نفیسه سیدنژاد گل خطمی؛ جواد بذرافشان؛ آرزو نازی قمشلو؛ پرویز ایران نژاد
چکیده
نوسان اطلس شمالی (NAO) یکی از سیگنالهای بزرگ مقیاسی است که نیمکرۀ شمالی زمین را تحت تأثیر قرار میدهد. تحقیقات مختلفی همتغییری بارشهای ایران با NAO را در مقیاسهای ماهانه تا سالانه بررسی کردهاند. این تحقیق مقیاس زمانی هفتگی را در نظر گرفته است. متغیر بارش روزانه در دورۀ آماری (2016-1979) از پایگاه ERA-Interim اخذ و میزان تطابق آن با نقاط ...
بیشتر
نوسان اطلس شمالی (NAO) یکی از سیگنالهای بزرگ مقیاسی است که نیمکرۀ شمالی زمین را تحت تأثیر قرار میدهد. تحقیقات مختلفی همتغییری بارشهای ایران با NAO را در مقیاسهای ماهانه تا سالانه بررسی کردهاند. این تحقیق مقیاس زمانی هفتگی را در نظر گرفته است. متغیر بارش روزانه در دورۀ آماری (2016-1979) از پایگاه ERA-Interim اخذ و میزان تطابق آن با نقاط مرجع زمینی با روش همبستگی پیرسون بررسی شد. نتایج نشان داد مقدار بارش سالانه در مناطق مرطوب کشور بهویژه ناحیۀ خزر کم برآورد است. همچنین، همبستگی میانگین هفتگی بارش شبکه و سینوپتیک در حاشیۀ غربی، شمال شرقی و جنوب شرقی کشور بیشترین و در نواری به موازات خط غربی-شرقی (نواحی میانی) کمترین است. این همبستگی به ترتیب از زمستان به پاییز و بهار کاهش مییابد. بررسی سری زمانی فراوانی نسبی رخدادهای شدید NAO در مقیاس هفتگی نشان داد این سیگنال دارای دو اوج فعالیت در سال است که در انتخاب دورۀ زمانی بررسی رابطۀ بارشهای ایران و NAO مورد استفاده قرار گرفت. ضریب همبستگی متقابل پیرسون بین بارش میانگین متحرک هفتگی شبکه و NAO برای هر سال جداگانه محاسبه شد و نتایج نشان داد هم تغییری در تمام سالها به طور کلی دارای یک رفتار خاص نیست، اما فراوانی نسبی همتغییری مستقیم بیشتر از معکوس است و از شمال به جنوب کاهش مییابد.
شیرین محمدخان
چکیده
روند رو به رشد طوفانهای گرد و غبار در سالهای اخیر و تعیین تعداد وقوع این رخداد در سالهای گذشته و جواب به این سوال که آیا این دفعات وقوع تغییری داشته یا خیر باعث شد، بررسی جامعی در مورد روند و وضعیت طوفانهای گرد و غبار در سالهای گذشته انجام گیرد. در این پژوهش بر اساس دادههای مشاهدهای 112 ایستگاه هواشناسی از سال 1364- 1384 به بررسی ...
بیشتر
روند رو به رشد طوفانهای گرد و غبار در سالهای اخیر و تعیین تعداد وقوع این رخداد در سالهای گذشته و جواب به این سوال که آیا این دفعات وقوع تغییری داشته یا خیر باعث شد، بررسی جامعی در مورد روند و وضعیت طوفانهای گرد و غبار در سالهای گذشته انجام گیرد. در این پژوهش بر اساس دادههای مشاهدهای 112 ایستگاه هواشناسی از سال 1364- 1384 به بررسی روند این طوفانها پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد کل روزهای غبارناک در این دوره در مناطق مختلف از ۱۱ روز تا 3833 روز متغیر میباشد. برای بررسی بهتر، تعداد روزهای کل غبارناکی با استفاده از روش خوشهبندی K-means و نرمافزار SPSS به 5 دسته به شرح ذیل تقسیم شدهاند. 1-کمتر از 492 روز، 2-588 روز تا 1153 روز، 3-1243 روز تا 1757 روز، 4-از 2007روز تا ۲۲۳۹ روز ۵- بیش از 3832 روز و سپس هر دسته به صورت مجزا مورد بررسی قرار گرفته است. سرانجام خوشهها با استفاده از آنالیز واریانس مورد بررسی قرار گرفتند و مشخص گردید با درستی 99 درصد خوشهبندی انجام شده صحیح میباشد. خوشههای به دست آمده با تبخیر و تعرق، دما، بارش، ژئومورفولوژی و ارتفاع مقایسه شدند. نتایج مؤید آن است که به ترتیب با تبخیر، دما و بارش دارای همبستگی میباشند ولی با ژئومورفولوژی و ارتفاع دارای همبستگی نمیباشند. دلیل این امر را میتوان در منشاء خارجی ریزگردها، ارتفاع بالای حرکت آنها و نقش رطوبت در نشست آنها جستجو کرد.
محمد قبایی سوق؛ ابوالفضل مساعدی
چکیده
شاخص RDI از برازش توزیع لوگنرمال بر مقادیر نسبت بارندگی (P) به تبخیر و تعرق پتانسیل (ETo) در هر بازة زمانی دلخواه بهدست میآید. در این شاخص مقدار ETo از روش ترنتوایت (Th) و بر اساس دمای میانگین محاسبه میشود. روش Th مقدار ETo را در مناطق خشک و نیمهخشک کمتر از مقدار واقعی تخمین میزند. همچنین، در برخی از مناطق ممکن است توزیع لوگنرمال ...
بیشتر
شاخص RDI از برازش توزیع لوگنرمال بر مقادیر نسبت بارندگی (P) به تبخیر و تعرق پتانسیل (ETo) در هر بازة زمانی دلخواه بهدست میآید. در این شاخص مقدار ETo از روش ترنتوایت (Th) و بر اساس دمای میانگین محاسبه میشود. روش Th مقدار ETo را در مناطق خشک و نیمهخشک کمتر از مقدار واقعی تخمین میزند. همچنین، در برخی از مناطق ممکن است توزیع لوگنرمال نتواند مناسبترین توزیع بر مقادیر نسبت بارندگی به ETo برازش یابد. در این تحقیق، به منظور ارزیابی تأثیر دو محدودیت فوق بر شاخص RDI، از آمار پارامترهای هواشناسی هشت ایستگاه سینوپتیک کشور طی سالهای 1958 تا 2007 میلادی استفاده شد. نخست، مقادیر شاخص RDI بر اساس توزیع لوگنرمال و روش Th محاسبه شد (RDI(Th)). سپس، مقادیر ETo از روش منتخب (بر اساس بهترین معادلة تجربی در شرایط مختلف کمبود پارامترهای هواشناسی) برآورد شد و شاخص RDI با عنوان RDI(Select)محاسبه گردید. همچنین، با برازش توابع توزیع مختلف بر مقادیر نسبت بارندگی به ETo سالانه مناسبترین تابع توزیع بر اساس آمارة کولموگروف- اسمیرنوف (KS) انتخاب شد و با استفاده از اصل انتقال هماحتمال مقادیر شاخص RDI با عنوانRDI(Th) * استخراج گردید. بررسی وضعیت خشکسالی بر اساس شاخصهای RDI(Select) وRDI(Th) * در مقایسه با RDI(Th) نشان داد که رفع هر یک از محدودیتهای ذکرشده میتواند به تغییر در تعداد فراوانی و شدت هر یک از وضعیتهای مختلف رطوبتی در شاخص RDI منجر شود. بنابراین، با برآورد ETo از روش منتخب و استفاده از مناسبترین تابع توزیع برازشیافته بر مقادیر نسبت بارندگی به ETo، به کمک اصل انتقال هماحتمال، شاخص RDI(Th) به شاخص RDI(Select)* اصلاح شد.
مریم آذرخشی؛ جلیل فرزادمهر؛ مهدی اصلاح؛ حسین صحابی
چکیده
تغییر اقلیم عبارت است از تغییرات رفتار اقلیمی یک منطقه در مقایسه با رفتاری که در طول یک دورة زمانی بلندمدت منطقه از اطلاعات ثبت و مشاهدهشده مورد انتظار است. در مناطق مختلف دنیا، مطالعات زیادی دربارة تغییر اقلیم انجام شده که نتایج آنها نشاندهندة تغییر عوامل اقلیمی، بهویژه بارش و دما، است. در این مطالعه، روند تغییرات فصلی ...
بیشتر
تغییر اقلیم عبارت است از تغییرات رفتار اقلیمی یک منطقه در مقایسه با رفتاری که در طول یک دورة زمانی بلندمدت منطقه از اطلاعات ثبت و مشاهدهشده مورد انتظار است. در مناطق مختلف دنیا، مطالعات زیادی دربارة تغییر اقلیم انجام شده که نتایج آنها نشاندهندة تغییر عوامل اقلیمی، بهویژه بارش و دما، است. در این مطالعه، روند تغییرات فصلی و سالانة بارش و دما در سطح کشور در 24 ایستگاه سینوپتیک با آمار پنجاهساله (1956 ـ 2005) انجام شد. از روش من کندال و رگرسیون خطی برای نشاندادن روند تغییرات در پارامترهای اقلیمیِ مورد مطالعه استفاده شد. نتایج بهدستآمده نشان داد ترکیبی از روندهای افزایشی و کاهشی در دادههای بارش سالانة مناطق مختلف کشور دیده میشود. روند تغییرات بارش سالانه در دامنة شمالی البرز و دامنههای غربی زاگرس منفی است، در بخشهای مرکزی ایران مثبت، در مناطق شرقی و جنوب شرقی منفی، و در بخشهای جنوبی کشور مثبت. روند تغییرات دما در بیشتر ایستگاههای مورد مطالعه مشاهده میشود که در بیشتر آنها این روند مثبت است. بیشترین تغییرات در دمای متوسط تابستان مشاهده شد و کمترین تغییرات دما در فصل زمستان. ایستگاههای اهواز و خرمآباد در فصول سال به سمت سردترشدن پیش میروند. ایستگاه ارومیه در فصول پاییز و تابستان روند منفی دارد و ایستگاههای شهرکرد و بندرعباس در فصول تابستان و زمستان به سمت سردترشدن پیش میروند.
عطااله کاویان؛ فاطمه آدینه؛ قربان وهاب زاده؛ عبدالواحد خالدی درویشان
چکیده
بررسی خصوصیات شکل مواد بستر و تغییرات مکانی آنها در طول حوزة آبخیز میتواند به شناخت بیشتر فرایندهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی حوزة آبخیز کمک کند و بسته به تغییرات مکانی این رسوبات در طول رودخانة اصلی و مخزن سد اهمیت زیادی در مکانیابی سازههای هیدرولیکی و مدیریت مناسب مخازن سدهای بزرگ دارد. با توجه به مطالعات اجرایی ...
بیشتر
بررسی خصوصیات شکل مواد بستر و تغییرات مکانی آنها در طول حوزة آبخیز میتواند به شناخت بیشتر فرایندهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی حوزة آبخیز کمک کند و بسته به تغییرات مکانی این رسوبات در طول رودخانة اصلی و مخزن سد اهمیت زیادی در مکانیابی سازههای هیدرولیکی و مدیریت مناسب مخازن سدهای بزرگ دارد. با توجه به مطالعات اجرایی احداث سد مخزنی چهاردانگة ساری، این پژوهش در حوزة آبخیز قلعهسر در بالادست حوزة آبخیز چهاردانگة مازندران انجام پذیرفت. بدینمنظور، پس از شناسایی منطقة مورد نظر، شش مقطع در طی آبراهة اصلی در جهت پاییندست رودخانه تعیین شد و برداشت رسوبات بستر به شیوة ترکیبی انجام گرفت. نمونهها در آزمایشگاه آنالیز شد و ویژگیهای مورفومتری رسوبات بستر، شامل چولگی، کشیدگی، میانگین، نما، درصد شن، ماسه، سیلت، رس، بافت رسوبات، اندازههای بزرگ، متوسط، کوچک ذرات، قطر ظاهری، کرویت، گردشدگی، ضریب پهنی، عامل شکل، و D10، D50، و D90 رسوبات بستر، در جهت پایاب اندازهگیری و محاسبه شد. نتایج بررسی در جهت پاییندست نشان داد که دامنة تغییرات عامل شکل و کرویت روندی کاهشی، دامنة تغییرات متوسط اندازة ذرات و گردشدگی روندی افزایشی، دامنة تغییرات ضریب پهنی روندی پیچیده، و دامنة تغییرات اندازة سهمحوری روندی یکنواخت و ناچیز داشته است. نتایج این بررسی، همچنین، نشان داد که این تغییرات ممکن است تحت تأثیر عوامل فیزیوگرافی، لیتولوژی، و زمینساخت منطقه قرار گرفته باشد.
حسین آذرنیوند؛ مینا ربیعی؛ حسین ارزانی؛ یونس عصری
دوره 62، شماره 1 ، خرداد 1388
چکیده
با توجه به گسترش شایان توجه A. sieberi Besser در ایران، بررسی های بیشماری به صورت محلی در مورد رویشگاههای آن صورت گرفته و ویژگی های اکولوژیکی مختلفی به عنوان عامل های مؤثر در استقرار این گونه بیان شدهاست. در این پژوهش تلاش شد بررسی جامعی در مورد دامنه اکولوژیکی این گونه و ارتباط آن با بعضی از ویژگی های رویشی گیاه صورت گیرد. بهاین منظور ...
بیشتر
با توجه به گسترش شایان توجه A. sieberi Besser در ایران، بررسی های بیشماری به صورت محلی در مورد رویشگاههای آن صورت گرفته و ویژگی های اکولوژیکی مختلفی به عنوان عامل های مؤثر در استقرار این گونه بیان شدهاست. در این پژوهش تلاش شد بررسی جامعی در مورد دامنه اکولوژیکی این گونه و ارتباط آن با بعضی از ویژگی های رویشی گیاه صورت گیرد. بهاین منظور ویژگی های اقلیمی، ارتفاعی و خاکی 34 رویشگاه A. sieberi مورد بررسی قرار گرفتند و دادههای پوشش گیاهی این جمعیتها اندازهگیری شدند. برای تعیین دامنه اکولوژیکی این گونه منحنی نرمال با هیستوگرام فراوانی ویژگی های مورد بررسی ترسیم شد. جمعیتها با بهره گیری از تجزیه خوشهای به سه گروه تقسیم شدند و عامل های مورد بررسی بین گروهها با بهره گیری از تجزیه واریانس مورد مقایسه قرار گرفتند. دمای میانگین سالانه، میانگین کمینه و بیشینه دما، کمینه و بیشینه مطلق دما، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش و ارتفاع گیاه اختلاف معنیداری در سطح احتمال 1/0 درصد، ارتفاع از سطح دریا و کربن آلی اختلاف معنیداری در سطح احتمال 1 درصد، و بارندگی سالانه، شمار روزهای بارندگی، نیتروژن، فسفر و سدیم اختلاف معنیداری در سطح احتمال 5 درصد دارند.