حمزه سعیدیان؛ حمیدرضا مرادی؛ فرج ا... ترنیان
دوره 63، شماره 1 ، خرداد 1389، ، صفحه 1-12
چکیده
هدف بررسی ارزیابی تغییر کاربری اراضی بر برخی ویژگی‌های فیزیکو شیمیایی خاک مانند درصد ماسه خیلی ریز، درصد رس، درصد شن، درصد سیلت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، رطوبت، ماده آلی، کربنات کلسیم در دو سازند گچساران و آغاجاری صورت گرفت. بدین منظور در سازند آغاجاری در 7 نقطه و با سه بار تکرار و سازند گچساران در 6 نقطه و با 3 بار تکرار و در سه کاربری ...
بیشتر
هدف بررسی ارزیابی تغییر کاربری اراضی بر برخی ویژگی‌های فیزیکو شیمیایی خاک مانند درصد ماسه خیلی ریز، درصد رس، درصد شن، درصد سیلت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، رطوبت، ماده آلی، کربنات کلسیم در دو سازند گچساران و آغاجاری صورت گرفت. بدین منظور در سازند آغاجاری در 7 نقطه و با سه بار تکرار و سازند گچساران در 6 نقطه و با 3 بار تکرار و در سه کاربری مرتع، منطقه مسکونی و اراضی کشاورزی نمونه‌برداری خاک انجام شد. نمونه‌برداری از عمق 0-20 سانتی متری خاک برداشت شد. پس از انجام آزمایشهای مربوط، نتایج مورد بررسی قرار گرفت. بر پایه نتایج بدست آمده، کاربری مرتع در دو سازند گچساران و آغاجاری از لحاظ درصد رس، شن، EC، pH، رطوبت و کربنات کلسیم دارای اختلاف معنیداری می‌باشند و در دیگر موارد اختلافی دیده نشد. بین کاربری زراعی در دو سازند گچساران و آغاجاری از لحاظ درصد ماسه خیلی ریز، شن، درصد رس، رطوبت و کربنات کلسیم اختلاف معنیداری می‌باشند و در دیگر موارد اختلافی دیده نشد. در کاربری مسکونی در دو سازند گچساران و آغاجاری تنها از لحاظ درصد رس و EC، دارای اختلاف معنیداری می‌باشند و در دیگر موارد اختلافی دیده نشد. در هر سازند نیز کاربری‌ها نقش موثری در تغییر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک داشتند.
مریم آذرخشی؛ جلیل فرزادمهر؛ مهدی اصلاح؛ حسین صحابی
چکیده
تغییر اقلیم عبارت است از تغییرات رفتار اقلیمی یک منطقه در مقایسه با رفتاری که در طول یک دورة زمانی بلندمدت منطقه از اطلاعات ثبت و مشاهده‌شده مورد انتظار است. در مناطق مختلف دنیا، مطالعات زیادی دربارة تغییر اقلیم انجام شده که نتایج آنها نشان‌دهندة تغییر عوامل اقلیمی، به‌ویژه بارش و دما، است. در این مطالعه، روند تغییرات فصلی ...
بیشتر
تغییر اقلیم عبارت است از تغییرات رفتار اقلیمی یک منطقه در مقایسه با رفتاری که در طول یک دورة زمانی بلندمدت منطقه از اطلاعات ثبت و مشاهده‌شده مورد انتظار است. در مناطق مختلف دنیا، مطالعات زیادی دربارة تغییر اقلیم انجام شده که نتایج آنها نشان‌دهندة تغییر عوامل اقلیمی، به‌ویژه بارش و دما، است. در این مطالعه، روند تغییرات فصلی و سالانة بارش و دما در سطح کشور در 24 ایستگاه سینوپتیک با آمار پنجاه‌ساله (1956 ـ 2005) انجام شد. از روش من کندال و رگرسیون خطی برای نشان‌دادن روند تغییرات در پارامترهای اقلیمیِ مورد مطالعه استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد ترکیبی از روندهای افزایشی و کاهشی در دادههای بارش سالانة مناطق مختلف کشور دیده میشود. روند تغییرات بارش سالانه در دامنة شمالی البرز و دامنه‌های غربی زاگرس منفی است، در بخش‌های مرکزی ایران مثبت، در مناطق شرقی و جنوب شرقی منفی، و در بخش‌های جنوبی کشور مثبت. روند تغییرات دما در بیشتر ایستگاههای مورد مطالعه مشاهده میشود که در بیشتر آنها این روند مثبت است. بیشترین تغییرات در دمای متوسط تابستان مشاهده شد و کمترین تغییرات دما در فصل زمستان. ایستگاههای اهواز و خرم‌آباد در فصول سال به سمت سردترشدن پیش می‌روند. ایستگاه ارومیه در فصول پاییز و تابستان روند منفی دارد و ایستگاههای شهرکرد و بندرعباس در فصول تابستان و زمستان به سمت سردترشدن پیش می‌روند.
ذکریا اسدالهی؛ مهدی وفاخواه؛ سید حمید رضا صادقی
چکیده
امروزه، مدلهای دینامیک، به عنوان مهمترین ابزارِ بررسی پدیدة فرسایش و رسوبگذاری، به دلیل دخالت عوامل زیاد و پیچیده‌بودن فرایندِ این پدیده مد نظر قرار گرفته‌اند. از این رو، تحقیق حاضر با هدف مدلسازی تغییرات روزانة رسوب حوزة آبخیز کجور، با استفاده از آمار بارندگی، دبی، و رسوب روزانه طی سال‌های 1386 تا 1389 انجام شد. ...
بیشتر
امروزه، مدلهای دینامیک، به عنوان مهمترین ابزارِ بررسی پدیدة فرسایش و رسوبگذاری، به دلیل دخالت عوامل زیاد و پیچیده‌بودن فرایندِ این پدیده مد نظر قرار گرفته‌اند. از این رو، تحقیق حاضر با هدف مدلسازی تغییرات روزانة رسوب حوزة آبخیز کجور، با استفاده از آمار بارندگی، دبی، و رسوب روزانه طی سال‌های 1386 تا 1389 انجام شد. فرایند مدلسازی برای کلیة دادهها به صورت یکجا و دستهبندی ماهانه و فصلی آنها در اَشکال خطی و غیرخطی صورت گرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که مدلهای روزانه روابط خطی و غیرخطی مناسبی ارائه نکردند و تقسیمبندی ماهانه و فصلی وقایع به دستیابی به روابط مناسبتری با ضریب تبیین معنیدار در سطح پنج درصد و خطای نسبی کمتر از 40 درصد در بین معادلات به‌دست‌آمده منجر شد. رسوب روزانة حوزة آبخیز کجور از دبی روز واقعه و چهار روز قبل تأثیر پذیرفت و در 80 درصد معادلاتِ انتخابیِ ماهانه و فصلی دبی روز واقعه مؤثرترین عامل انتقال رسوب در منطقه بود. در ماههای تیر، شهریور، آذر، و اسفند و فصل پاییز مدلهای غیرخطی و در سایر ماهها و فصولْ مدلهای خطی برازش بهتری با دادهها داشتند.
حسین بشری؛ مصطفی ترکش اصفهانی؛ طیبه شاه‌آبادی؛ محمدرضا مصدقی
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی پیامدهای کاربردِ پساب شهری بر برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع منطقة سگزی واقع در شرق اصفهان انجام شد. 6 سایت مطالعاتی با توجه به نوع پوشش گیاهی دست‌کاشت (گونههای تاغ، قره‌داغ) و روش آبیاری (شیاری، غرقابی، و بدون آبیاری) انتخاب شد و در هر سایت حداقل چهار و حداکثر دوازده تکرار انتخاب شد و از لایه‌های ...
بیشتر
پژوهش حاضر به منظور بررسی پیامدهای کاربردِ پساب شهری بر برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع منطقة سگزی واقع در شرق اصفهان انجام شد. 6 سایت مطالعاتی با توجه به نوع پوشش گیاهی دست‌کاشت (گونههای تاغ، قره‌داغ) و روش آبیاری (شیاری، غرقابی، و بدون آبیاری) انتخاب شد و در هر سایت حداقل چهار و حداکثر دوازده تکرار انتخاب شد و از لایه‌های ۰ ـ۱۰ و ۱۰ ـ۳۰ سانتی‌متری خاک نمونه‌برداری شد. بافت، مقدار مادة آلی، اسیدیته، رسانایی الکتریکی، میزان سدیم، کلسیم، و منیزیم محلول، و پایداری ساختمان خاک (رس قابل پراکنش) برای 94 نمونة خاک بررسی و با استفاده از تجزیة واریانس و تجزیة مؤلفههای اصلی تحلیل شد. بر اساس نتایج، استفاده از پساب با شستوشوی نمک‌های محلول خاک و انتقال آنها به عمق خاک و افزودن مواد آلی و معدنی تغییراتی در خاک ایجاد کرد. رسانایی الکتریکی خاک در سایت‌های بدون آبیاری (۰ ـ۱۰ سانتی‌متری) یا آبیاری به شیوة شیاری (۱۰ ـ۳۰ سانتی‌متری) به طور معنیداری (05/0=α) بیش از سایتهایی با آبیاری غرقابی بود. کاربرد پساب موجب افزایش میزان مادة آلی خاک، نسبت به مناطق بدون آبیاری، شد و میزان پایداری خاک‌دانه‌ها نیز به طور معنیداری (05/0=α) افزایش یافت. استفاده از پساب به کاهش سدیم محلول خاک منجر شد و، در نتیجه، میزان رس قابل پراکنش کاهش یافت و بر پایداری ساختمان خاک افزوده شد. در مجموع، استفاده از پساب در پروژه‌های احیای مراتع، با توجه به اینکه خطرهای زیست‌محیطی کمتری نسبت به کاربردِ آن در عرصه‌های کشاورزی دارد، توصیه میشود.
حسن اسماعیلی؛ جواد هادیان؛ محمد حسین میرجلیلی؛ حسن رضادوست
چکیده
مرزه رشینگری (Satureja rechingeri) گیاهی انحصاری ایران و دارای پراکنش محدود در استانهای ایلام و خوزستان میباشد. در این مطالعه که در سال 1392 انجام شد به بررسی برخی صفات مرفولوژیکی، بازده اسانس، محتوای رزمارینیک اسید و خصوصیات اکولوژیکی در بین جمعیتهای مختلف این گیاه پرداخته شد. رویشگاههای شناسایی شده مرزه رشینگری در مناطق نیمه‌گرمسیری ...
بیشتر
مرزه رشینگری (Satureja rechingeri) گیاهی انحصاری ایران و دارای پراکنش محدود در استانهای ایلام و خوزستان میباشد. در این مطالعه که در سال 1392 انجام شد به بررسی برخی صفات مرفولوژیکی، بازده اسانس، محتوای رزمارینیک اسید و خصوصیات اکولوژیکی در بین جمعیتهای مختلف این گیاه پرداخته شد. رویشگاههای شناسایی شده مرزه رشینگری در مناطق نیمه‌گرمسیری استانهای خوزستان و ایلام در طول جغرافیایی 32 تا 33 درجه و عرض جغرافیایی 46 تا 49 درجه واقع شدهاند و این گیاه روی سنگلاخها و بافتهای آهکی شیبهای شمالی و جنوبی رشد میکند. در میان صفات مورد بررسی مرزه رشینگری، بیشترین ضریب تنوع (01/43 درصد) برای مساحت برگ و کمترین آن (25/9 درصد) برای قطر کاسه گل بدست آمد. ضریب تنوع برای بازده اسانس در جمعیتهای مرزه رشینگری 71/33 درصد بدست آمد. بالاترین میانگین بازده اسانس (51/ 3 درصد) در جمعیت کاور و پایینترین میانگین بازده اسانس (1/2 درصد) در جمعیت لیوس مشاهده شد. حداقل (93/0 درصد) و حداکثر (2/6 درصد) بازده اسانس بین افراد نیز به‌ترتیب در افرادی از جمعیت لیوس و زرینآباد مشاهده شد. بیشترین ضریب تنوع مقدار رزمارینیک اسید در جمعیت بنه ادب (%49/54) دیده شد. مقدار رزمارینیک اسید در عصاره متانولی جمعیتهای مطالعه شده تنوع بالایی داشت و در مورد افراد از 54/0 تا 29/7 درصد متغیر بود، در حالی که میانگین رزمارینیک اسید در جمعیتها از 62/1 درصد (جمعیت کاور) تا 14/4 درصد (جمعیت زرین آباد) متغیر بود. بیشتر تنوع مرزه رشینگری درون جمعیتها توزیع شده است که مشخص‌کننده تفرق محدود جمعیتها میباشد.
پیام ابراهیمی؛ مهدی اصلاح؛ مریم آذرخشی
چکیده
یکی از انواع فرآیندهای دامنه‌ای که هرساله موجب خسارات جانی و مالی فراوان در بسیاری از نقاط ایران و جهان میشود، پدیده زمین‌لغزش است. تهیه نقشه پهنه‌بندی زمین‌لغزش امکان شناسایی مناطق آسیب پذیر را فرآهم کرده و در برنامههای محیطی مدنظر قرار میدهد. هدف از این پژوهش پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوزه آبخیز هفشجان واقع در استان چهارمحال ...
بیشتر
یکی از انواع فرآیندهای دامنه‌ای که هرساله موجب خسارات جانی و مالی فراوان در بسیاری از نقاط ایران و جهان میشود، پدیده زمین‌لغزش است. تهیه نقشه پهنه‌بندی زمین‌لغزش امکان شناسایی مناطق آسیب پذیر را فرآهم کرده و در برنامههای محیطی مدنظر قرار میدهد. هدف از این پژوهش پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوزه آبخیز هفشجان واقع در استان چهارمحال و بختیاری با به‌کارگیری روش ارزیابی چندمعیاره مکانی با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، نرمافزار ILWIS و تکنیک AHP میباشد. در این راستا ابتدا با توجه به موقعیت زمین‌لغزش‌های به وقوع پیوسته، مطالعات تطبیقی و نتایج سایر محققان، هشت لایه اطلاعاتی برای این مهم شناسایی شد. سپس درخت‌واره عوامل و محدودیت‌ها در نرمافزار ILWIS طراحی گردید، تمامی لایه‌ها استاندارد سازی شده و با استفاده از مدل AHP عوامل مربوطه ارزیابی و تعیین وزن گردید. نهایتاً مدل و نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش منطقه تهیه و ارائه شد. نتایج نشان میدهد که در بین عوامل مؤثر، فاکتورهای فاصله از جاده، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه به ترتیب با وزن های 4047/0، 2239/0 و 1302/0 بهعنوان مهمترین عوامل در ایجاد زمین‌لغزش در منطقه مطالعاتی شناسایی شدند. بر اساس مدل ارائه شده، حدود 32/1 درصد از مساحت حوضه (1013900 مترمربع) دارای خطر وقوع بسیار زیاد و 9 درصد (6909800 مترمربع) دارای خطر وقوع زیاد است. نتایج حاصل از ارزیابی دقت و صحت مدل ارائه شده، روند صعودی شاخص زمین‌لغزش را از پهنه خطر خیلی کم به سمت پهنه خیلی زیاد ترسیم میکند و نشان‌دهنده دقت لازم جهت مدل مذکور میباشد.
نایفه اداک؛ حسین ارزانی؛ سید مهدی حشمت الواعظین
چکیده
یکی از فعالیت‌های تولیدی کشاورزی که میتواند با سرمایة کم اشتغال ایجاد کند زنبورداری است. زنبورداری میتواند به عنوان یک راهکار سبب افزایش درآمد بهره‌برداران از مراتع، تعادل دام در مرتع، بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان و مشارکت در طرح‌های مرتعداری شود. مراتع ژیوار دارای پتانسیل زیادی در زمینة استفاده‌های متنوع از مراتع می‌باشند. ...
بیشتر
یکی از فعالیت‌های تولیدی کشاورزی که میتواند با سرمایة کم اشتغال ایجاد کند زنبورداری است. زنبورداری میتواند به عنوان یک راهکار سبب افزایش درآمد بهره‌برداران از مراتع، تعادل دام در مرتع، بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان و مشارکت در طرح‌های مرتعداری شود. مراتع ژیوار دارای پتانسیل زیادی در زمینة استفاده‌های متنوع از مراتع می‌باشند. بنابراین، در تحقیق حاضر بر آن شدیم تا مقدار افزایش درآمد ناشی از زنبورداری را برآورد نماییم. از جمله عواملی که بر درآمد زنبوردار میتواند مؤثر باشند و در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفتند عبارتند از: خصوصیات فردی زنبوردار، خصوصیات واحد زنبورداری، هزینه‌ها و درآمدها. دادههای پرسشنامه از طریق مصاحبة شفاهی و با پر کردن پرسشنامه جمع آوری گردید. تجزیه و تحلیل پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج نشان داد که تعداد کندو و نسبت شکر به عسل بر درآمد زنبوردار و تولید عسل اثر معنیدار داشتند. از بین هزینه‌ها شکر بیشترین سهم را دارد که افزایش درصد شکر از یک طرف باعث افزایش تولید و درآمد و از طرف دیگر باعث کاهش قیمت و افزایش هزینه‌ها میشود. میتوان گفت کاهش سودآوری فقط به دلیل مصرف زیاد شکر نیست، بلکه ممکن است به دلیل بازاریابی ضعیف نیز باشد. اما تعداد کندو به دلیل کاهش متوسط هزینه‌ها باعث افزایش سودآوری میشود.
مریم اتحادی ابری؛ باریس مجنونیان؛ آرش ملکیان؛ مقداد جورغلامی
چکیده
بهرهبرداری حوزههای آبخیز جنگلی یکی از مواردی است که باعث تغییر خصوصیات هیدرولوژیک جنگل میشود. لکن پیامدهای هیدرولوژیک ناشی از بهرهبرداری حوزههای آبخیز جنگلی کمتر بررسی شده است. بر این اساس در تحقیق حاضر اقدام به بررسی تأثیر تغییر پوشش گیاهی در اثر بهرهبرداری جنگل، بر مؤلفههای هیدرولوژی در مقیاس پلاتهای ...
بیشتر
بهرهبرداری حوزههای آبخیز جنگلی یکی از مواردی است که باعث تغییر خصوصیات هیدرولوژیک جنگل میشود. لکن پیامدهای هیدرولوژیک ناشی از بهرهبرداری حوزههای آبخیز جنگلی کمتر بررسی شده است. بر این اساس در تحقیق حاضر اقدام به بررسی تأثیر تغییر پوشش گیاهی در اثر بهرهبرداری جنگل، بر مؤلفههای هیدرولوژی در مقیاس پلاتهای دو متر مربعی و در قالب چهار تکرار مبتنی بر بارندگیهای طبیعی به وقوع پیوسته از آذر 1393 تا آذر 1394( طی یکسال) در بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود، شده است. بهطوری که بعد از هر واقعه، بعد از قرائت مقدار بارش از باران سنج نصب شده در منطقه، میزان رواناب و میزان رسوب بهدست آمد. نتایج تحقیق بیانگر تأثیر معنیدار (01/0P≤) تغییر پوشش گیاهی در اثر بهرهبرداری، بر میزان رواناب و رسوب است ولی تأثیر طبقۀ شیب بر میزان رواناب و رسوب معنیدار نیست. کمترین میزان رواناب و رسوب به ترتیب در منطقۀ شاهد (بدون بهرهبرداری) 331/372 سی سی و 08/0 گرم بر مترمربع و منطقۀ بهرهبرداری شده به روش تک گزینی 96/878 سی سی و 17/0 گرم برمترمربع و بیشترین میزان تولید رواناب و رسوب مربوط به مسیر چوبکشی است که به ترتیب به میزان 70/2290 سی سی و 2/1 گرم بر مترمربع میباشد. همچنین روابط رگرسیونی بین میزان بارندگی، تولید رواناب و رسوب نشان داد که رابطۀ مثبت و معنیداری بین بارندگی و رواناب و رسوب وجود دارد و با افزایش بارندگی، میزان رواناب و رسوب افزایش مییابد.
پیام ابراهیمی؛ علی سلاجقه؛ محسن محسنی ساروی؛ آرش ملکیان؛ امیر سعدالدین
چکیده
یکی از معیارهای مهم کیفیت زندگی، سلامت حوزۀ آبخیز است. پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه نشان میدهد در ایران مدلی برای بررسی سلامت حوزۀ آبخیز تهیه و تنظیم نشده است. در این پژوهش با استفاده از طول آماری 27 ساله (1369-1395) 5 متغیر محیطی (رسوب، دبی، بارش، دما، تبخیر) در حوزۀ آبخیز طالقان واقع در استان البرز با استفاده از بیان ژن و شبکۀ بیزین ...
بیشتر
یکی از معیارهای مهم کیفیت زندگی، سلامت حوزۀ آبخیز است. پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه نشان میدهد در ایران مدلی برای بررسی سلامت حوزۀ آبخیز تهیه و تنظیم نشده است. در این پژوهش با استفاده از طول آماری 27 ساله (1369-1395) 5 متغیر محیطی (رسوب، دبی، بارش، دما، تبخیر) در حوزۀ آبخیز طالقان واقع در استان البرز با استفاده از بیان ژن و شبکۀ بیزین برآورد شده است. با استفاده از برنامهریزی بیان ژن و شبکۀ بیزین هر متغیر، دورۀ 1384- 1369 بهعنوان دورۀ آموزش و دورۀ 1392-1385 بهعنوان دورۀ آزمون و دورۀ 1395-1393 به عنوان دورۀ اعتبار سنجی (میزان دقت پیشبینی) مدل انتخاب شد. در مقایسه دقت برآوردی مدل برنامهریزی بیان ژن و شبکۀ بیزین به ترتیب مقادیر همبستگی میانگین پنج متغیر 87/0 و 78/0 میباشد. در مورد مدل بیان ژن مقادیر ضریب تعیین در بخش آموزش به ترتیب دبی 87/0، رسوب 92/0، بارش 89/0، دما 91/0 و تبخیر 77/0 و همچنین در مدل بیزین مقادیر به ترتیب 73/0، 88/0، 78/0، 81/0 74/0 میباشد. با توجه به الگوی فضایی پراکنش دادهها مقادیر برنامهریزی بیان ژن با توجه به تولید نسل 200 هزار بار قدرت بالایی در شبیهسازی مقادیر آتی خواهد داشت. نتایج این پژوهش نشان میدهد وضعیت سلامت حوزۀ آبخیز با کسب امتیاز 8 در سال 1395 وضعیت سرطان پیشرفته را دارد و با توجه به نتایج مدل در سال 1396 نیز در بهترین حالت میتواند در وضعیت سرطان عود کننده قرار گیرد.
فراز استعلاجی؛ علیرضا عباسی سمنانی؛ احسان علیپوری
چکیده
ارزیابی و برنامهریزی مدیریت بحران با رویکرد سوانح طبیعی سیل مؤلفههای زیادی را در بر می‌گیرد. در این راستا یکی از ارکان اساسی مدیریت ساخت بر اساس تابآوری میباشد. با این دیدگاه توجه به اولویتهای برنامهریزی و پژوهشی حال و آیندۀ کشورمان نشان میدهد که مدیریت ساخت در نواحی سیل خیز یکی از مهمترین اولویتهای مطالعات ...
بیشتر
ارزیابی و برنامهریزی مدیریت بحران با رویکرد سوانح طبیعی سیل مؤلفههای زیادی را در بر می‌گیرد. در این راستا یکی از ارکان اساسی مدیریت ساخت بر اساس تابآوری میباشد. با این دیدگاه توجه به اولویتهای برنامهریزی و پژوهشی حال و آیندۀ کشورمان نشان میدهد که مدیریت ساخت در نواحی سیل خیز یکی از مهمترین اولویتهای مطالعات و برنامهریزی توسعۀ پایدار در کشور مطرح میباشد. با توجه به بررسیهای انجام شده منطقۀ مورد مطالعه جزء مناطق سیل خیز میباشد و با توجه به سیلهای اتفاق افتاده خسارتهای جانی و زیر بنایی زیادی را در این منطقه شاهد بودهایم. بررسی ساخت و سازهای سکونتگاه ها در منطقۀ مورد مطالعه نشان میدهد که با رویکرد مدیریت ساخت بسیاری از ساخت و سازهای انجام گرفته و در حال انجام این منطقه دارای چالشهای زیادی از رویکرد مدیریت بحران میباشد. نوع تحقیق از نظر هدف کاربردی واز نظر روش و ماهیت پیمایشی و اکتشافی میباشد. در این راستا در این مقاله پهنه‌بندی سیل لرستان درسیستم GIS انجام و راهبردهای افزایش تابآوری ارائه شده است.
وحید پایروند؛ علی سلاجقه؛ محمد مهدوی؛ محمدعلی زارع چاهوکی
دوره 63، شماره 2 ، شهریور 1389، ، صفحه 131-18
چکیده
راهکار مناسب برای پیشبینی سیلاب‌ها بهره‌گیری از آمار دبی بیشینه لحظه‌ای ایستگاههای هیدرومتری در هر منطقه میباشد ولی به دلیل نبود این ایستگاه‌ها و یا آمار ناقص و کوتاه مدت در بیشتر مناطق کشور می‌بایست با بهره‌گیری از روش‌هایی، نسبت به برآورد مناسب دبی سیلابی در آن مناطق اقدام نمود. یکی از این راهکارها روشهای تحلیل منطقه‌ای ...
بیشتر
راهکار مناسب برای پیشبینی سیلاب‌ها بهره‌گیری از آمار دبی بیشینه لحظه‌ای ایستگاههای هیدرومتری در هر منطقه میباشد ولی به دلیل نبود این ایستگاه‌ها و یا آمار ناقص و کوتاه مدت در بیشتر مناطق کشور می‌بایست با بهره‌گیری از روش‌هایی، نسبت به برآورد مناسب دبی سیلابی در آن مناطق اقدام نمود. یکی از این راهکارها روشهای تحلیل منطقه‌ای سیلاب میباشد که در یک منطقه با بهره‌گیری از آمار دبی‌های قابل دید نقطه‌ای، روابط منطقه‌ای سیل را ارائه میکند. این روش این امکان را میدهد تا در مناطق همانند و همگن از نظر هیدرولوژیکی ولی بدون ایستگاههای اندازهگیری، دبی سیلابی با دوره بازگشت‌های مختلف را با دقت مناسب برآورد نماییم. در این تحقیق سه روش تحلیل منطقه‌ای شامل سیل شاخص، رگرسیون چندمتغیره و هیبرید در 20 حوزه قابل دید در منطقه البرز مرکزی پس از در نظر گرفتن فرضیه‌ها و محدودیت‌های آن بررسی شد و نتایج آن با دبی‌های سیلابی قابل دید با بهره‌گیری از آزمون مجذور میانگین مربع خطاها (RMSE) و میانگین انحراف خطاها (MBE) مقایسه شد. بررسی‌ها نشان میدهد روابط برقرار شده در مناطق همگن به مراتب دارای خطای کمتری نسبت به مناطق همگن بندی نشده است. با توجه به در نظر گرفتن فرضیه‌ها و اعتبار سنجی، مدل رگرسیون چندمتغیره مناسب تشخیص داده نشد و در نهایت مشخص شد روش سیل شاخص با تفاوتی جزیی در همه دوره‌های بازگشت نسبت به روش هیبرید دارای دقت بیشتری در کل منطقه مورد بررسی میباشد.
مریم آذرخشی؛ بهنوش فرخ‌زاده؛ محمد مهدوی؛ حسین ارزانی؛ حسن احمدی
چکیده
ایران کشوری واقع در کمربند خشک کره زمین است و همواره با مشکل خشکسالی در بخش های مختلف مواجه بوده است . خشکسالی هر ساله خسارت های زیادی را به پوشش گیاهی طبیعی، کشاورزی و جامعه وارد میکند. یکی از راه‌های پایش خشکسالی استفاده از شاخصهای خشکسالی میباشد. در این پژوهش برای ارزیابی اثر خشکسالی روی تولید علوفه گیاهان مرتعی از شاخصهای ...
بیشتر
ایران کشوری واقع در کمربند خشک کره زمین است و همواره با مشکل خشکسالی در بخش های مختلف مواجه بوده است . خشکسالی هر ساله خسارت های زیادی را به پوشش گیاهی طبیعی، کشاورزی و جامعه وارد میکند. یکی از راه‌های پایش خشکسالی استفاده از شاخصهای خشکسالی میباشد. در این پژوهش برای ارزیابی اثر خشکسالی روی تولید علوفه گیاهان مرتعی از شاخصهای معیار بارش سالانه (SIAP)، بارش استاندارد شده (SPI) و شاخص شدت خشکسالی پالمر (PDSI) استفاده شده است. منطقه مورد مطالعه مشتمل بر هشت سایت مرتعی در مراتع استان قم میباشد. در این سایت‌ها فاکتورهای مربوط به پوشش گیاهی و خاک در زمان آمادگی مرتع در طی سال‌های 77-1376 تا 85-1384 هر سال‌هاندازه‌گیری شده است. با استفاده از روابط رگرسیون بین شاخصهای خشکسالی و تولید کل گیاهان مرتعی و همچنین تولید فرم‌های رویشی مختلف در هفت پایه زمانی: سالانه، اول اسفند تا آخر تیر ماه (فصل رشد)، اول بهمن تا آخر تیر ماه (فصل رشد و ماه قبل)، اسفند تا خرداد، اسفند تا اردیبهشت، اسفند و فرودین، اسفند (شروع فصل رشد؛ مناسبترین شاخص خشکسالی بر اساس بیشترین ضریب همبستگی و کمترین مقدار خطای استاندارد انتخاب گردید. نتایج نشان داد که مناسبترین شاخص خشکسالی در مراتع استان قم به ترتیب اولویت عبارتند از SPI-3، PDSI،SPI-24 و SPI-6. بهترین پایه زمانی نیز فصل رشد و بویژه ابتدای فصل رشد میباشد.
ابراهیم امیدوار؛ عطااله کاویان
چکیده
زمینلغزشها یکی از اصلیترین بلایای طبیعی‌اند که خسارات درخور توجهی به اموال، موجودات زنده، و پروژه‌های مهندسی در همة مناطق کوهستانی وارد می‌آورند. برای برآورد نقش زمینلغزشها در فرایندهای فرسایشی و همچنین ارزیابی خطرهای ناشی از آنها، کمّیسازی زمینلغزشها مفید است. یکی از روشهای کمّیسازی، به‌کارگیری ...
بیشتر
زمینلغزشها یکی از اصلیترین بلایای طبیعی‌اند که خسارات درخور توجهی به اموال، موجودات زنده، و پروژه‌های مهندسی در همة مناطق کوهستانی وارد می‌آورند. برای برآورد نقش زمینلغزشها در فرایندهای فرسایشی و همچنین ارزیابی خطرهای ناشی از آنها، کمّیسازی زمینلغزشها مفید است. یکی از روشهای کمّیسازی، به‌کارگیری توزیعهای احتمالاتی است. در این پژوهش نحوة رفتار پارامترهای حجم و مساحت زمین‌لغزش‌های استان مازندران بر توزیعهای فراوانی بررسی شد. همچنین، تعداد و مقدار مساحت و حجم کل زمین‌لغزش‌های استان، که در طی زمان رخ داده بود، نیز با استفاده از روش Malamud برآورد شد. نتایج مربوط به شکل توزیعهای فراوانی تجمعی مساحت و حجم نشان داد که زمین‌لغزش‌های بزرگ سهم بسیار زیادی از مقدار مساحت و حجم کل را به خود اختصاص دادهاند. همچنین، بر اساس روش مالامود و همکاران [25]، تعداد 2323 ± 9823 زمین‌لغزش، در طی سالیان گذشته، در اثر فرسایش، رشد گیاهان، و فعالیت انسان ازبین‌رفته است، و کل مساحت و حجم خاکِ تحت تأثیر قرارگرفته در اثر این زمینلغزشها در استان مازندران به ترتیب km2 1/7 ± 5/31 و km3 052/0 ± 232/0 برآورد شد. سایر نتایج نشان داد که، برای انتقال بین مقاومتها در مقابل گسیختگی دامنه، میتوان یک مساحت آستانة بحرانی برابر با km-2 3-10×2 را معرفی کرد.
سعیده ابراهیمی‌ازندریانی؛ سیدحمیدرضا صادقی
دوره 62، شماره 2 ، مهر 1388، ، صفحه 167-173
چکیده
از آنجا که بخش عمدهای از مراتع کشور در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شدهاند و با توجه به عامل محدودکننده آب در مراتع ایران، شناسایی گونههای مرتعی با بیشترین بازدهی تولید بسیار اهمیت دارد. همچنین اجرای برنامههای اصلاحی و مدیریتی مراتع بر پایه وضعیت گونههای شناخته شده از نظر میزان تعرق در شرایط مختلف اقلیمی دارای اهمیت زیادی می باشد. ...
بیشتر
از آنجا که بخش عمدهای از مراتع کشور در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شدهاند و با توجه به عامل محدودکننده آب در مراتع ایران، شناسایی گونههای مرتعی با بیشترین بازدهی تولید بسیار اهمیت دارد. همچنین اجرای برنامههای اصلاحی و مدیریتی مراتع بر پایه وضعیت گونههای شناخته شده از نظر میزان تعرق در شرایط مختلف اقلیمی دارای اهمیت زیادی می باشد. این پژوهش با هدف اندازهگیری و مقایسه میزان تعرق در چهار گونه مهم مرتعی Medicago sativa،Trifolium repens، Sanguisorba minorو Trifolium pratens وهمچنین ارزیابی کارایی آنان در تولید ماده خشک در شرایط نیمه‌طبیعی دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس واقع در شهرستان نور طی بهار و تابستان سال 1384 انجام شد. میزان تعرق روزانه گونههای یاد شده در پنج تکرار در گلدان‌های کوچک با اندازه سطح بالایی 27/50 سانتی مترمربع در طی 85 روز یعنی از 30 فروردین تا 22 تیر به روش وزنی اندازهگیری شد. بررسی نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین میزان تعرق به ازای تولید هر گرم ماده خشک به ترتیب مربوط به گونههای Trifolium pratens وMedicago sativa با میزان 253/498 و 274/59 میلی‌لیتر بوده است. بهره‌گیری از نتایج این ارزیابی امکان تعیین نیاز آبی اکونظام های مرتعی تحت عملیات اصلاحی را فراهم آورده و در نتیجه زمینه ساز گزینش روش های مناسب اصلاحی و توسعه ای و همچنین گزینش گونه مناسب مرتعی خواهد بود.
مجتبی اخوان ارمکی؛ حسین آذرنیوند؛ محمد حسن عصاره؛ علی اشرف جعفری؛ علی طویلی
چکیده
تنشهای محیطی، به‌ویژه تنش خشکی، از مهمترین عوامل کاهش و اختلال در مراحل مختلف رشد و نمو گیاهی، به‌خصوص جوانه‌زنی، در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران است. بدین منظور آزمایشی، به صورت فاکتوریل، در قالب طرحی کاملاً تصادفی، با چهار تکرار در شرایط آزمایشگاه به اجرا درآمد. در این آزمایش از چهار ژنوتیپ گونة مرتعی Bromus tomentellus (تهران ...
بیشتر
تنشهای محیطی، به‌ویژه تنش خشکی، از مهمترین عوامل کاهش و اختلال در مراحل مختلف رشد و نمو گیاهی، به‌خصوص جوانه‌زنی، در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران است. بدین منظور آزمایشی، به صورت فاکتوریل، در قالب طرحی کاملاً تصادفی، با چهار تکرار در شرایط آزمایشگاه به اجرا درآمد. در این آزمایش از چهار ژنوتیپ گونة مرتعی Bromus tomentellus (تهران 92، کردستان 630، شهرکرد 3414، و لرستان 9507) و چهار تیمار خشکی (آب مقطر، 3-، 6-، و 9- بار) استفاده شد. در این آزمایش، درصد جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، طول گیاهچه، نسبت طول ریشه‌چه به طول ساقه‌چه، وزن خشک گیاهچه، وزن تر گیاهچه، نسبت وزن خشک به وزن تر گیاهچه، سرعت جوانه‌زنی، و شاخص بنیة بذر اندازهگیری شد. نتایج نشان داد با افزایش تنش خشکی، به‌جز نسبت وزن خشک به وزن تر گیاهچه، سایر صفات به طور چشمگیری کاهش یافتند. این کاهش در همة صفات مورد ارزیابی در تغییر پتانسیل از 3- به 6- بار حداکثر بود. به طور کلی، در میان ژنوتیپ‌های مورد آزمایش، ژنوتیپ لرستان (9507) در پتانسیلهای مورد مطالعه جوانه‌زنی (آب مقطر، 3-، 6-، و 9- بار) مناسبی را نشان داد و از این نظر بر سایر ژنوتیپ‌ها برتری معنیداری داشت. از پارامترهای مورد ارزیابی، طول گیاهچه و شاخص بنیة بذر بیشترین واکنش را به تغییر پتانسیل آب نشان دادند. در بین سطوح تنش خشکی، پتانسیلهای 6- و 9- بار بهترین سطوح جهت ارزیابی مقاومت به خشکی بودند.
نادیا کمالی؛ حسین آذرنیوند؛ شروین احمدی؛ محمد علی زارع چاهوکی؛ احمد صادقی پور
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی تاثیر مالچهای پلیمری و مالچ گیاهی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک انجام شد. بدین منظور اثر سه نوع پلیمر مصنوعی، پلیمر طبیعی و پلیمر طبیعی- مصنوعی به همراه مالچ گیاهی (لاشبرگ) بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک در دو عمق ( 5-0 سانتیمتر و 30-5 سانتیمتر) در دو دوره زمانی ( یک هفته و 6 ماه پس از پاشش مالچها) در قالب طرح پایه کاملاً ...
بیشتر
این پژوهش به منظور بررسی تاثیر مالچهای پلیمری و مالچ گیاهی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک انجام شد. بدین منظور اثر سه نوع پلیمر مصنوعی، پلیمر طبیعی و پلیمر طبیعی- مصنوعی به همراه مالچ گیاهی (لاشبرگ) بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک در دو عمق ( 5-0 سانتیمتر و 30-5 سانتیمتر) در دو دوره زمانی ( یک هفته و 6 ماه پس از پاشش مالچها) در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. کرت‌های آزمایشی 10*10 متر انتخاب و مالچها 2 سانتیمتر سطح خاک را در هر کرت پوشش دادند. نتایج نشان داد که استفاده از مالچها در هفته اول پاشش، بر روی وزن مخصوص ظاهری (6/3% افزایش در پلیمر مصنوعی)، تخلخل (01/6% افزایش در پلیمر مصنوعی)، دما (52/2% افزایش در مالچ گیاهی و 85/1% کاهش در پلیمر طبیعی) و رطوبت (4/17% افزایش در پلیمر مصنوعی) در لایه 5-0 سانتی‌متری، همچنین درصد رطوبت خاک (67/16% افزایش در پلیمر مصنوعی) در لایه 30-5 سانتی‌متری تاثیرگذار بود، شش ماه پس از شروع آزمایش نیز مالچهای به کار گرفته شده در وزن مخصوص ظاهری (81/4% کاهش در پلیمر مصنوعی عمق اول/ 12/2% کاهش در پلیمر مصنوعی عمق دوم)، تخلخل (23/8% افزایش در پلیمر مصنوعی عمق اول/ 12/4% افزایش در پلیمر طبیعی- مصنوعی عمق دوم) و درصد رطوبت (53/103% افزایش در پلیمر طبیعی- مصنوعی عمق اول/ 6/48% افزایش در پلیمر طبیعی- مصنوعی عمق دوم) هر دو عمق خاک، همچنین هدایت الکتریکی عمق اول (23/6% کاهش در پلیمر طبیعی- مصنوعی) اختلاف معنی داری نسبت به شاهد ایجاد کردند.
علی آذرنیوند؛ محمد ابراهیم بنی حبیب
چکیده
نیازهای در حال تحول حوضة دریاچة ارومیه، با توجه به رشد جمعیت، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب را در این زیستبوم دشوار ساخته و وضعیتی بحرانی را در تأمین نیاز اکولوژیکی دریاچه رقم زده است. در این شرایط منابع آب حوضه باید در چارچوبی پایدار مدیریت شود. از این رو، از چارچوب تصمیم‌گیری چندشاخصه استفاده شد تا برتری گزینههای موجود ...
بیشتر
نیازهای در حال تحول حوضة دریاچة ارومیه، با توجه به رشد جمعیت، ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضای آب را در این زیستبوم دشوار ساخته و وضعیتی بحرانی را در تأمین نیاز اکولوژیکی دریاچه رقم زده است. در این شرایط منابع آب حوضه باید در چارچوبی پایدار مدیریت شود. از این رو، از چارچوب تصمیم‌گیری چندشاخصه استفاده شد تا برتری گزینههای موجود برای تأمین آب یا حفاظت از این منابع مشخص شود. وزن شاخصهای توسعة پایدار در ساختاری سلسله‌مراتبی و بر اساس مقایسة زوجی تعیین و، به جای پیروی از قالب معمول، از روش درجهبندی استفاده شد. این روش، به جای مقایسة گزینهها، مقیاسهای کیفی را به صورت زوجی مقایسه میکند و مشکل وارونگی رتبهها و وقتگیربودن فرایند نظرسنجی را برطرف میسازد. برای ارزیابی گزینهها نیز از مدل VIKOR استفاده شد؛ این مدل قابلیت ارائة مجموعهای از راهحلهای توافقی را به جای یک جواب داراست. نتایج تحلیل حساسیت نشان داد VIKOR مدلی مطلوب و مؤثر برای رتبهبندی گزینههای مدیریت منابع آب به‌شمار می‌رود و مطابق نتایج این رویکردِ دومرحلهایِ سلسله‌مراتبی- توافقی رویارویی با بحران آب در حوضه با هدفمندساختن مشارکت جوامع محلی، بهینهسازی، و حفاظت از منابع طبیعی موجود امکانپذیر به‌نظر میرسد و همچنین اتکای کلیشهای به تأمین آب بر اساس احداث سازههای آبی جدید بدون ارزیابیهای مربوط به توسعة پایدار کارگشا نخواهد بود.
محسن اسدالهی؛ محمد جعفری؛ وحید سیاره؛ علی اسمعیلی؛ محمد طهمورث
چکیده
فرسایش بادی یکی از جنبه‌های مهم تخریب اراضی در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب میشود، به‌طوری‌که حدود ۲۰ درصد مساحت اراضی دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است. باد با جابجایی تپه‌های ماسه‌ای فرایند بیابان‌زایی را تشدید میکند؛ بنابراین تثبیت و جلوگیری از آنها ضروری است. راهکار مبارزه با این پدیده کاهش سرعت باد یا افزایش پوشش سطحی ...
بیشتر
فرسایش بادی یکی از جنبه‌های مهم تخریب اراضی در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب میشود، به‌طوری‌که حدود ۲۰ درصد مساحت اراضی دنیا را تحت تأثیر خود قرار داده است. باد با جابجایی تپه‌های ماسه‌ای فرایند بیابان‌زایی را تشدید میکند؛ بنابراین تثبیت و جلوگیری از آنها ضروری است. راهکار مبارزه با این پدیده کاهش سرعت باد یا افزایش پوشش سطحی و بالا بردن مقاومت خاک در برابر بادهای فرساینده میباشد. استفاده از انواع مالچها یا خاک پوشش‌ها یکی از روش‌هایی است که به شکل گسترده بهمنظور تثبیت ماسه‌های روان به کار می‌رود. بدین منظور تحقیقی در ایستگاه پژوهشی مرکز تحقیقات بین المللی همزیستی با بیابان شهرستان کاشان انجام شد؛ که هدف اصلی از این طرح بررسی اثر تیمار مالچ بیوپلیمر در سه غلظت (۱۵%، ۳۰% و ۶۰%)، بر روی رطوبت سه عمق ماسه (عمق اول ۵-۰ سانتیمتر، عمق دوم ۱۰-۵ سانتیمتر و عمق سوم ۲۰-۱۰ سانتیمتر) و بررسی این مالچ نسبت به حالت عدم وجود مالچ بر روی ماسه است؛ که نتایج نشان از نگهداشت رطوبت در ماسه های مالچ پاشی شده نسبت به تیمار شاهد داشتند و ازنظر آماری اختلاف معنی داری بین رطوبت عمق های مختلف ماسه مالچ پاشی شده نسبت به تیمار شاهد وجود داشت و در بین سه عمق اول، دوم و سوم، عمق اول بیشترین افزایش نگهداشت رطوبت را نسبت به شاهد داشت.
نسیم آرمان؛ علی سلاجقه؛ سادات فیض نیا؛ حسن احمدی؛ جمال قدوسی؛ علی کیانی راد
چکیده
شناسایی زیر حوزههای آبخیز همگن اولین گام ضروری تعمیم نتایج مطالعات محیطی می باشد. بدین منظور در این پژوهش ابتدا با استفاده از روش تجزیه‌وتحلیل عاملی (روش تحلیل مؤلفههای اصلی) از بین 21 متغیر مؤثر بر تولید رسوب در 27 ایستگاه هیدرومتری البرز شمالی، متغیرهای طول‌‌‌مستطیل‌معادل، میزان‌حساسیت‌‌سنگ به فرسایش، بارش متوسط سالانه، ...
بیشتر
شناسایی زیر حوزههای آبخیز همگن اولین گام ضروری تعمیم نتایج مطالعات محیطی می باشد. بدین منظور در این پژوهش ابتدا با استفاده از روش تجزیه‌وتحلیل عاملی (روش تحلیل مؤلفههای اصلی) از بین 21 متغیر مؤثر بر تولید رسوب در 27 ایستگاه هیدرومتری البرز شمالی، متغیرهای طول‌‌‌مستطیل‌معادل، میزان‌حساسیت‌‌سنگ به فرسایش، بارش متوسط سالانه، جهت و تراکم زهکشی که درمجموع 72/80 درصد واریانس دادهها را توجیه میکنند، انتخاب شدند )516/0(KMO =. سپس با استفاده از روشهای مختلف تحلیل خوشه‌ای (سلسله‌مراتبی، دومرحلهای و میانگین K)، سه منطقه همگن به دست آمد. آنالیز تشخیص، صحت تحلیل خوشه‌ای در مناطق همگن را تائید نمود. از سوی دیگر بر اساس این پنج عامل، یک تابع متمایزکننده تعریف شد که مقادیر همبستگی کانونیک، کایاسکور و آماره ویلکسلامبدا نیز تایید کننده مجزا بودن این سه گروه منطقه همگن می‌باشند.
سارا ادریس نیا؛ احمد پهلوانروی؛ علیرضا مقدم نیا؛ علی اکبر نظری سامانی؛ عباس میری
چکیده
در مناطق خشک و کم باران مانند ایران، که منابع سطحی آب شیرین محدود بوده و از طرف دیگر این آبها با خطر آلودگی مواجه هستند، یافتن و نگهداری منابع آب زیرزمینی بهترین راه تأمین نیازهای آبی است. همچنین در بعضی از مناطق ایران، اقلیم و ساختار تکتونیکی شرایط خوبی را برای تشکیل سفره‌های کارستی فراهم کرده است. ایران بعد از کشورهای آمریکا، چین ...
بیشتر
در مناطق خشک و کم باران مانند ایران، که منابع سطحی آب شیرین محدود بوده و از طرف دیگر این آبها با خطر آلودگی مواجه هستند، یافتن و نگهداری منابع آب زیرزمینی بهترین راه تأمین نیازهای آبی است. همچنین در بعضی از مناطق ایران، اقلیم و ساختار تکتونیکی شرایط خوبی را برای تشکیل سفره‌های کارستی فراهم کرده است. ایران بعد از کشورهای آمریکا، چین و ترکیه، بالاترین درصد کارست را دارد و بیش از ۱۱ درصد سطح کشور را سازندهای کارستی می‌پوشانند. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط بین خطواره‌های مستخرج از تصاویر ماهواره‌ای، عناصر تکتونیکی، شبکه هیدروگرافی و عوامل توپوگرافی با فراوانی منابع آب کارستیک در منطقه مهارلو با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور میباشد. بدین منظور مبادرت به تهیه لایه های اطلاعاتی شامل خطواره‌ها، انحنای دامنه، طبقات ارتفاعی، شیب، پوشش گیاهی، چشمه‌ها، عناصر تکتونیکی و شبکه هیدروگرافی با استفاده از بازدیدهای صحرایی، نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، تصاویر ماهواره‌ای و مدل رقومی ارتفاع شد؛ نتایج این تحقیق با آزمون‌های آماری مانند ضریب همبستگی پیرسون و آزمون PCAو تجزیه به مؤلفههای اصلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که ارتباط نزدیکی بین جنس سازند، توپوگرافی ( مانند شیب، ارتفاع و انحنای دامنه)، خطواره‌ها و عوامل هیدرولوژیکی با فراوانی چشمه‌ها در منطقه مورد مطالعه وجود دارد. این روابط نشانگر نقش بارز عوامل ساختاری و محیطی و لزوم توجه به آن در بررسی فراوانی چشمه‌ها و انتقال آبهای زیرزمینی در مناطق کارستیک میباشد.
عباس احمدی؛ عباسعلی سندگل
دوره 63، شماره 3 ، آذر 1389، ، صفحه 277-287
چکیده
پهنه‌های بیابانی و اراضی حاشیه کویرهای ایران که پوشیده از بوته‌های هالوفیت هستند، نقش مهمی در تأمین علوفه دام به عنوان مراتع زمستانه ایفا می‌نمایند. در این پژوهش از چهار گونه هالوفیت خوشخوراک و مورد چرای گوسفند زندی از دو تیپ مراتع بیابانی حوض سلطان قم شامل rosmarinus Seidlitzia، Halocnemum strobilaceum، Alhagi camelorum و Tamarix passerinoides در دو مرحله فنولوژیکی ...
بیشتر
پهنه‌های بیابانی و اراضی حاشیه کویرهای ایران که پوشیده از بوته‌های هالوفیت هستند، نقش مهمی در تأمین علوفه دام به عنوان مراتع زمستانه ایفا می‌نمایند. در این پژوهش از چهار گونه هالوفیت خوشخوراک و مورد چرای گوسفند زندی از دو تیپ مراتع بیابانی حوض سلطان قم شامل rosmarinus Seidlitzia، Halocnemum strobilaceum، Alhagi camelorum و Tamarix passerinoides در دو مرحله فنولوژیکی رشد رویشی و بذردهی نمونه‌برداری به عمل آمد. نمونه‌ها پس از خشک و آسیاب شدن در آزمایشگاه با روشهای استاندارد مورد تجزیه قرار گرفتند و شاخصهای مهم کیفی مانند دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF)، پروتئین خام (CP)، انرژی متابولیسمی (ME)، درصد ماده خشک قابل هضم (DMD)، برای گونههای مختلف تعیین شد. نتایج بیانگر از وجود اختلاف معنیدار بین گونههای مورد بررسی از نظر چهار عامل کیفی بالا بود. در بیشتر گونه‌ها با پیشرفت مرحله فنولوژیکی، از میزان پروتئین خام کاسته و بر میزان ADF افزوده شد. گونه لَور (هالوکنموم) در مرحله رویشی بیشترین و گز در مرحله بذردهی کمترین پروتئین را داشته‌اند. بیشترین میزان فیبر در مرحله بذردهی گز و کمترین فیبر در اشنان وجود داشته است. بیشترین درصد ماده خشک قابل هضم و انرژی متابولیسمی مربوط به گونه اشنان و کمترینِ آنها مربوط به گز بوده است. آزمون مقایسه میانگین دانکن در مورد اثر متقابل گونه و مرحله رشد بر صفات کیفی چهار گانه بیانگر از وجود اختلاف معنیدار در سطح 1 درصد خطا بوده است. زمان مناسب چرا در تیپ اول (لور- اشنان) پاییز و زمستان و در تیپ دوم (خارشتر- اشنان)، اواخر زمستان و بهار تعیین شد.
حسین ارزانی؛ مهدی معمری؛ جواد معتمدی؛ ﻣﺎﺷﺎاﷲ محمد پور
چکیده
آگاهی و اطلاع از کافی بودن علوفة مراتع برای رفع نیازهای پروتئینی و انرژی مورد نیاز روزانة دام چراکننده در طول فصل چرا یکی از مهمترین عوامل در تعادل دام و مرتع میباشد. به همین منظور در پژوهش حاضر کیفیت علوفة گونههای مهم مراتع استپی «چنگوله» ایلام مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از 4 گونة مرتعی شامل؛ Hammada salicornia، Salsola lanchnantha، Convolvulus ...
بیشتر
آگاهی و اطلاع از کافی بودن علوفة مراتع برای رفع نیازهای پروتئینی و انرژی مورد نیاز روزانة دام چراکننده در طول فصل چرا یکی از مهمترین عوامل در تعادل دام و مرتع میباشد. به همین منظور در پژوهش حاضر کیفیت علوفة گونههای مهم مراتع استپی «چنگوله» ایلام مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از 4 گونة مرتعی شامل؛ Hammada salicornia، Salsola lanchnantha، Convolvulus oxyphyllus و Pteropyrum noeanum که از گونههای مهم و عناصر اصلی تیپ‌های گیاهی مراتع منطقه مورد مطالعه می‌باشند، در سه مرحلة فنولوژیکی (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) در سال 1387 نمونه‌برداری شد. سپس شاخصهای کیفیت علوفه شامل؛ درصد پروتئین خام (CP)، درصد الیاف نامحلول در شویندة اسیدی (ADF) درصد هضم‌پذیری مادة خشک (DMD) و مقدار انرژی متابولیسمی (ME) اندازهگیری شد. بهمنظور مقایسة گونه‌ها و مراحل رشد از نظر شاخصهای کیفیت علوفه، از تجزیه و تحلیل واریانس و بهمنظور مشاهدة منابع تغییرات درون گروهی، از آزمون مقایسة دانکن استفاده شد. نتایج به‌ـدست آمده نشان میدهد که در بین گونههای مورد مطالعه، بیشترین درصد پروتئین خام (CP)، مربوط به گونة شور روی Hammada salicorniaبوده , که در مرحلة رشد رویشی میباشد و در هر سه مرحلة فنولوژی از حد بحرانی آن (7 درصد)، برای واحد دامی در حالت نگهداری بالاتر میباشد. همچنین مقدار انرژی متابولیسمی(ME) این گونه نیز در بالاترین حالت نسبت به حد بحرانی (Mj/kg 8) در مقایسه با سایر گونه‌ها قرار دارد.
سحر آریایی فر؛ ابوالفضل طهماسبی؛ مجید محمداسمعیلی؛ علی راحمی کاریزکی
چکیده
گونۀ Atriplex leucoclada Boissیکی از گونههای مهم بومی مراتع خشک و نیمه خشک ایران است که دارای محدودیت جوانه‌زنی و خواب بذر است. به منظور بررسی روشهای مؤثر شکستن خواب این گونه، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با هشت تیمار شامل: تیمار سنباده با دو شمارۀ 100 و 200، تیمار هیپوکلریت: در زمان‌های 5، 10، 15، 20، 25 دقیقه، تیمار آب جوش: شامل غوطه‌ور ...
بیشتر
گونۀ Atriplex leucoclada Boissیکی از گونههای مهم بومی مراتع خشک و نیمه خشک ایران است که دارای محدودیت جوانه‌زنی و خواب بذر است. به منظور بررسی روشهای مؤثر شکستن خواب این گونه، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با هشت تیمار شامل: تیمار سنباده با دو شمارۀ 100 و 200، تیمار هیپوکلریت: در زمان‌های 5، 10، 15، 20، 25 دقیقه، تیمار آب جوش: شامل غوطه‌ور کردن بذور در آب جوش به مدت 1، 5، 10، 15، 20، 25 دقیقه، تیمار سرمادهی مرطوب: بذرها در یخچال در دمای 4 درجۀ سانتی‌گراد و به طور ، مداوم مرطوب به فواصل 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8 هفته، تیمار اسید سولفوریک: بذرها در اسید سولفوریک 98 درصد در مدت زمان‌های 5 ثانیه ، 30 ثانیه و 5، 10، 15، 20، 30 دقیقه، تیمار سرمادهی خشک: بذرها در یخچال در دمای 4 درجۀ سانتی‌گراد به فواصل 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8 هفته و تیمار دفن کردن بذور، در سه تکرار در دو بخش آزمایشگاهی (کشت در پتری‌دیش) و کشت در گلدان انجام شد. در بخش آزمایشگاهی جوانه‌زنی مشاهده نشد و نتیجۀ قابل توجهی حاصل نشد اما در کشت گلدانی تجزیۀ واریانس اثر تیمار‌های مختلف شکست خواب بر سرعت سبز شدن A. leucoclada نشان داد که بین تیمار‌های مختلف شکست خواب در سطح احتمال پنج درصد تأثیر معنیداری وجود دارد، تیمار هیپوکلریت سدیم 25دقیقه دارای بیشترین و تیمار سرد و خشک (هفتۀ اول) کمترین درصد و سرعت جوانه‌زنی را دارا میباشد. تیمار سنباده 100 و تیمار هیپوکلریت 25 دقیقه بهترین اثر را بر روی شکستن خواب بذور داشته است، همچنین سرعت سبز شدن در تیمار هیپوکلریت سدیم سیر صعودی دارد یعنی در واقع با افزایش ماندگاری بذور در تیمار هیپوکلریت سدیم سرعت سبز شدن افزایش یافته است. با توجه به نتایج آزمایشهای حاضر خواب بذر در این گونه از آتریپلکس از نوع فیزیکی است و ناشی از مقاومت پوستۀ بذر است.
حسین ارزانی؛ وحیده عبداللهی؛ جواد معتمدی؛ مجید آخشی
چکیده
امروزه بیشتر توجهات، جهت اندازهگیری ترکیبات شیمیایی گونههای مرتعی، بر روشهای فیزیکی و کم هزینه از جمله طیفسنج اشعۀ مادون قرمز نزدیک (NIRS) متمرکز شده است. از اینرو هدف از پژوهش حاضر، ارائۀ مدلهای کالیبراسیونی برای طیفسنج مادون قرمز نزدیک انعکاسی (NIRS) بهمنظور برآورد مقادیر شاخصهای کیفیت علوفۀ گونههای بوتهای ...
بیشتر
امروزه بیشتر توجهات، جهت اندازهگیری ترکیبات شیمیایی گونههای مرتعی، بر روشهای فیزیکی و کم هزینه از جمله طیفسنج اشعۀ مادون قرمز نزدیک (NIRS) متمرکز شده است. از اینرو هدف از پژوهش حاضر، ارائۀ مدلهای کالیبراسیونی برای طیفسنج مادون قرمز نزدیک انعکاسی (NIRS) بهمنظور برآورد مقادیر شاخصهای کیفیت علوفۀ گونههای بوتهای میباشد تا از این طریق، ضمن صرفهجویی در وقت و هزینه، با دقتی مناسب، کیفیت این گیاهان را برآورد کرد. برای این منظور در مجموع، 654 نمونه از مراحل رشد رویشی، گلدهی و بذردهی بهمنظور برآورد مقادیر ازت (N)، پروتئین خام (CP)، الیاف نامحلول در شویندۀ اسیدی (ADF)، مادۀ خشک قابل هضم (DMD) و انرژی متابولیسمی (ME) از طریق NIRS، توسط دستگاه DA7200 Perten، پرتوتابی شد. سپس دادههای حاصل از پرتوتابی بهمنظور آنالیز چند متغیره، به نرمافزار Unscrambler منتقل گردید. قبل از برازش مدل، برای یکنواخت و نرمالسازی پراکنش دادهها از روش S.Golay و SNV استفاده شد. ایجاد مدل کالیبراسیون با روش PLS1 و اعتبارسنجی مدل به روش Cross Validation انجام شد. سپس قابلیت پیشبینی مدلهای ایجاد شده، با در نظر گرفتن آمارههای کالیبراسیون ارزیابی و در مجموع 18 برنامۀ کالیبراسیون تهیه شد. با در نظر گرفتن آمارههای کالیبراسیون میتوان گفت در تمام فاکتورهای مورد مطالعه، ضریب تشخیص بالای 80/0 بوده است. همچنین در همۀ مراحل رشد، ضریب همبستگی بین دادههای مرجع و برآورد شده توسط NIR بالای 90/0 درصد بوده است. بنابراین میتوان بیان کرد کالیبراسیونهای NIR حاصل از این مطالعه میتواند در برنامههای کنونی و آینده برای ارزیابی کیفیت علوفۀ گیاهان بوتهای مورد تغذیۀ دام مورد استفاده قرار گیرد.
فضل الله احمدی میرقائد؛ بابک سوری؛ مهتاب پیر باوقار
چکیده
مراتع از جمله منابع طبیعی است که در تعامل بسیار زیاد با فعالیت‌های انسانی قرار دارد. به دلیل بهرهبرداری بیش از حد از مراتع کشور و نامساعدبودن وضعیتِ کنونیِ آنها ضروری است در استفاده و بهرهبرداری از مراتع به توان زیست‌محیطیِ آنها توجه شود. این پژوهش با هدف ارزیابی توان زیست‌محیطی سرزمین برای توسعة کاربری مرتعداری، ...
بیشتر
مراتع از جمله منابع طبیعی است که در تعامل بسیار زیاد با فعالیت‌های انسانی قرار دارد. به دلیل بهرهبرداری بیش از حد از مراتع کشور و نامساعدبودن وضعیتِ کنونیِ آنها ضروری است در استفاده و بهرهبرداری از مراتع به توان زیست‌محیطیِ آنها توجه شود. این پژوهش با هدف ارزیابی توان زیست‌محیطی سرزمین برای توسعة کاربری مرتعداری، بر اساس روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاری مکانی، انجام گرفت. بر این اساس، نخست از پارسل A حوزة آبخیز سد قشلاق، منطقة مطالعاتیِ این تحقیق، دادههای زیست‌محیطی مورد نیاز تهیه شد و در محیط GIS نقشه‌سازی آنها صورت پذیرفت. سپس، معیارهای مؤثر در ارزیابی توان زیست‌محیطی سرزمین برای توسعة کاربری مرتعداری تعیین و با استفاده از روش AHP وزن‌دهی شد. پس از تحلیل قضاوت‌های کارشناسی و وزن‌دهی معیارها، لایه‌های اطلاعاتی معیار تهیه شد و بر اساس روش TOPSIS، تجزیه و تحلیل و همپوشانی آنها در محیط GIS صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد، با کاربردِ روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاری مکانی در فرایند ارزیابی محیط زیست، میتوان سرزمین را در دامنه‌ای از طبقات تناسب اراضی برای توسعة کاربری‌ها طبقه‌بندی کرد. همچنین، مشخص گردید که برای توسعة کاربری مرتعداری معیارهای فیزیکی سرزمین نسبت به دیگر عوامل اهمیت بیشتری دارد. ارزیابی منطقه برای توسعة کاربری مذکور نیز نشان داد که مناسبترین پهنه‌‌ها در شرق واقع شده است و نامناسب‌ترین آنها در بخش‌هایی از مرکز، جنوب، و غرب حوزه.
