TY - JOUR ID - 61193 TI - نقش مدیریت چرای دام بر خصوصیات پوشش گیاهی در مراتع ییلاقی چهار باغ استان گلستان JO - نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری JA - JRWM LA - fa SN - 5044-2008 AU - شیدای کرکج, اسماعیل AU - معتمدی, جواد AU - علیلو, فاطمه AU - سیروسی, حمید AD - فارغ التحصیل دکترای علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران. AD - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران. AD - دانشجوی دکترای علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران. Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 69 IS - 4 SP - 949 EP - 961 KW - مدیریت چرا KW - تراکم KW - درصد تاج پوشش گیاهی KW - مراتع ییلاقی چهارباغ DO - 10.22059/jrwm.2017.61193 N2 - مدیریت چرا یکی از موارد اساسی در مدیریت اکوسیستم­های مرتعی بوده و هدف از آن استفاده بهینه از مناطق تحت چرا به‌منظور دستیابی به بازده مطلوب و حفظ پایداری اکوسیستم­های مرتعی است. برای ارزیابی پاسخ پوشش گیاهی به چرا در مراتع ییلاقی چهارباغ استان گلستان در پنج منطقه مختلف چرایی، تراکم گیاهی، درصد تاج پوشش گیاهی و خصوصیات عملکردی اندازه­گیری شد. به‌این‌ترتیب با استفاده از روش آماری و با توجه به اندازه تاج پوشش گیاهان غالب منطقه، در حدود 20 پلات با اندازه یک مترمربعی و بهره­گیری از روش سیستماتیک- تصادفی جهت نمونه­برداری برای هر سایت در نظر گرفته شد و میزان درصد تاج پوشش گونه­ها و تراکم گیاهی (تعداد در واحد سطح) در داخل هر پلات یادداشت گردید. با استفاده از تجزیه واریانس و آزمون دانکن میانگین پارامترهای مورد بررسی تجزیه و تحلیل شد و با استفاده از روش آنالیز خوشه­ای و ضریب جاکارد ترکیب پوشش گیاهی از نظر شباهت در شدت­های مختلف چرا مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که شدت چرا تأثیر معنی­داری روی پوشش گیاهی منطقه دارد. به‌طوری‌که با افزایش شدت چرا از تراکم گونه­های مطلوب کاسته و بر تراکم گونه­های نامطلوب افزوده می­شود. منطقه قرق دارای بیشترین مقدار تراکم گونه‌های مطلوب مرتعی است. برخی خصوصیات عملکردی نظیر چندساله­ها، همی کریپتوفیت­ها، کاموفیت­ها، گندمیان و گیاهان کم‌شونده به‌طور معنی­داری با افزایش چرا کاهش پیدا کردند. بیشترین افزایش مربوط به فرم رویشی گندمیان با میزان تراکم 8/9 و کلاس خوشخوراکی I با میزان تراکم 8/22 بوده که مربوط به منطقه قرق است. در مورد گروه­های عملکردی نیز فرم رویشی گندمیان با میانگین تاج پوشش 65/19 درصد بیشترین افزایش را در منطقه قرق داراست. سایت­های آبشخور و حریم آغل، قرق و کلید از نظر ترکیب پوشش گیاهی به هم مشابه­اند. به‌طورکلی می­توان نتیجه­گیری نمود که افزایش شدت چرا در منطقه مورد مطالعه باعث ایجاد تغییرات منفی در پوشش گیاهی گردیده و این تغییرات در مناطق چرایی آبشخور، حریم آغل و روستا کاملاً مشهود است. لذا استفاده از روش­های مدیریت چرا در منطقه جهت بهبود شاخص­های پوشش گیاهی و سوق دادن پوشش گیاهی به سمت تعادل توصیه می­گردد. UR - https://jrwm.ut.ac.ir/article_61193.html L1 - https://jrwm.ut.ac.ir/article_61193_6b45ec904f05e05a8f42d91158baca90.pdf ER -