سحر صمدی خانقاه؛ اردوان قربانی؛ مهدی معمری؛ معصومه عباسی خالکی
چکیده
هدف این تحقیق بررسی عوامل بومشناختی مؤثر بر پراکنش چهار گونۀ Trifolium repense، T. pratense، T. micranthumو T. compestre در مراتع فندوقلوی شهرستان نمین در استان اردبیل بوده است. نمونهبرداری در مکانهای حضور و عدم حضور گونهها در سطح شش مکان بهصورت تصادفی انجام شد. در تمامی مکانها عوامل پستی و بلندی، اقلیمی، پوشش سطحی و تراکم گونههای مورد مطالعه ...
بیشتر
هدف این تحقیق بررسی عوامل بومشناختی مؤثر بر پراکنش چهار گونۀ Trifolium repense، T. pratense، T. micranthumو T. compestre در مراتع فندوقلوی شهرستان نمین در استان اردبیل بوده است. نمونهبرداری در مکانهای حضور و عدم حضور گونهها در سطح شش مکان بهصورت تصادفی انجام شد. در تمامی مکانها عوامل پستی و بلندی، اقلیمی، پوشش سطحی و تراکم گونههای مورد مطالعه اندازهگیری شد. از هر ترانسکت، نمونۀ خاک از عمق ریشهدوانی گونهها برداشت شد و پارامترهای اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی، بافت خاک، آهک، کلسیم، منیزیم، سدیم، فسفر، پتاسیم، مادۀ آلی، رس قابل انتشار و رطوبت حجمی خاک اندازهگیری شد. بررسی اختلاف معنیداری اثر عوامل محیطی بر حضور و عدم حضور گونههای مورد مطالعه با تجزیه واریانس یکطرفه و مقایسۀ میانگین خصوصیات اندازهگیری شده با آزمون دانکن انجام شد. برای تعیین درجۀ اهمیت متغیرهای محیطی در تمایز مکانها و انتشار گونههای مورد مطالعه، از آنالیز تشخیص استفاده شد. نتایج نشان داد متغیرهای قابلیت هدایت الکتریکی، شیب، سدیم، مادۀ آلی (P<0/05) و متغیرهای ارتفاع از سطح دریا، بارندگی، دما، اسیدیته، پتاسیم، فسفر، درصد رس، سیلت، رس قابل انتشار و خاک لخت (P<0/01) بین مکانهای حضور و عدمحضور گونهها تفاوت معنیداری با یکدیگر داشتند. با توجه به نتایج آنالیز تشخیص، چهار تابع بهترتیب 50/78، 60/15، 80/5 و 10/0 درصد و در مجموع 100 درصد از واریانس کل دادهها را توجیه کردند. در مجموع چهار عامل شامل دما، قابلیت هدایت الکتریکی، پتاسیم و رس بهعنوان مهمترین عوامل در گسترش گونههای T. repense، T. pratense، T. micranthum و T. compestre تشخیص داده شدند.
جابر شریفی؛ علی اشرف جعفری؛ یونس رستمی کیا
چکیده
بررسی ارجحیت چهار گونه از گندمیان علوفهای چند ساله شامل:Alopecurus textilis L. ، Festuca ovina L.وF. sulcata L. و Agropyron trichophorum (Link) Richter. ، به منظور استفاده در اصلاح و احیاء مراتع ، بذور گونهها از رویشگاههای طبیعی استان اردبیل جمعآوری شد، پس از آزمون قوۀ نامیه و آمادهسازی بستر کاشت، کشت بذور مذکور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پلاتهای ...
بیشتر
بررسی ارجحیت چهار گونه از گندمیان علوفهای چند ساله شامل:Alopecurus textilis L. ، Festuca ovina L.وF. sulcata L. و Agropyron trichophorum (Link) Richter. ، به منظور استفاده در اصلاح و احیاء مراتع ، بذور گونهها از رویشگاههای طبیعی استان اردبیل جمعآوری شد، پس از آزمون قوۀ نامیه و آمادهسازی بستر کاشت، کشت بذور مذکور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پلاتهای خرد شده با سه تکرار در عرصۀ ایستگاه تحقیقاتی اردبیل از سال 1389 تا 1393 انجام شد. پس از استقرار گیاهان و در انتهای فصل رویش، صفاتی از قبیل درصد زنده مانی، پوشش تاجی، ارتفاع بوته، قدرت نهال، عملکرد علوفه و بذر اندازهگیری و به مدت سه سال ادامه داشت. تجزیه واریانس دادهها با استفاده از نرم افزار SAS و مقایسۀ میانگین به روش دانکن در سطح 5% انجام شد. نتایج نشان داد که در بین گونههای مورد مطالعه به جز در صفات درصد زنده مانی در بقیۀ صفات مانند تولید علوفه، ارتفاع بوته، پوشش تاجی، قدرت نهال و تولید بذر اختلاف معنیدار در سطح 1 % وجود داشت. همچنین مقایسۀ میانگین دادهها نشان داد که برترین گونه از نظر ارتفاع بوته، درصد پوشش تاجی و تولید علوفه مربوط به گونۀ A. trichophorumبود. از نظر قدرت نهال گونۀ A. trichophorum و گونۀ F. sulcata بیشترین امتیاز را داشتند، ولی از نظر تولید بذر گونۀ F. sulcata بیشترین امتیاز را داشتند. بنابراین، این گونهها میتوانند در فرآیند اصلاح و توسعۀ مراتع در مناطق نیمهخشک مورد استفاده قرار گیرند.
جابر شریفی؛ امرعلی شاهمرادی
چکیده
تغییرات پوشش گیاهی مراتع، پدیدهای است که معمولاٌ در ترکیب و ساختار پوشش گیاهی در طول زمان رخ میدهد، از طرف دیگر دخالت انسان نقش تأثیرگذاری در حفظ ثبات و یا تخریب آن ایفا مینماید. با هدف مطالعۀ پویایی پوشش گیاهی مراتع در شرایط مدیریت بومی، مراتع ییلاقی باغرو در استان اردبیل از سال 1387 تا 1391 مطالعه شد. در منطقۀ معرف عوامل مربوط ...
بیشتر
تغییرات پوشش گیاهی مراتع، پدیدهای است که معمولاٌ در ترکیب و ساختار پوشش گیاهی در طول زمان رخ میدهد، از طرف دیگر دخالت انسان نقش تأثیرگذاری در حفظ ثبات و یا تخریب آن ایفا مینماید. با هدف مطالعۀ پویایی پوشش گیاهی مراتع در شرایط مدیریت بومی، مراتع ییلاقی باغرو در استان اردبیل از سال 1387 تا 1391 مطالعه شد. در منطقۀ معرف عوامل مربوط به پوشش تاجی گیاهی، تراکم و فراوانی به تفکیک گونههای اصلی و گروهی (فرم رویشی) در طول سه ترانسکت 500 متری با 30 پلات (5/1× 5/1 متری)، طول ترانسکتها و ابعاد پلاتها با توجه به شرایط پوشش گیاهی تعیین شد. همچنین رطوبت خاک سطح ریشه با استفاده از دستگاه TDR و کربن آلی سطح خاک اندازهگیری شد. نتایج نشان داد در طی دورۀ چهار سال در پوشش گندمیان چند ساله مانند Festuca ovina، Alopecurus aucheri، Bromus tomentellusو Koeleria caucasica تغییرات آنها تابع بارشهای فصل رویش بود و بین سالها اختلاف معنیدار وجود نداشت. گیاهان بوتهای مانند Onobrychis cornuta و Astragalus aureus تحت تأثیر نوسانات بارندگی سالیانه و رطوبت عمق خاک بوده و بین سالهای مطالعه اختلاف معنیدار وجود داشت. فوربهای چند ساله مانند Scorzonera radicosa ، Polygonum alpetre وVeronica orientalis تابع بارشهای فصل رویش بود و در بین سالها اختلاف معنیداری نشان داد. تغییرات کربن آلی خاک روندی کند و بطئی داشته است. بنابراین نتایج حاصل از پایش روند تغییرات سال به سال در پوشش گیاهی گونههای اصلی، رطوبت خاک و نیز چگونگی وضعیت فرسایش خاک، راهنمای مناسبی برای تصحیح روشهای فعلی مدیریت مورد استفاده قرار گیرد.
الناز حسن زاده کوهساره؛ اردوان قربانی؛ مهدی معمری؛ کاظم هاشمی مجد؛ اردشیر پورنعمتی
چکیده
هدف این تحقیق بررسی تأثیر ارتفاع، شیب، جهات جغرافیایی و شاخص توپوگرافی رطوبت خاک بر تولید اولیۀ فرمهای رویشی و کل در مراتع کوهستانی درمنطقۀ فندوقلوی شهرستان نمین در استان اردبیل بوده است. تولید اولیه (تولید یا زیستتودۀ گیاهان بالای سطح خاک) در پلاتهای یک مترمربعی (180 پلات) در سه طبقۀ ارتفاعی، شیب، شاخص توپوگرافی و چهار طبقۀ ...
بیشتر
هدف این تحقیق بررسی تأثیر ارتفاع، شیب، جهات جغرافیایی و شاخص توپوگرافی رطوبت خاک بر تولید اولیۀ فرمهای رویشی و کل در مراتع کوهستانی درمنطقۀ فندوقلوی شهرستان نمین در استان اردبیل بوده است. تولید اولیه (تولید یا زیستتودۀ گیاهان بالای سطح خاک) در پلاتهای یک مترمربعی (180 پلات) در سه طبقۀ ارتفاعی، شیب، شاخص توپوگرافی و چهار طبقۀ جهت جغرافیایی به روش قطع و توزین اندازهگیری شد. همبستگی بین فرمهای رویشی و تولید کل با عوامل انتخاب شده با رگرسیون چندگانه گامبهگام تجزیهوتحلیل شد و با استفاده از روابط رگرسیونی استخراج شده، نقشههای تولید اولیه تهیه شد. نتایج نشان داد بین عوامل پستی و بلندی با تولید اولیۀ گندمیان (01/0>P) و پهنبرگان علفی (01/0>P) رابطۀ معنیداری وجود دارد، اما بین تولید اولیۀ کل با این عوامل رابطۀ معنیداری مشاهده نشد. بیشترین مقدار تولید اولیۀ پهنبرگان علفی (1/1584 کیلوگرم در هکتار) و تولید اولیۀ کل (3/2339 کیلوگرم در هکتار) در طبقۀ ارتفاعی 1564- 1525 متر مشاهده شد و بر تولید اولیۀ گندمیان تأثیری نداشت. تولید اولیۀ گندمیان با شیب رابطۀ مستقیم داشت، اما تولید اولیۀ پهنبرگان علفی با افزایش شیب کاهش یافت و بر روی تولید اولیۀ کل تأثیری نداشت. بیشترین مقدار تولید اولیۀ گندمیان (3/894 کیلوگرم در هکتار) و پهنبرگان علفی (5/1875 کیلوگرم در هکتار) بهترتیب در جهت جنوب و شمال غربی مشاهده شد. با توجه به تأثیر طبقات شاخص توپوگرافی، بیشترین مقدار تولید اولیۀ گندمیان (4/853 کیلوگرم در هکتار) در طبقات اول و بیشترین تولید اولیۀ پهنبرگان علفی (6/1568 کیلوگرم در هکتار) در طبقۀ سوم مشاهده شد، که عمدتاً ناشی از شرایط رطوبتی ایجاد شده است. نقشههای پیشبینی برای تولید اولیۀ فرمهای رویشی امکانپذیر بوده و از نظر صحت قابل قبول بودند ولی برای تولید کل میسر نبود. نتایج این تحقیق میتواند در محاسبات تولید اولیه یا زیست تودۀ هوایی و کربن اکوسیستم مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به حضور و تولید بیشتر گندمیان در مناطق شیبدار و پهنبرگان علفی در مناطق با شیب کم در برنامههای اصلاح و احیاء به این تطابق بومشناختی توجه گردد.