانگر تاثیر ویژگی حوزه آبخیز و سازند زمینشناسی در تولید رسوب ناشی از فرسایش خندقی است. کاهش سطوح لخت و بدون پوشش از راه استقرار پوشش گیاهی، ایجاد بانکت در بالا دست خندقها بهمنظور کاهش سطح تولید کننده رواناب و احداث بندهای خاکی کوچکتر از یک متر برای کمک به استقرار پوشش گیاهی و کاهش پیشروی خندقها توصیه میشود