نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
2 دانشیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران
3 استادیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران
چکیده
برای ارزیابی و تهیة نقشة بیابانزایی تا کنون تحقیقات بسیار زیادی در داخل و خارج از کشور صورت گرفته و این تحقیقات به ارائة مدلهای منطقهای فراوانی منجر شده است. به منظور ارائة یک مدل منطقهای و ارزیابی کمّی وضعیت فعلی بیابانزایی، دشت شهر بابک با وسعت 4112 کیلومتر مربع در شمال غرب استان کرمان انتخاب شد. در این تحقیق برای ارزیابی شدت بیابانزایی با استفاده از سیزده شاخصـ پنج شاخص مبتنی بر آب زیرزمینی شامل هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم، کلر، میزان افت، و عمق آب زیرزمینی، سه شاخص مبتنی بر دادههای اقلیمی شامل بارش سالیانه، ضریب خشکی ترانسوا، و شاخص خشکسالی و سه شاخص مبتنی بر پوشش گیاهی شامل وضعیت، بهرهبرداری، و تجدید پوشش گیاهی و فرسایش آبی و شیوة آبیاری در قالب مدل ایرانی بیابانزایی IMDPAـ به بررسی و تعیین کلاس شدت بیابانزایی در هر یک از واحدهای کاری پرداخته شد. امتیاز نهایی مربوط به هر یک از واحدهای کاری و سپس در کل منطقه از میانگین هندسی هر یک از شاخصهای مذکور تعیین شد. در نهایت، وضعیت فعلی شدت بیابانزایی منطقه در کلاس کم، متوسط، شدید، و بسیار شدید برآورد شد. نتایج بهدستآمده نشان داد در مدل پیشنهادی منطقهای در منطقة مورد مطالعه از نظر شدت بیابانزایی در حدود 61351 هکتار (92/14 درصد) در کلاس کم، 138575 هکتار (7/33 درصد) در کلاس متوسط، 117685 هکتار (62/28 درصد) در کلاس شدید، و 93589 هکتار (76/22 درصد) در کلاس بسیار شدید قرار دارند. همچنین، متوسط وزنی ارزش کمّی در کل منطقه 06/2 برآورد شد که بیانگر وجود کلاس بیابانزایی متوسط در منطقه است.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
Assessment of Desertification Density Using IMDPA Model (Case study: Shahr-Babak plain, Kerman Province)
نویسندگان [English]
- Afshin Jahanshahi 1
- Alireza Moghaddamnia 2
- Hasan Khosravi 3
1 PhD Student, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, , I.R. Iran
2 Associate Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran
چکیده [English]
To assessment and preparation of desertification mapping, much research has been conducted ever within and outside the country that has led to numerous regional models. To provide a regional model and quantitative assessment of current state of desertification, ShahrBabak plain with an area of 4112 square kilometers (Km2) located in the Northwest of Kerman province were considered. In this study, to assess the severity of desertification using thirteen indices that five of them based on groundwater and include: electrical conductivity (EC), sodium absorption ratio (SAR), chloride (Cl), drop of groundwater and water table depth and three of them based on climate data and included: annual rainfall, Transeau drought index, drought index and also three of them based on vegetation and included: Conditions, exploitation and restoration of vegetation, water erosion and irrigation methods in format of desertification Iranian model IMDPA to investigation and determine the class of desertification intensity were done in each of work units. The final score of each of work units and then total area were determined using Geometric average from any of the mentioned indices. Finally the current status of desertification intensity classes were estimated in low, medium, high and very high classes. The results indicated that in the regional proposed model, the study area with respect to intensity of desertification is placed in about 61351 ha (14.92 %) in low class and about 138575 ha (33.7%) in medium class, about 117685 ha (28.62 %) in high class and about 93589 ha (22.76 %) in very high class. Also the weight average of quantitative value estimated 2.06 in total area that it indicated the medium desertification class in the total area.
کلیدواژهها [English]
- groundwater
- Desertification
- IMDPA model
- ShahrBabak