نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فضل الله احمدی میرقائد ¹
• بابک سوری ²
• مهتاب پیر باوقار ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه کردستان

² استادیار گروه محیط زیست، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه کردستان

³ استادیار گروه جنگل‌داری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه کردستان

چکیده

مراتع از جمله منابع طبیعی است که در تعامل بسیار زیاد با فعالیت‌های انسانی قرار دارد. به دلیل بهره‌برداری بیش از حد از مراتع کشور و نامساعدبودن وضعیتِ کنونیِ آن‌ها ضروری است در استفاده و بهره‌برداری از مراتع‌ به توان زیست‌محیطیِ آن‌ها توجه شود. این پژوهش با هدف ارزیابی توان زیست‌محیطی سرزمین برای توسعة کاربری مرتعداری، بر اساس روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاری مکانی، انجام گرفت. بر این اساس، نخست از پارسل A حوزة آبخیز سد قشلاق، منطقة مطالعاتیِ این تحقیق، داده‌های زیست‌محیطی مورد نیاز تهیه شد و در محیط GIS نقشه‌سازی آن‌ها صورت پذیرفت. سپس، معیار‌های مؤثر در ارزیابی توان زیست‌محیطی سرزمین برای توسعة کاربری مرتعداری تعیین و با استفاده از روش AHP وزن‌دهی شد. پس از تحلیل قضاوت‌های کارشناسی و وزن‌دهی معیارها، لایه‌های اطلاعاتی معیار تهیه شد و بر اساس روش TOPSIS، تجزیه و تحلیل و همپوشانی آن‌ها در محیط GIS صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد، با کاربردِ روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاری مکانی در فرایند ارزیابی محیط زیست، می‌توان سرزمین را در دامنه‌ای از طبقات تناسب اراضی برای توسعة کاربری‌ها طبقه‌بندی کرد. همچنین، مشخص گردید که برای توسعة کاربری مرتعداری معیارهای فیزیکی سرزمین نسبت به دیگر عوامل اهمیت بیشتری دارد. ارزیابی منطقه برای توسعة کاربری مذکور نیز نشان داد که مناسب‌ترین پهنه‌‌ها در شرق واقع شده است و نامناسب‌ترین آن‌ها در بخش‌هایی از مرکز، جنوب، و غرب حوزه.

کلیدواژه‌ها

• ارزیابی سرزمین
• روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاری مکانی
• مرتعداری
• AHP
• TOPSIS

عنوان مقاله [English]

Environmental capability evaluation of land to develop range management plan (Case study: parcel A of Gheshlagh dam watershed)

نویسندگان [English]

• Fazlolah Ahmadi Mirghaed ¹
• Babak Souri ²
• Mahtab Pir Bavaghar ³

¹ Environment Graduate Student, Faculty of Natural Resources, University of Kurdistan, Iran

² Assistant Professor, Department of Environmental Sciences, Faculty of Natural Resources, University of Kurdistan, Iran

³ Assistant Professor, Department of Forestry, Faculty of Natural Resources, University of Kurdistan, Iran

چکیده [English]

Rangelands are among the natural resources which have a considerable effect on environment and man’s life. Iranian rangelands mostly have poor condition and exhausted by intensive over grazing, should be utilized according to their ecological capability and land suitability. The main objective of this study is to evaluate ecological capability and land suitability of Gheshlagh dam’s watershed area-parcel A (In Kurdistan province, western Iran) to develop range management plan. Following data collection; determination of the important parameters for evaluation of rangelands environmental capability in the study area was carried out and then obtained parameters were given values based on Analytical Hierarchy Process (AHP) method. Finally, the obtained values were applied to the important parameters for evaluation of rangelands environmental capability according to technique for order performance by similarity to ideal solution (TOPSIS). The results approved that suitability of a land is classifiable for various types of land uses using MCDM methods. Also according to the results specified that the physical criteria of land have more effective than other parameters to develop range management plan. Moreover, land evaluation of study area showed that eastern parts of the watershed had higher suitability to develop range management plan.

کلیدواژه‌ها [English]

• AHP
• environmental capability evaluation
• Range management
• spatial multi criteria decision making
• TOPSIS