نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محسن ملکی ¹
• رضا قانع مقدم ²

¹ دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد آبخیزداری، گروه منابع طبیعی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

² استادیار گروه آبخیزداری، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

چکیده

این مقاله با هدف بررسی اثرات مداخلات آبخیزداری بر حوزۀ آبخیز قره‌شیران در استان اردبیل انجام شد. در این مقاله پنج سرمایۀ اجتماعی- انسانی، اقتصادی و محیطی- فیزیکی بررسی شد. جامعۀ آماری این تحقیق، بهره‌برداران مطلع شش روستای تحت پوشش اجرای طرح و پنج روستای خارج از محدودۀ اجرای طرح در همان حوزۀ آبخیز بود. با استفاده از جدول مورگان 200 خانوار با تکنیک نمونه‌گیری هدف‌مند، مورد پرسش قرار گرفتند. ابزار این تحقیق، پرسشنامه بود. پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (بین 7/0 تا 8/0) به‌دست آمد. نتایج نشان داد، بین سرمایۀ اجتماعی- انسانی و محیطی- فیزیکی در محل اجرای پروژه و عدم اجرای آن تفاوت وجود داشته ولی بین سرمایۀ مالی تفاوتی وجود ندارد. شاخص میزان عضویت افراد در گروه‌ها و تمایل به مهاجرت و اعتماد اجتماعی، در سرمایۀ اجتماعی بین دو منطقه تفاوت معنی‌دار نداشت. در سرمایۀ انسانی، شاخص افزایش سطح آگاهی نیز تفاوت نشان نداد. در سرمایۀ طبیعی و فیزیکی، شاخص‌های سطح اراضی باغی-دیم و آبی، خسارت سیل و تعداد دام در نظر گرفته شد که تفاوت آن در سطح 98 درصد معنی‌دار بود. در سرمایۀ مالی، شاخص درآمدزایی حوضه در نظر گرفته شد که بین منطقۀ اجرا و عدم اجرا تفاوتی وجود نداشت. نتایج نشان می‌دهد با اینکه معیشت بهره‌برداران به طور مسقیم وابسته به منابع‌طبیعی است، اجرای پروژه‌های آبخیزداری بر سرمایۀ طبیعی، فیزیکی و تا حدی اجتماعی در منطقه مؤثر بوده است ولی به طور خاص نتوانسته است باعث افزایش درآمد و فرصت‌های شغلی در منطقه شود.

کلیدواژه‌ها

• سرمایۀ اجتماعی
• سرمایۀ طبیعی
• سرمایۀ فیزیکی
• سرمایۀ مالی
• سرمایۀ محیطی
• مداخلات آبخیزداری

عنوان مقاله [English]

Impact of mechanical and biological watershed projects on livelihood capitals of local people (Case Study: Ghareshiran watershed - Ardebil county)

نویسندگان [English]

• Mohsen Maleki ¹
• reza ghane moghaddam ²

¹ Department of Watershed Management,, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran

² Department of Watershed Management, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran

چکیده [English]

This article investigate the effects of watershed interventions Ghareh-shiran watershed, Ardebil province. In this paper, five socio-human, economic and environmental-physical capital were investigated. Thestatistical population of this research was informed users of six villages covered by the project execution and five villages outside the project execution area in the same watershed. Using the Morgan table, 200 households were surveyed using targeted sampling. The research tool was a questionnaire. Its reliability was estimated using Cronbach's alpha coefficient (0.7 to 0.8). The results showed that between socio-human capital and environmental-physical capital at the place of execution, there was a difference between project and its non-implementation. There is no difference in financial capital at the place of execution and non-execution. There was no significant difference in social capital between the two regions in terms of group membership, tendency to migrate and social trust. In human capital, there was no difference between the two regions in the level of awareness. In natural and physical capital, indices of garden-dry land and irrigated land, flood damage and number of livestock were considered, which were significant at 98% level. In financial capital, the basin income index was considered to be no different between the executed and non-executed areas. The results show that although beneficiaries' livelihood are directly dependent on natural resources, watershed management projects have been effective on natural and physical and to some extent social capital of the area and in particular it has not been able to increase income and job opportunities in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

• social capital
• physical capital
• natural capital
• financial capital
• environmental capital
• watershed intervention