نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی گلکاریان ¹
• داود داودی مقدم ²
• سید امیر نقیبی ²
• مسعود عشقی زاده ³

¹ استادیار دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی

² دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس

³ دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکدة منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد

چکیده

فرسایش خاک،بی‌شک، یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات موجود در عرصه‌های طبیعی کشور بوده و آثارِ مخربی در اکوسیستم‌‌های مرتعی به جای می‌گذارد. تحقیق حاضر، به منظور ارزیابی توانایی و قابلیت مدل[1] RHEM در برآورد میزان رسوب دامنه‌های مرتعی مناطق خشک، در حوزة آبخیز زوجی شهید نوری کاخک انجام شد. مدل RHEM یک مدل ریاضی، توزیعی، و فیزیکی است که قادر به شبیه‌سازی فرایندهای هیدرولوژیکی و فرسایشی از طریق اطلاعات اقلیم و خصوصیات دامنه است. میزان رسوب در 18 پلات فرسایشی در دو زیرحوزه‌ـ شاهد و نمونه‌ـ اندازه‌گیری شد. به منظور اجرای مدل، پارامتر‌های اقلیم، بافت خاک، طول شیب، تندی شیب، تاج پوشش، و پوشش زمین اندازه‌گیری شد و با ورود به مدل مقادیر رسوب و رواناب سالانه برآورد گردید. نتایج نشان‌دهندة عدم اختلاف معنی‌دار در سطح 5 درصد بین داده‌های مشاهده‌ای و برآوردی‌ـ چه در بررسی کلیة پلات‌های فرسایشی و چه در بررسی میانگین داده‌ها‌ـدر سه جهت مختلف قرارگیری پلات‌ها است. همچنین، نتایج مبیّنِ توانایی مدل در تعیین تأثیر کمّی اقدامات مختلف حفاظت خاک در فرایند‌های هیدرولوژیکی و فرسایش خاک است. در مجموع، بررسی‌ها بیانگر توانایی مناسب مدل برای کاربرد در دامنه‌های مرتعی مشابه با شرایط تحقیق است.



[1]. Rangeland Hydrology and Erosion Model

کلیدواژه‌ها

• پلات
• رسوب
• رواناب
• کاخک
• مناطق خشک
• RHEM

عنوان مقاله [English]

Performance of rangeland hydrology and erosion model for estimating sediment yield on rangeland’s hill slopes in dry regions (A Case study: Shahid Noori watershed, Khorasan Razavy)

نویسندگان [English]

• Ali Golkarian ¹
• Davoud Davoudi Moghaddam ²
• Seyed Amir Naghibi ²
• Masoud Eshghizadeh ³

¹ Assistant Prof., College of Natural Resources and Environmental studies, Ferdowsi University of Mashhad

² M.Sc. Student, College of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University

³ Ph. D. Student, Faculty of Natural resources and Desert Studies, University of Yazd, I.R. Iran

چکیده [English]

Soil erosion is undoubtedly one of the most important problems in natural areas and has a devastating impact on grassland ecosystems. The present study was conducted to assess the ability of Rangeland Hydrology and Erosion Model for estimating sediment yield on rangeland’s hill slopes in dry regions at Shahid Noori paired watershed of Kakhk. RHEM is a mathematical, distribution and physical model that is capable to simulate hydrological and erosional processes with climatic data and hill slope’s characteristics. Measuring of sediment yield performed on 18 erosion plots in both disturbed and undisturbed rangeland conditions. In order to implement the model, the parameters of climate, soil texture, slope length, slope steepness, canopy cover and ground cover were measured and entered into the model to estimate amount of runoff and sediment yield in each year. The analysis showed no significant difference between observed and estimated values at 5% level in both all erosion plots and the average of measured values of all three different aspects. The results indicate that the model is capable to determine the quantity effects of rangeland conservation practices in hydrological and soil erosion processes. Overall, the present study suggested good potential for application of the model in the same rangelands of dry regions.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• dry regions
• erosion plot
• Kakhk
• RHEM
• Runoff
• Sediment