نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• صدیقه محمدی

استادیار گروه اکولوژی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران

چکیده

این تحقیق به منظور تعیین اثر تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات شیمیایی خاک در منطقۀ جمال آباد شهرستان بافت استان کرمان انجام شد. برای این منظور 6 سایت با شرایط اکولوژیکی مشابه شامل مرتع قرق ده ساله (NG)، مرتع تحت چرای شدید (HG)، مرتع با گونۀ غالب شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra) و تحت چرای متوسط (MG)، اراضی شخم­خورده جهت برداشت شیرین بیان (Gl T)، دیمزار گندم و جو (D) و دیمزار رها­شده به مدت پنج سال (F) جهت مطالعه انتخاب شدند. عمل نمونه­گیری خاک از عمق 15-0 و 30-15 سانتی­متری در سایت­های فوق در اواسط آبان با 6 تکرار از هر عمق برداشت شد و به آزمایشگاه جهت آنالیز خصوصیات شیمیایی خاک شامل کربن آلی خاک، نیتروژن کل، فسفر قابل­جذب، پتاسیم قابل­جذب، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک ارسال شد. نتایج نشان داد که تغییر کاربری اراضی مرتعی باعث کاهش معنی­دار متغیرهای کربن آلی، پتاسیم قابل­جذب، فسفر
قابل­جذب و نیتروژن خاک با نرخی به ترتیب معادل 2/58، 21، 5/23 و 71 درصد در سایت دیمزار و 58، 19، 3/17 و 60 درصد در سایت اراضی شخم خورده جهت برداشت شیرین بیان نسبت به عرصه­های طبیعی شد. روند کاهشی 42 و 56 درصدی کربن آلی خاک به ترتیب در سایت چرای متعادل و سایت چرای سنگین درمقایسه با سایت قرق مشاهده شد. میزان پتاسیم قابل جذب سایت چرای متوسط و قرق در یک دسته و بیشترین میزان بود. نیتروژن خاک سایت تحت چرای متوسط و سنگین نسبت به قرق کاهشی به ترتیب به میزان 035/0 و 04/0 درصد داشت. فقط بین نوع کاربری قرق و اراضی شخم­خورده جهت برداشت شیرین بیان تفاوت معنی­داری از نظر اسیدیته خاک قابل مشاهده است. افزایش شوری خاک در سایت دیمزار (با نرخی معادل 165 درصد) و سایت چرای سنگین (140 درصد) در مقایسه با قرق مشاهده شد. با توجه کاهش به خصوصیات کیفی خاک در اثر تغییر کاربری و باقی ماندن این اثر حتی بعد از رها کردن اراضی دیمزار طبق نتایج این تحقیق، پیشنهاد می­شود برنامه­های پیشگیری از تصرف اراضی مرتعی، به حداقل رساندن واگذاری عرصه­های مرتعی، احیای دیمزارهای رها­شده با گونه­های کم­توقع مرتعی و بهبود بخشیدن به خصوصیات کیفی خاک در طرح­های بهره­برداری از گیاه دارویی شیرین بیان در سرلوحۀ امور دستگاه­های اجرایی ادارات منابع­طبیعی قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

• استان کرمان
• خصوصیات شیمیایی
• خاک
• کاربری اراضی

عنوان مقاله [English]

Investigation of the Effects of Different Land Uses on Some Chemical Properties of Soil in Jamalabad Region of Baft County

نویسنده [English]

• sedigheh mohamadi

Graduate University of Advanced Technology

چکیده [English]

This research was done to investigate the effects of change in land use on chemical soil properties in Jamalabad region of Baft county of Kerman province. The experiment was conducted in six  sites with the same ecological condition as non grazed site (NG) for 10 years, a moderately grazed site (MG) and a heavily grazed site (HG), a dry farming site of barley and wheat (D), a long time fallow site for 5 years (F)  and a plowed Glycyrrhiza glabra site (Gl T). Soil samples were collected from two soil horizons (0-15 and 15-30 centimeters) based on a randomized complete blocked design with six replications from each horizon in 2013. Samples were sent to laboratory for soil chemical properties as organic carbon, total nitrogen, available phosphorus, available potassium, PH and electrical conductivity. The results indicated that Land use change significantly decreased organic carbon, potassium content, available phosphorous and nitrogen content as 58.2, 21, 23.5 and 71 percent in dry farming site and 58, 17.3, 19 and 60 percent in plowed Glycyrrhiza glabra site compared to non grazed site. A decreasing trend of organic carbon was seen in moderately and heavily grazed sites in comparison to non grazed site as 42 and 56 percent, respectively. Available potassium of moderately and non grazed sites were maximum. Total nitrogen of soil in moderately and heavily grazed sites was decreased in comparison to non grazed site as 0.035 and 0.04 percent. PH of soil was significantly changed only between non grazed and plowed Glycyrrhiza glabra site (Gl T). Electrical conductivity of soil was increased in dry farming site (165 percent) and heavily grazed site (140 percent) in comparison to non grazed site. According to negative effects of land use change on soil quality and remaining this harmful effect after release of dry farming lands, our recommendation to natural resources offices are programs preventing rangeland occupying, minimizing giving off rangelands, rehabilitation of released dry farming by pioneer plants and improvement of soil qualities in root collection designs of Glycyrrhiza glabra. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Kerman province
• Chemical Properties
• soil
• Land use