نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• صادق آبروش ¹
• شیرین محمدخان ²
• محمدرضا ثروتی ³
• منیژه قهرودی ⁴

¹ اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم

² استادیار دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران

³ استاد گروه جغرافیا دانشگاه شهید بهشتی تهران

⁴ دانشیارگروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

چکیده

امروزه مشکل گردوغبار به بحرانی منطقه‌ای و جهانی تبدیل شده است. گردوغبار و طوفانهای ماسه ای می توانند به عنوان منابع تأمین بودجه رسوب شکل گیری تپه های ماسه ای مورد توجه قرار گیرند. هدف از این پژوهش، بررسی روند حرکت منابع تولید گردوغبار و نقش آن ها در شکل گیری تپه های ماسه ای در منطقه ماسه زار جلالی واقع در شرق استان قم می باشد. داده‌های تحقیق شامل اطلاعات کتابخانه‌ای، نقاط نمونه‌ برداری شده و همچنین اطلاعات بدست آمده از ایستگاه های هواشناسی موجود در استان قم و بهره گیری از مدل HYSPLIT می باشد. ابزار های مورد استفاده در تحقیق شامل‌ داده های اقلیم شناسی نرم افزارهایArcGIS ،WRPLOT ، Google earth-،Excel و اطلاعات ماهواره NOAA می‌باشد. در طول سال‌های (2019-1987) 89 درصد رخداد گردوغبار در نیمه گرم سال و 11 درصد در نیمه سرد سال اتفاق افتاده است. گلبادهای ترسیم شده سه ایستگاه کوه سفید، قم و کوشک نصرت بیانگر برتری جهات شرق، جنوب شرق، غرب و جنوب‌غربی به سمت شهر قم می باشد. گل غبار نیز بر تسلط جهت شرق در فصول گرم سال تاکید دارد. مسیریابی و روند حرکت گردوغبار در نقاط نمونه برداری شده در سطوح ارتفاعی تا 1000 متر و 1000 تا 1500 متر به صورت پسگرد به کمک مدل نشان داد از منشأ خارجی، بیابان های عربستان ، سوریه و عراق و از منشأ داخلی دریاچه نمک و دشت مسیله و اراضی رها شده کشاورزی در تولید منابع گردوغبار و شکل گیری تپه های ماسه ای ماسه زار جلالی نقش بارزتری دارند.

کلیدواژه‌ها

• "گرد و غبار"
• "گلباد"
• "WRPLOT"
• "Hysplit"
• "ماسه زار جلالی"

عنوان مقاله [English]

Routing and investigating the movement of dust production sources in the formation of sand dunes using the HYSPLIT model(Case study: East of Qom province, Jalali sandy land)

نویسندگان [English]

• Sadegh Abravesh ¹
• shirin mohamadkh ²
• mohammadreza sarvati ³
• manijeh ghohrodi ⁴

¹ General Department of Natural Resources and Watershed Management of Qom Province

² Faculty of Geography, University of Tehran

³ Professor, Department of Geography, Shahid Beheshti University, Tehran

⁴ Associate Professor, Department of Geography, Shahid Beheshti University, Tehran

چکیده [English]

Today, the dust problem has become a regional and global crisis. Dust and sandstorms can be considered as funding sources for the formation of sand dunes. The purpose of this study is to investigate the movement of dust production sources and their role in the formation of sand dunes in the Jalali sandy area located in the east of Qom province. The research data includes library information, sampled points as well as information obtained from meteorological stations in Qom province and using the HYSPLIT model. The tools used in the research include climatic data from ArcGIS, WRPLOT, Google earth, Excel and NOAA satellite data. During the years (1987-2019), 89% of dust occurrence occurred in the warm half of the year and 11% in the cold half of the year. The drawn flowers of the three stations of Kuh-e-Sefid, Qom and Kushk-e-Nusrat show the superiority of the east, southeast, west and southwest directions towards Qom city. Dust also emphasizes dominance in the east in hot seasons. Routing and movement of dust in the sampled points at altitudes up to 1000 m and 1000 to 1500 m in reverse using the HYSPLIT model showed the external origin, deserts of Saudi Arabia, Syria and Iraq and the internal origin of the salt lake and plain Abandoned agricultural lands and lands have a more prominent role in the production of dust sources and the formation of glorious sand dunes.
Keywords: Dust, Rose, HYSPLIT, WRPLOT, Jalali Sands.

کلیدواژه‌ها [English]

• "Dust"
• " Wind Flower"
• " Hysplit
• "
• " WRPLOT"
• "Jalali sand field"