نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پریا کمالی ¹
• رضا عرفانزاده ²
• حسن قلیچ نیا ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد رشتة مرتع‌داری، دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس

² استادیار گروه مرتع‌داری دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس

³ استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی اثر چرای دام در خصوصیات بانک بذر خاک (تراکم، تنوع، و غنای گونه‏ای) در علفزارهای البرز شمالی (حوزة واز) انجام شد. به منظور برداشت نمونه‏های خاک، 4 ترانسکت عمود بر اضلاع قرق در داخل و خارج مستقر گردید و نمونه‏های خاک از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتی‏متری به ‏وسیلة اوگر برداشت و به گلخانه منتقل گردید و در بستر مناسب کشت داده شد. گونه‏هایی که از بانک بذر جوانه می‏زدند هر 12 روز یک ‏بار شناسایی و حذف می‌شدند. برای بررسی تأثیر چرا و عمق و همچنین اثر متقابل آن‌ها در خصوصیات بانک بذر خاک از GLM (طرح فاکتوریل) استفاده شد. در مواردی که اثر متقابل چرا و عمق معنی‌دار می‌شد، از آزمون t غیرجفتی برای مقایسة هر یک از خصوصیات بانک بذر در هر یک از عمق‏های خاک بین منطقة چراشده و نشده استفاده شد. همچنین، برای مقایسة هر یک از خصوصیات بذر خاک بین دو عمق از آزمون t جفتی استفاده گردید. نتایج نشان داد قرق طی یک دهه تأثیر معنی‏داری در خصوصیات بانک بذر خاک گذاشته است و تراکم، تنوع، و غنای گونه‏ایِ بانک بذر خاک در منطقة قرق به ‏طور معنی‏داری بیشتر از منطقة چراشده بود. همچنین، تمامی خصوصیات بانک بذر عمق سطحی خاک به ‏طور معنی‏داری بیشتر از عمق پایینی بود. نتایج این تحقیق نشان داد که برای اصلاح و احیای نقاط تخریب‌یافته در این مرتع، که به سبب چرا اتفاق افتاده، می‌توان بر بذور مدفون‌‌شده در خاک تکیه نمود.

کلیدواژه‌ها

• بانک بذر خاک
• تراکم
• تنوع
• چرای دام
• غنای گونه‌‏ای
• قرق واز

عنوان مقاله [English]

The effect of grazing on density, diversity and richness of soil seed bank in mountainous rangelands (case study: Waz watershed, Mazanderan province)

نویسندگان [English]

• Paria Kamali ¹
• Reza Erfanzadeh ²
• Hasan Ghelichnia ³

¹ MSc. Student, Rangeland Management Department, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University

² Assistant Professor, Rangeland Management Department, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University

³ Assistant Professor, Agricultural and Natural Resources Research Center, Sari

چکیده [English]

This study aimed to investigate the effect of animal grazing on soil seed bank characteristics in the northern slopes of Alborz. For this purpose, soil seed bank characteristics were compared between grazed and ungrazed areas. Therefore, four transects perpendicular to the sides of exclosure inside and outside of it were established. Then soil samples were collected within 28 plots inside and 28 plots outside of exclosure along the transects from two different depth: 0-5 and 5-10 cm. Soil samples were then spread in the greenhouse and the plant species germinated in the greenhouse were identified and removed one time per 12 days. General linear model and factorial was used to study on the effect of grazing, depth and interaction between grazing and depth on soil seed bank characteristics. In case that the interactions became significant, unpaired t-test was used to compared seed bank characteristics between grazed and ungrazed in each depth, separately. In addition, paired t-test was applied to compare seed bank characteristics between two depths in grazed and ungrazed areas, separately. The results showed that all seed bank characteristics were significantly higher in ungrazed than grazed area particularly in upper layer of soil. All seed bank characteristics were also significantly higher in upper layer than the deeper layer of soil. The results implied that soil seed bank is a reliable source to recover the over grazed degraded points in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

• Vaz exclosure
• Animal grazing
• Soil seed bank
• Density
• Diversity
• Richness