ارتباط ذخیرۀ کربن گونۀ Astragalus brachyanus با صفات گیاهی، خصوصیات رویشگاهی و مدیریت مرتع (راژان، آذربایجان ‌‌غربی)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

2 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشکدۀ منابع‌‌طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

3 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

چکیده

برآورد ذخیرۀ‌ ‌کربن، یکی از ملزومات اساسی به‌‌منظور ارزش­گذاری خدمات اکوسیستم‌‌های مرتعی و ارزیابی اقتصادی ذخیرۀ کربن، در عملیات اصلاح مراتع است. عملکرد گیاهان در مقدار ذخیرۀ کربن، تابعی از ویژگی‌‌های گیاهی، عوامل محیطی و مدیریتی است.از این­رو، ارتباط ذخیرۀ کربن سالانۀ گونۀ Astragalus brachyanus (گون درختچه‌‌ای) با صفات گیاهی، خصوصیات رویشگاهی و مدیریت مرتع، در مراتع کوهستانی راژان، بررسی شد. پنج مکان که گونۀ مذکور در آن پراکنش دارد و از نظر خصوصیات فیزیکی با یکدیگر تفاوت داشتند، انتخاب و بر مبنای نوع مدیریت (قرق یا غیر قرق؛ شدت چرای شدید، متوسط و کم) و جهت جغرافیایی، کُد بندی شدند. در هر مکان، از پوشش گیاهی در داخل 30 پلات 2*2 متر مربعی که با فاصلۀ 10 متر از یکدیگر در امتداد شش ترانسکت‌‌ 50 متری مستقر شدند، اندازه‌‌گیری شد. در هر مکان، 15 پایۀ گیاهی A.brachyanus با ابعاد متنوع، انتخاب و ضمن اندازه‌‌گیری ویژگی‌های مشخصات ظاهری، رشد سال جاری آن­ها جهت برآورد ذخیرۀ سالانۀ کربن، قطع گردید. نمونه‌‌ها جهت برآورد ضریب تبدیل کربن، به آزمایشگاه منتقل شد. از هر مکان، سه نمونه مرکب خاک نیز برداشت شد. عوامل توپوگرافی (شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) و مدیریتی (شدت چرا در واحدهای مطالعاتی) نیز در هر مکان، ثبت‌ گردید. به‌‌منظور بررسی ارتباط ذخیرۀ کربن سالانه در بیوماس هوایی با عوامل محیطی و مدیریتی،از رگرسیون حداقل مربعات جزئی استفاده گردید. بر مبنای نتایج، مقدار ذخیرۀ کربن گونۀ A.brachyanusدر تیمارهای مختلف، با یکدیگر تفاوت معنی‌دار داشتند. ذخیرۀ کربن سالانۀ بیوماس هوایی، با قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع پایۀ گیاهی، ارتباط مستقیم و با نوع مدیریت (شدت چرا)، ارتباط معکوس دارد. بدین معنا که با افزایش قطر تاج، تعداد جست و ارتفاع پایۀ گیاهی، توان ذخیرۀ کربن سالانه، افزایش و با افزایش شدت چرا، توان ذخیرۀ کربن آن، به شدت کاهش می‌یابد. با توجه به اثر منفی چرای دام بر مقدار ذخیرۀ کربن، مدیریت چرای بهینه به‌‌‌منظور حداکثر سازی ذخیرۀ کربن، ضرورت می‌‌یابد. همچنین به‌‌منظور فراهم کردن زمینۀ افزایش ذخیرۀ کربن گونۀ A.brachyanus، توجه به افزایش مشخصه‌‌های گیاهی در پروژه‌‌های توسعه و گسترش پوشش گیاهی و پروژه‌‌های اصلاح مراتع، ضرورت می‌‌یابد. در این راستا، عملیات پرورشی گون درختچه‌‌ای، باید در جهت افزایش صفات گیاهی و در نتیجه افزایش سطوح فتوسنتز کننده، صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

مرتع و آبخیزداری

دوره 73، شماره 2
تابستان 1399
صفحه 423-438

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار