دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
قابلیت زیرمدل دامنة WEPP در پیشبینی دینامیک رواناب و فرسایش خاک در چند تیپ مرتعی نیمهخشک
501
513
FA
یحیی
پرویزی
استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، کرمانشاه
yparvizi1360@gmail.com
محمد
قیطوری
استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، کرمانشاه
m_ghatori50@yahoo.com
مسیب
حشمتی
استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، کرمانشاه
hehmati46@gmail.com
10.22059/jrwm.2015.53469
مدل فیزیکی WEPP رواناب و فرسایش خاک را به کمک مفاهیم فیزیکی فرسایش و هیدرولیک جریان و ملاحظة متغیرهای رشد گیاه، تجزیة بقایا، و فرایندهای زمستانه به صورت پویا شبیهسازی میکند. هدف این مقاله تعیین قابلیت این مدل در تخمین فرسایش و رواناب در چند تیپ مرتعی و بررسی اثر مدیریت در آن است. این طرح در محدودة کبوده علیا در حوضة آبخیز قرهسو با نصب پلاتهای فرسایش به ابعاد 3×10 متر با 3 تکرار در سه تیپ مرتعی در شیبهای 25، 35، و 45 درصد اجرا شد. دادههای اقلیمی بارندگی و دما در داخل ایستگاه ثبت شد و سایر اطلاعات اقلیمی نظیر سرعت و جهت باد، تشعشع، و حرارت نقطة شبنم از ایستگاه سینوپتیک کرمانشاه تهیه گردید. شبیهسازی فرسایش و رواناب به صورت تکواقعه با استفاده از نسخة v2008.9 مدل در هر پلات انجام شد. ارزیابی نتایج مدل در برآورد روانابْ بیشترین دقت مدل را در شیب 45 درصد نشان داد. همچنین، در شیب 25 و 35 درصد مدل با خطای نسبی متوسط 61<sub>/</sub>0 لیتر رواناب را برآورد مینمود. در مجموع، کارایی مدل در برآورد رواناب در هر سه شیب خوب بود و ضریب کارایی ناش- ساتکلیف بین 69<sub>/</sub>0 تا 73<sub>/</sub>0 متغیر بود. کمترین و بیشترین خطای برآورد فرسایش خاک بهترتیب در شیبهای 35 و 45 درصد بود. مدل در برآورد فرسایش در همة شیبها کمبرآوردی از خود نشان داد. همچنین، مقادیر منفی شاخص ناش- ساتکلیف مؤید کارایی پایین مدل در برآورد فرسایش بهویژه در شرایط حاکم بر دو شیب 25 و 35 درصد بود.
رواناب,فرسایش,کارایی مدل,کاربری مرتع,WEPP
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53469.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53469_f824221aec72f86afc4a7d2aefb46c64.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
بررسی تأثیر پخش سیلاب بر روند تغییرات نفوذپذیری خاک در استان بوشهر
515
524
FA
علی
جعفری
کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر
a_j472000@yahoo.com
فاطمه
توکلی راد
کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر
fatemeh.tavakoli8@gmail.com
10.22059/jrwm.2015.53470
پخش سیلاب نقش مؤثری در بهبود و حاصلخیزی خاک، ذخیرة آبهای زیرزمینی، احیا و تقویت پوشش گیاهی، و جلوگیری از حرکت شنهای روان دارد. یکی از مشکلات عمدة طرحهای پخش سیلاب ورود رسوبات به داخل سیستمهای پخش و تهنشست مواد ریزدانه و درنهایت، کاهش نفوذپذیری است. به نظر میرسد، در طول زمان، در اثر ورود رسوبات ریزدانه به شبکههای پخش سیلاب، راندمان این طرحها کاهش یابد و پس از مدت زمانی عملاً کارایی خود را از دست دهند. هدف اصلی این تحقیق بررسی میزان و روند تغییرات نفوذپذیری تحت تأثیر عملیات پخش سیلاب است. در این تحقیق، با روش استوانههای مضاعف، نفوذپذیری سطحی خاک در عرصة پخش و شاهد اندازهگیری میشود. به منظور بررسی روند این تغییرات، محلِ نمونهبرداری در حد فاصل نهرهای گسترش سیلاب، نوارهای اول، دوم، و سوم، که سیلگیری میشوند، به عنوان محل اندازهگیری انتخاب شدند. دادههای جمعآوریشده با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شد. با توجه به سطح معنیداری این آزمون، که کمتر از 01<sub>/</sub>0 است، میتوان بیان کرد که بین نفوذپذیری نوارهای مختلف پخش سیلاب و عرصة شاهد اختلاف معنیدار وجود دارد.
بوشهر,پخش سیلاب,تغییرات نفوذپذیری,رسوبات
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53470.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53470_61db593ab99cc053b376c319e6735a7f.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
تعیین رویشگاه بالقوة گونة Zygophyllum eurypterum با استفاده از روش تحلیل عاملی بومشناختی (ENFA) در مراتع شمال شرق سمنان
525
536
FA
لیلا
خلاصی اهوازی
دانشآموختة کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
khalasi@alumni.ut.ac.ir
محمدعلی
زارع چاهوکی
دانشیار دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
mazare@ut.ac.ir
10.22059/jrwm.2015.53471
گونة قیچ (<em>Zygophyllum eurypterum</em> Boiss. & Buhse) از گیاهانی است که اهمیت فراوانی در حفاظت از خاک در مناطق خشک، جلوگیری از فرسایش بادی، و تولید علوفة دامها دارد. هدف از این پژوهش تعیین رویشگاه بالقوة این گونه در مراتع شمال شرق سمنان با استفاده از روش ENFA[1] است. برای نمونهبرداری از پوشش گیاهی در هر تیپ رویشی از روش تصادفی- سیستماتیک در طول 3 ترانسکت 750 متری استفاده شد. در طول هر ترانسکت 15 پلات، با ابعادی که به روش حداقل سطح تعیین شد، به فاصلة 50 متر قرار داده شد. مختصات جغرافیایی مناطقی که گونة قیچ در آن وجود داشت با GPS ثبت شد. پس از مطالعات صحرایی، نقشة پوشش گیاهی منطقه تهیه شد. نمونههای خاک در ابتدا و انتهای هر ترانسکت از عمق ۰ـ ۲۰ و ۲۰ـ ۸۰ سانتیمتر برداشت شد. خصوصیات خاک شامل بافت، درصد سنگریزه، آهک، رطوبت قابل دسترس، گچ، اسیدیته، و هدایت الکتریکی و همچنین عوامل فیزیوگرافی (شیب و ارتفاع) در این مطالعه اندازهگیری شد. با واردکردن لایههای اطلاعاتی (شامل نقشۀ نقاط حضور گونة قیچ، نقشههای عوامل خاک، و فیزیوگرافی) در مدل مناسب و با اعمال تجزیههای آماری مورد نیاز در مدل ENFA، نقشة رویشگاههای بالقوة این گونه ایجاد شد. نتایج حاصل از بررسیها نشان داد که 25200 هکتار، معادل 34 درصد از کل منطقه، رویشگاه بالقوة <em>Z. eurypterum</em> بهشمار میرود. برای بررسی صحت این مدل از نمایة Boyce استفاده شد. میزان صحت مدل در این آزمون 2<sub>/</sub>87 درصد تعیین شد. نتایج روش تحلیل عاملی آشیان بومشناختی نشان داد که دو عامل اسیدیته و آهک در حضور این گونه تأثیرگذارتر از سایر عواملاند. میزان تطابق نقشۀ تهیهشده با نقشۀ واقعی پوشش گیاهی نیز با استفاده از ضریب کاپا محاسبه شد که نشاندهندة تطابق خوبی بود (ضریب کاپای 62<sub>/</sub>0).
<br clear="all" />
[1]. Ecological Niche Factor Analysis
تحلیل عاملی آشیان اکولوژیک,شمال شرق سمنان,قیچ,نمایة Boyce
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53471.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53471_756970ed353423eaa78aa559bad9b10e.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگیهای خشکسالی دورة آتی با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 (مطالعة موردی: شمال غربی ایران)
537
548
FA
امین
صالح پورجم
0000000245991480
دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
aminpourjam@yahoo.com
محسن
محسنی ساروی
*؛ استاد دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
msaravi@ut.ac.ir
جواد
بذرافشان
ا؛ استادیار دانشکدة کشاورزی، دانشگاه تهران
jbazr@ut.ac.ir
شهرام
خلیقی سیگارودی
استادیار دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
sh_khaligh@yahoo.com
10.22059/jrwm.2015.53472
بررسی رخداد خشکسالی، به منزلة حادثهای محیطی، از جایگاه ویژهای در مدیریت منابع طبیعی و نیز برنامهریزیهای مرتبط با مدیریت منابع آبی برخوردار است. در این تحقیق به بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگیهای خشکسالی در ایستگاههای منتخب سینوپتیکی شمال غربی ایران با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 تحت سناریوی A2 اقدام گردید. بدین منظور، با بهرهگیری از مدل کوچک مقیاسکنندة آماری[1] SDSM 4.2.9، ریزمقیاسنمایی آماری با کاربرد دادههای مشاهداتی روزانه، پیشبینیکنندههای مشاهداتی، و نیز پیشبینیکنندههای بزرگ مقیاس مشتق از مدل گردش عمومی جو همراه با صحتسنجی مدلها بهانجام رسید. سپس، به محاسبة نمایة استانداردشدة بارش[2] (SPI) در مقیاسهای زمانی مختلف 3، 12، 24، و 48 ماهه در دورة مشاهداتی (۱۳۵۶ ـ 1385) و سه دورة شبیهسازیشدة آتی (مشتمل بر دورههای ۱۳۸۶ ـ 1415، ۱۴۱۶ ـ 1445، و ۱۴۴۶ ـ 1475) اقدام گردید. نتایج بهدستآمده نشاندهندة کاهش بارش متوسط سالانه در دورههای شبیهسازیشدة آتی نسبت به دورة مبنا در ایستگاههای اردبیل، خوی، و ارومیه و نیز افزایش بارش متوسط سالانه در دورههای شبیهسازیشدة آتی نسبت به دورة مبنا در ایستگاه تبریز است. این در حالی است که ایستگاه اردبیل با کاهش 97 میلیمتری (32 درصدی) بارش متوسط سالانه در دورة چهارم نسبت به دورة مبنا بیشینة مقادیر کاهش را به خود اختصاص داده است. همچنین، نتایج این تحقیق نشاندهندة امکان رخداد خشکسالیهایی با شدت، مدت، و فراوانی بیشتر در دورههای شبیهسازیشدة آتی است. همچنین، مقایسة نتایج حاصل از ایستگاههای مختلف نشان میدهد که ایستگاه اردبیل در مقیاسهای زمانی 3، 12، و 24 ماهه شدیدترین دورة خشکی را مبتنی بر بیشینة شدت تجمعی دورههای خشکی در میان ایستگاههای مختلف داراست. در مقیاس زمانی 48 ماهه نیز ایستگاه ارومیه با دارابودن شدت تجمعی SPI برابر 78<sub>/</sub>92- (دورة 49 ماهة خشکی واقع در دورة دوم) شدیدترین دورة خشکی را در میان ایستگاههای مختلف به خود اختصاص داده است.
<br clear="all" />
[1]. Statistical Down Scaling Model
[2]. Standardized Precipitation Index
ایستگاه اردبیل,تغییر اقلیم,ریزمقیاسنمایی آماری,SPI,مدل Hadcm3,ویژگیهای خشکسالی
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53472.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53472_b9694f34c4842c7e027f539a3d21a389.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
بررسی تغییرات خصوصیات شیمیایی خاک ناشی از کشت canescens Atriplex در منطقة حسینآباد حپشلو
549
558
FA
معصومه
عباسی خالکی
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، کرج، ایران
mabbasi6@ut.ac.ir
محمد
جعفری
0000-0002-3484-7723
: استاد دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران
jafary@ut.ac.ir
علی
طویلی
0000-0003-2268-6341
دانشیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران
atavili@ut.ac.ir
مهدی
معمری
: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، کرج، ایران
m_moameri16@yahoo.com
10.22059/jrwm.2015.53473
در این مطالعه، به منظور بررسی تغییرات خاکشناختی منطقة حسینآباد حپشلو در اثر کشت آتریپلکس، پس از بازدید عرصة مورد مطالعه، دو سایت نزدیک به هم هر یک به مساحت یک هکتار انتخاب شد، که در یک سایت بوتهکاری با گونة آتریپلکس کانسنس انجام شده بود، و سایت مجاور، که شاهد درنظر گرفته شد، فاقد بوته بود. با روش تصادفی- سیستماتیک و با استقرار 3 ترانسکت به طول 100 متر در هر سایت نمونهبرداری انجام شد. در سایت بوتهکاریشده ترانسکتها بر روی ردیفهای کشتشده و عمود بر فاروها، و در سایت شاهد موازی یکدیگر و عمود بر خطوط تراز قرار گرفتند. در ابتدا، وسط، و انتهای هر ترانسکت پروفیل خاک حفر شد و در هر پروفیل مقدار کافی نمونة خاک از دو عمق ۰ ـ ۳۰ سانتیمتر (خاک سطحی) و بیش از 30 سانتیمتر (عمق ریشهدوانی بوته) برداشت شد. سپس، خصوصیات خاک از قبیل بافت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، آهک، سدیم قابل تبادل، مادة آلی، و عناصر سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، و نیتروژن اندازهگیری شد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که مقدار <em>pH </em>و منیزیم کاهش معنیداری در سایت بوتهکاریشده نسبت به سایت شاهد داشت. همچنین، سدیم، منیزیم، آهک، و کلسیم افزایش معنیداری در منطقة بوتهکاری نسبت به منطقة شاهد داشت. به طور کلی، نتایج نشان میدهد که تأثیر کشت این گونه بر روی خاک منطقة مورد مطالعه پس از گذشت هفت سال منفی بوده و باعث افزایش املاح در خاک شده است، که
: آتریپلکس کانسنس، بوتهکاری، تأثیر کشت، خصوصیات خاک
[1] Aouissat,M,Walker,D.J,Belkhodja,Fares,S. and Correal,E. (2009). Freezing tolerance in Algerian population of Atriplex halimus and Atriplex canescens,Spanish J. Agricultural Research,7(3): 672-679.
[2] Arzani,H,Naseri,K,Jafari,Tavakoli,H. and Azarnivand,H. (2000). Investigation on ecological effects of Atriplex canescens on planted areas environment in khorasan provinceof Iran,Desert Journal,5(1): 27-43.
[3] Azarnivand,H. and Zare Chahouki,M.A. (2008). Range improvement,University of Tehran press,354p.
[4] Bush,J.K. (2008). Soil nitrogen and carbon after twenty years of riparian forest development,Soil Science Society of America Journal (SSSAJ),72(3): 815-822.
[5] Charley,J.L. and West,N.E. (1975). Plant-induced soil chemical patterns in some shrub-dominated semi-desert ecosystem of Utah,Journal of Ecology,63(3): 945-963.
[6] Eid,M.A. and Eisa,S.S. (2010). The use of some halophytic plants to reduce Zn,Cu and Ni in soil,Australian Journal of Basic and Applied Sciences,4(7): 1590-1596.
[7] Fu,Pei,s,Chen,Y. and Wan,C. (2007). Influence of shrubs on soil chemical properties in Alxa Desert Steppe,China. UDSA Forest Service RMRS-P,47,117-122.
[8] Garcia,L.V,Maranon,T,Ojeda,f,Clemente,L. and Redondo,R. (2002). Seagull influence on soil properties,chenopod shrub distribution,and leaf nutrient status in semi-arid Mediterranean islands,Oikos,98,75-86.
[9] Ghorbanian,D. and Jafari,M. (2007). Study of soil and plant characteristics interaction in Salsola rigida in desert lands,Iranian Journal of Range and Desert Research,14(1): 1-7.
[10] Giti,A.R. (1996). Effects of planting of Tamarix and Atriplex on soil salinity,1,39-52.
[11] Gupta,G.N. and Arya,R. (1995). Performance of Atriplex lentiformis on a salty soil in an arid region of India,Journal of Arid Environment,30,67- 73.
[12] Henteh,A,Zargham,N. and Zare Chahouki,M.A. (2005). Effects of Atriplex canescens on soil characteristics Case study: Zarand,Saveh,Pajouhesh & Sazandegi,68,15-21.
[13] Hodchinson,K.S,Johnson,P.S. and Nortan,B.E. (1978). Influence of Summer Rain Fall on Root and Shoot Growth of a Cold Winter Desert Shrub,Atriplex confertifolia,Journal of Range Management,40,23-26.
[14] Jafari,Rasooli,B,Erfanzadeh,R. and Moradi,H.R. (2005). An investigation of the effects of planted species,Haloxylon- Atriplex- Tamarix along Tehran-Qom free way on soil properties,Iranian Journal of Natural resources,58(4): 921-931.
[15] Jafari Haghighi,M. (2003). Soil analysis methods,Nedaye Zoha Press. 236p.
[16] Javadi,S.A,Barjasteh,F. and Jafari,M. (2009). Effects of planting,depth and recision of Atriplex lentiformis on soil salinity in Yazd,Plant and Environment,20,29-41.
[17] Jones,B. and Focus,M. (2009). Soil change under saltbush in the Mallee,Final report,Prepared for the Mallee catchment management authority,51 p.
[18] Khalkhali,S.A. (1996). Study of reciprocal effect of soil and vegetation properties in two planted region by Atriplex canescens,MSc Thesis of Range Management,University of Tehran.
[19] Khatir namani,J. (2005). Study of effects of Atriplex on Golestan province ranges soil,12(3): 211-234.
[20] Leal,I.G,Accioly,Nascimento,C.W.A,Freire,Montenegro,A.A.D. and Ferreira,F.D. (2008). Use of Atriplex nummularia and gypsum for phytoremediation of saline-sodic soil,Revista Brasileira De Ciencia Do Solo,32,1065-1072.
[21] McArthur,E.D,Sanderson,S.C. and Taylor,J.R. (2005). Atriplex canescens,U.S Department of Agriculture,Forest Service,Rocky Mountain Research Station,Provo,UT,84606-1856.
[22] Moghadam,M.R. (1973). Study of Atriplex canescens planting,Iranian Journal of Natural resources 29: 18-26.
[23] Moor,G,Sanford,P. and Wiley,P. (2006). Perennial pastures for Western Australia,Department of Agriculture and Food Western Australia,Bulletin 4690,Perth.
[24] Munna,L. and Sharma,M.L. (1973). Soil Physical and Physico-Chemical Variability Induced by Atriplex nummularia,26(6): 426-430.
[25] Natural Resource office of Shahriyar (2005). Range management project of Hossein Abad Hapeshloo Region.
[26] Oyedele,Awotoye,O.O. and Popoola,S.E. (2009). Soil physical and chemical properties under continuous maize cultivation as influenced by hedgerow trees species on an alfisol in South Western Nigeria,African Journal of Agricultural Research,4(7):736-739.
[27] Ranjbar Farduei,A. (1991). Study of nutrient value of Atriplex canescens and Atriplex lentiformis in various phonologic stages (Qom province),University of Tehran.
[28] Rossi,B.E. and Villagra,P.E. (2003). Effect of Prosopis flexusa on soil properties and the spatial pattern of understorey species in arid Argentina,Journal of Vegetation Science,14,543-550.
[29] Rostango,C.M,Del-Valle,H.F. and Videla,L. (1991). The influence of shrubs on some chemical and physical properties of an aridic soil in north-eastern Patagonia,Argentina,Journal of Arid Environments,179-188.
[30] Rubio,A. and Escudero,A. (2000). Small-scale spatial soil plant relationship in semi arid gypsum environments,Journal of Plant and soil,220(1,2): 139-150.
[31] Saghari,M. and Foroughifar,H. (2006). Study of the effects of Atriplex canescens planting on the chemical characteristics changes of pasture soil in Birjand area,73,157-160.
[32] Sanderson,S.C. and McArthur,E.D. (2004). Fourwing saltbush (Atriplex canescens) seed transfer zones,USDA Forest Service- Rocky Mountain Research Station,General Technical Report RMRS- GTR-125.
[33] Sharma,M.L. and Tongway,D.J. (1973). Plant induced soil salinity patterns in two saltbush communities,26,121-129.
[34] Su,Y.Z,Zhao,H.L,Li,Y.L. and Cui,J.Y. (2004). Influencing Mechanisms of several shrubs on soil chemical properties in semi arid Horqin Sandy Land,China. J. Arid Land Reaserch and Management,18,251-263.
[35] Thomas,D.T,White,C.L,Hardy J,Collins,J.P,Ryder,A. and Norman,H.C. (2009). An on-farm evaluation of the capability of saline land for livestock production in southern Australia,Animal Production Science,49,79-83.
[36] Wezel,Rajot,J.L. and Herbrig,C. (2000). Influence of shrubs on soil characteristics and their function in Sahelian agro-ecosystems in semi-arid Niger,44,383-398.
[37] Zare chahoki,M.A. (2001). Study of relationships between some species with some soil physicochemical characteristics in Poshtkooh-e- Yazd,University of Tehran,110p
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53473.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53473_ad4ae622d14f6e4f1cecf01416d88497.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
تأثیر تلقیح قارچ میکوریزا بر استقرار نهال و خصوصیات مورفولوژیکی رشد بروموس (Bromus kopetdaghensis) در شرایط عرصههای مرتعی
559
570
FA
ریحانه
عظیمی
؛ دانشجوی دکتری علوم مرتع دانشکدة مرتع و آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
reyhaneazimi90@yahoo.com
محمد
جنگجو
؛ دانشیار دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
mjankju@ferdowsi.um.ac.ir
حمید رضا
اصغری
استادیار دانشکدة کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
hamidasghari@gmail.com
10.22059/jrwm.2015.53474
در اصلاح مراتعْ استقرار گیاهان، بهویژه در مناطق خشک و نیمهخشک، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در سالهای اخیر، از کودهای بیولوژیکی، مانند قارچهای همزیست، به منزلة رهیافتی مفید برای افزایش حاصلخیزی اراضی و استقرار گیاهان استفاده میشود. هدف از این تحقیق بررسی امکان افزایش درصد استقرار و سرعت رشد نشاهای گیاه بروموس (<em>Bromus kopetdaghensis</em>) تلقیحشده با قارچ میکوریزا آربوسکولار در مرتع بهارکیش قوچان بود. بدین منظور، بذرهای بروموس در شرایط گلخانه (سینیهای نشا) کشت شد. سپس، با دو گونه میکوریزا آربوسکولار <em>Glomus mosseae</em>و <em>G. intraradices</em>تلقیح و به گلدانهای کاغذی منتقل شد. پس از یک ماه نهالهای گلدانی به عرصه منتقل شد و به صورت طرح آزمایشی کرتهای خردشده بر پایة طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شد. میانگین درصد کلونیزهشدن ریشة گیاه بروموس با گونة <em>mosseae</em> <em>G</em>.حدود 7<sub>/</sub>62 درصد و با میکوریزا <em>G. intraradices</em> حدود 3<sub>/</sub>81 درصد بود. همزیستی قارچ میکوریزا به طور معنیداری باعث افزایش درصد استقرار در آغاز و پایان فصل رویش شد. تأثیر گونة <em>G. intraradices</em> بر استقرار گیاه بروموس بیشتر بود. علاوه بر این، همزیستی با این گونه باعث افزایش وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک کل گیاه، و وزن خشک ریشه شد، در حالی که همزیستی با <em>mosseae</em><em> .</em><em>G</em>باعث کاهش برخی از این صفات شد یا اینکه اثری نداشت. بنابراین، بر اساس نتایج این تحقیق، میتوان قارچهای <em>G. intraradices</em>را به عنوان نوعی کود زیستی، بهمنظور افزایش تولید علوفه و استقرار اولیة گیاه بروموس در سطح مراتع نیمهخشک و منطقة بهارکیش قوچان توصیه کرد.
کود بیولوژیک,کلونیزاسیون,مراتع,نشاکاری
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53474.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53474_d3831e267ae02adcdf7d4a98253f3c61.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
بررسی رابطة خصوصیات مورفولوژیکی بذور گیاهان مراتع نیمهاستپی با Endozoochory
571
585
FA
سپیده
فاضلیان
دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه شهرکرد
sepideh_fazelian65@yahoo.com
پژمان
طهماسبی
null
استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه شهرکرد
pejman.tahmasebi@nres.sku.ac.ir
حمزه علی
شیرمردی
کارشناس ارشد پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری
hshirmardi@yahoo.com
اسماعیل
اسدی
دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه شهرکرد
esmaeila@yahoo.com
10.22059/jrwm.2015.53475
اندوزوخوری یکی از روشهای پراکنش بذر است. در این روش بذر از طریق گذر از سیستم گوارش دام انتقال و جوانهزنی و استقرار گیاهان افزایش مییابد. هدف از این مطالعه بررسی رابطه بین خصوصیات بذر و گذر از دستگاه گوارش دام به وسیلة حیوانات اهلی مختلف (گاو، گوسفند، و بز) در هفت گونه گراس چندساله، هشت گونه فورب چندساله، و سه گونه فورب یکساله در مراتع نیمهاستپی چهارمحال و بختیاری است. نخست خصوصیات مورفولوژیک بذرـ شامل وزن، طول، عرض، و شکل بذرـ اندازهگیری شد. سپس، به دامهای مورد بررسی (تیمارهای حیوانی) بذر خورانده و مدفوع آنها جمعآوری شد و پس از اعمال تیمار سرما، به مدت چهار ماه در شرایط گلخانه نگهداری و جوانهزنی آنها ثبت شد. با استفاده از مدلهای رگرسیونی مختلف ارتباط بین خصوصیات بذر و درصد موفقیت جوانهزنی بررسی شد و برای حیوانات مختلف مقایسه گردید. نتایج حاصل از رگرسیون خطی ساده نشان داد که بین درصد جوانهزنی بذرها پس از عبور از دستگاه گوارش دام و خصوصیات اندازهگیریشده ارتباطی وجود ندارد و اندازه، وزن، طول، و عرض بذر تأثیری در عبور از دستگاه گوارش دام ندارد. همچنین، نتایج حاصل از رگرسیون لگاریتمی نشان داد که برای گراسهای چندساله بین طول بذر و درصد جوانهزنی در همة تیمارهای حیوانی رابطة مستقیمی وجود دارد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که رابطة مستقیم و خطی بین ویژگیهای مورفولوژیک بذر و گذر از دستگاه گوارش دام وجود ندارد.
<br clear="all" />
اندوزوخوری,گندمیان,پهنبرگان,خصوصیات بذر (وزن,طول,عرض,و شکل بذر).ا
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53475.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53475_15ded35a9464150d48b9325bace5429d.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
بررسی روند تغییرات مکانی غلظت رسوب در طول دامنه
587
601
FA
علی
گلکاریان
استادیار دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد
golkarian@um.ac.ir
حسن
احمدی
0000-0001-7375-3108
هیات علمی بازنشسته دانشگاه تهران
ahmadi@ut.ac.ir
علی
سلاجقه
0000-0000-0000-0000
عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیهی دانشگاه تهران
salajegh@ut.ac.ir
محمد
جعفری
0000-0002-3484-7723
عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
jafary@ut.ac.ir
علی
شهبازی
دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشگاه تهران
ali.shahbazi65@yahoo.com
10.22059/jrwm.2015.53476
فرسایش یکی از مهمترین عوامل تخریب خاک و کاهش حاصلخیزی است. از آنجایی که طول دامنه یکی از فاکتورهای مؤثر در شکل زمین و، درنتیجه، در میزان فرسایش است، در این تحقیق سعی شد تغییرات مکانی غلظت رسوب در طول دامنه تا رسیدن به ظرفیت حمل بررسی شود. بدین منظور، یک سیستم شبیهساز دامنه طراحی و ساخته شد. این سیستم شامل ده فلوم پنجمتری است که با سریکردن آنها دامنهای پنجاهمتری ایجاد میشود. در این سیستم، به کمک پنجاه لولة آبده، که به فواصل یکمتری بر روی فلومها نصب شده و آبدهی هر یک 100 میلیلیتر است، جریان تجمعی ایجاد میشود. متغیرهای دیگر شامل دو نوع خاک است: یکی با بستر مارنی و دیگری با بستر کنگلومرایی از منطقة طالقان، و شیب در سه سطح 15، 5<sub>/</sub>22، و 30 درصد است. برای هر تیمار سه تکرار و در مجموع 18 بار آزمایش انجام گرفت. در هر آزمایش، از انتهای هر فلوم چهار نمونه گرفته شد و غلظت آن تعیین گردید. سپس، دادهها به صورت فاکتوریل و در قالب طرحهای کاملاً تصادفی تجزیه و تحلیل آماری شد. همچنین، برای برازش یک منحنی مناسب بر دادههای مشاهدهای از تابع ریچارد استفاده شد. نتایج نشاندهندة معنیدارنبودن خاکها و معنیدارشدن شیب و طول دامنه در غلظت رسوب است. از طرف دیگر، قرارگرفتن غلظت رسوب دو فلوم آخر در یک کلاس نمایانگر نزدیکشدن غلظت رسوب به ظرفیت حمل در این طول است. همچنین، از نتایج بهدستآمده اینگونه استنباط میشود که مدل ریچارد بهخوبی میتواند روند تغییرات غلظت در طول دامنه را شبیهسازی نماید.
طول دامنه,ظرفیت حمل,غلظت رسوب,فرسایش
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53476.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53476_8f0e39f50db312abf4a7c8f7294f1c3e.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
پایش شوری خاک با استفاده از دادههای سنجندة ASTER برای ارزیابی بیابانزایی در دشت مروست، استان یزد
603
616
FA
زهرا
گیوئی اشرف
کارشناس ارشد مدیریت مناطق بیابانی
neda.givei@yahoo.com
محمد علی
حکیم زاده
ااستادیار گروه مدیریت مناطق بیابانی، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه یزد
hakim@yazduni.ac.ir
محمد
زارع
استادیار گروه مدیریت مناطق بیابانی، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه یزد
mzernani@yazd.ac.ir
زهره
ابراهیمی خوسفی
کارشناس ارشد مدیریت مناطق بیابانی
zohre_ebrahimi@hotmail.com
کاظم
دشتکیان
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد
dashtekian@yahoo.com
10.22059/jrwm.2015.53477
بیابانزایی فرایند و وضعیت نهایی تخریب مناطق خشک است. از طرفی، شور و قلیاییشدن خاک از فرایندهای تخریب خاک در مناطق خشک و نیمهخشک بهشمار میآید. در این تحقیق با استفاده از فناوری سنجش از دور با قدرت تفکیک طیفی و مکانی بالا، به منظور ارزیابی بیابانزایی در دشت مروست (استان یزد)، به پایش شوری خاک اقدام شد. در این تحقیق از تصاویر مربوط به سالهای 2003 و 2010 سنجندة ASTER، ماهوارة Terra استفاده شد. با اجرای عملیات پیشپردازش و تشکیل و ارزیابی مدل رابطة مؤلفههای شوری خاک (EC و SAR) با مؤلفههای بازتاب طیفی، تصاویر برای هر دو مؤلفه به روش حداکثر احتمال طبقهبندی شد. سپس، مساحت هر طبقه و میزان تغییرات آن در دورة زمانی مورد مطالعه محاسبه شد. نتایج بهدستآمده نشان داد که در دورة زمانی هفتساله (2003 ـ 2010) از سطح اراضی غیر شور کاسته و بر مساحت اراضی شور افزوده شده است. این امر بیانگر تخریب خاک و کاهش بازدهی اراضی و، در نهایت، پیشرفت بیابانزایی در منطقه است. دقت طبقهبندی نقشة EC، برای تصویر سال 2003، 5<sub>/</sub>87 درصد و برای تصویر سال 2010، 5<sub>/</sub>82 درصد و ضریب کاپای آن بهترتیب 83<sub>/</sub>0 و 76<sub>/</sub>0 برآورد شد. همچنین، دقت طبقهبندی نقشة SAR برای تصویر به سال 2003، 5<sub>/</sub>87 درصد و برای تصویر سال 2010، 5<sub>/</sub>87 درصد و ضریب کاپا بهترتیب 81<sub>/</sub>0 و 77<sub>/</sub>0 بهدست آمد. این تحقیق کارایی بالای تصاویر ASTER را در زمینة آشکارسازی تغییرات شوری خاک و مدیریت منابع طبیعی نشان میدهد. <br /> <br /> <br /><br clear="all" />
بیابانزایی,پایش,سنجندة ASTER,شوری,مروست
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53477.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53477_b7e21da295acbaaa0725914908400f2d.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
تهیة نقشة حساسیت به خطر زمینلغزش و ارزیابی آن با استفاده از تحلیل آماری رگرسیون لجستیک
617
629
FA
حمید رضا
مرادی
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، دکتری جغرافیای طبیعی
hrmoradi1340@yahoo.com
مریم
دشتی مرویلی
دانشگاه تربیت مدرس
maryamdashti90@yahoo.com
علیرضا
ایلدرمی
دانشگاه ملایر
eildoromi@yahoo.com
10.22059/jrwm.2015.53478
هدف از این تحقیق پهنهبندی خطر زمینلغزش در حوضة آبخیز سیاهدره با استفاده از مدل آماری رگرسیون لجستیک است. بدین منظور، نخست نقاط لغزشی با استفاده از عکسهای هوایی و بازدیدهای میدانی مشخص و متعاقب آن نقشة پراکنش زمینلغزش منطقه تهیه شد. سپس، هر یک از عوامل مؤثر در وقوع زمینلغزش در منطقة مورد مطالعه از قبیل شیب، جهت شیب، ارتفاع، لیتولوژی، کاربری اراضی، فاصله از جاده، فاصله از شبکة آبراهه، فاصله از گسل، و نقشة همباران در محیط <em>GIS</em> تهیه شد. دادههای مذکور در فرمتهای برداری و رستری در سامانة اطلاعات جغرافیایی ذخیره شد و برای اعمال تحلیلهای مبتنی بر مدل لجستیک استفاده گردید. تجزیه و تحلیل لجستیک با استفاده از نرمافزار<em>ARC GIS 9.2 </em><em> </em>و <em>SPSS</em> صورت گرفت. نتایج نشان داد عوامل شیب، ارتفاع، بارندگی، فاصله از آبراهه، و فاصله از گسل بهترتیب مهمترین عوامل وقوع لغزش در منطقهاند. بیشتر لغزشهای منطقه در کلاسهای شیب 22<sub>/</sub>22 تا 33<sub>/</sub>33 درصد، ارتفاع 2350 ـ 2500 متر، و بارندگی 473 ـ 523 میلیمتر قرار گرفته است. 50 درصد زمینلغزشها در فاصلة 30 متری از آبراهه قرار گرفته است. در این منطقه، اکثر لغزشها تا فاصلة 300 متری از گسلها اتفاق افتادهاند. صحتِ مدل با سه روش ارزیابی شد. نتایج بهدستآمده از هر سه روش برای حضور همة متغیرها بهترتیب عبارت است از: 2<sub>/</sub>98 درصد، 692<sub>/</sub>0، و 519<sub>/</sub>0. بدین ترتیب، نشان داده شد که میزان دقت مدل آماری لجستیک در تهیة نقشة حساسیت به خطر لغزش در منطقة مورد مطالعه بسیار بالاست.
حوضة آبخیز سیاهدره,رگرسیون لجستیک,زمینلغزش,سامانة اطلاعات جغرافیایی
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53478.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53478_59ed0b9dc2e46104a84888da7b3a0501.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
تهیة نقشة شوری خاک سطحی با استفاده از تصاویر ماهوارهای لندست (مطالعة موردی: بوئینزهرا)
631
640
FA
طیبه
مصباح زاده
استادیار گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
tmesbah@ut.ac.ir
حسن
احمدی
هیات علمی
ahmadi@ut.ac..ir
فریدون
سرمدیان
0000-00019894-2765
هیات علمی
fsarmad@ut.ac.ir
محمد
جعفری
0000-0002-3484-7723
هیات علمی
jafary@ut.ac.ir
حسین
آذرنیوند
هیات علمی
ut@ut.ac.ir
محمد
زارع چاهوکی
هیات علمی
mazare@ut.ac.ir
مریم
رستمی
هیات علمی
mesbahalhoda@ut.ac.ir
10.22059/jrwm.2015.53479
این تحقیق جهت ارائة مدلی برای تهیة نقشة شوری با استفاده از دادههای TM و مقدار شوری (هدایت الکتریکی) در منطقة بوئینزهرا انجام گرفت. پردازشهای لازم، مانند آنالیز مؤلفههای اصلی و ایجاد شاخصهای مختلف بر روی باندهای اصلی انجام شد. 38 نمونه خاک به روش نمونهگیری تصادفی (در داخل شبکههای 1×1 کیلومتری) از اعماق مختلف خاک برداشت شد. مختصات دقیق پروفیلها، به کمک GPS، در طی عملیات صحرایی ثبت شد و در عصارة اشباع هدایت الکتریکی (میانگین EC افق شناسایی سطحی خاک تا عمق 0 ـ 15 سانتیمتری) اندازهگیری شد. ارزشهای طیفی باندهای اصلی و شاخصهای ساختهشده با مقادیر هدایت الکتریکی مربوط به 80 درصد نمونهها بررسی شد. نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیونی نشان میدهد در سطح آماری 99 درصد همبستگی معنیداری بین EC با باندهای اصلی و شاخصهای SI1، SI2، SI3، BI، و NDMI وجود دارد. دقتِ مدل با استفاده از 20 درصد نمونهها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که مدل بهدستآمده میتواند با ME و RMSE 08/0 و 53/2 dSm<sup>-1</sup>شوری خاک را پیشبینی کند.
:اعتبارسنجی,تصاویر TM,شوری خاک,هدایت الکتریکی
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53479.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53479_6985328b7ed8bc65abc366062c14548f.pdf
دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
5044-2008
2423-7795
67
4
2015
01
21
ارزیابی وضعیت فعلی بیابانزایی و شناخت مهمترین عوامل تخریب با استفاده از مدل ایرانی ارزیابی پتانسیل بیابانزایی (مطالعة موردی: منطقة دامغان)
641
655
FA
شیما
نیکو
استادیار دانشکدة کویرشناسی، دانشگاه سمنان
shimanikoo@profs.semnan.ac.ir
حسین
آذرنیوند
استاد دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
ut@ut.ac.ir
غلامرضا
زهتابیان
استاد دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
ghzehtab@ut.ac.ir
حسن
احمدی
0000-0001-7375-3108
استاد دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
ahmadi@ut.ac.ir
محمد علی
زارع چاهوکی
دانشیار دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران
mazare@ut.ac.ir
10.22059/jrwm.2015.53480
مبارزه با بیابانزایی، که امروزه تهدیدی جدی برای محیط و رفاه انسان بهشمار میرود، نیازمند درک مسائل پیچیدة این پدیده از طریق ارزیابی، آگاهی از شدت عمل فرایندها، و مشخصنمودن عوامل آن است. بنابراین، در این بررسی، پس از مطالعة شرایط حاکم بر منطقة دامغان، که نشاندهندة وجود بیابانزایی است، شدت و وضعیت فعلی بیابانزایی با تکیه بر معیارهای اقلیم، آب، زمینشناسی- ژئومورفولوژی، خاک، و فرسایش بادی، به عنوان مهمترین معیارهای بیابانزایی، ارزیابی شد. با توجه به اعتبار بیشتر مدلهای منطقهای و مدلهای دارای قابلیت بازنگری و اصلاح، در اینجا از مدل ایرانی ارزیابی پتانسیل بیابانزایی (IMDPA)، که برای استفاده در مناطق خشک واسنجی شده است، برای ارزیابی بیابانزایی استفاده شد. نخست شاخص فصلیبودن بارش، با توجه به ویژگیهای خاص اقلیمی منطقه، به مدل اضافه شد. سپس، ارزیابی اولیة بیابانزایی انجام شد. سپس، با توجه به نتایج ارزیابی اولیه، شرایط منطقه، و مسائل مطرحشده در مراحل مختلف ارزیابی، اصلاحات لازم در مدل انجام شد و ارزیابی نهایی بیابانزایی و ارائة نقشة آن صورت گرفت. نتایج بهدستآمده نشان داد که شدت بیابانزایی در 94<sub>/</sub>33 درصد از سطح منطقه شدید و در 06<sub>/</sub>66 درصد از سطح آن متوسط است. همچنین، اقلیم، شورشدن منابع آب و خاک، کاربری نامناسب اراضی، بهرهبرداری بیرویه از منابع آب زیرزمینی، شیوة نامناسب آبیاری، و چرای مفرط مهمترین عوامل بیابانزایی در منطقه است.
ارزیابی بیابانزایی,شدت بیابانزایی,عوامل بیابانزایی,مدل اصلاحشدة IMDPA,منطقة دامغان
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53480.html
https://jrwm.ut.ac.ir/article_53480_18c67dea04d71cc0bb6c1fa72ca46466.pdf