نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مجتبی جنت رستمی ¹
• محمد رحیمی ²
• سید حسن کابلی ³

¹ دانشجوی دکتری بیابانزدایی دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان

² دانشیار دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان

³ استادیار دانشکده کویر شناسی دانشگاه سمنان

چکیده

بیشتر مطالعات درزمینه طوفان‌های گردوغبار در استان‌های غربی- شرقی کشور متمرکز است و کم‌تر تحقیقاتی در سایر مناطق ایران صورت گرفته است. در این تحقیق برخی از دشت‌های جنوبی البرز؛ که دارای پتانسیل تولید گردوغبار می‌باشند انتخاب شدند. داده‌های روزانه 18 ایستگاه هواشناسی با دوره آماری بلندمدت از 2008 تا 2017 و برای محاسبه شاخص‌های خشک‌سالی کشاورزی، از محصولات MOD13Q1 و MOD11A1 در همان دوره استفاده شد. شاخص بارش استانداردشده و شاخص بارش- تبخیر و تعرق استانداردشده محاسبه و از کدهای هواشناسی ساعتی گردوغبار، شاخص تجربی طوفان گردوغبار به دست آمد؛ سپس روابط بین شاخص‌های اقلیمی، پوشش گیاهی و شاخص تجربی طوفان گردوغبار با استفاده از همبستگی پیرسون و روش آماری رگرسیون چند متغیره موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیش‌ترین فراوانی شاخص طوفان گردوغبار طی 10 سال مربوط به ایستگاه امام خمینی با 5/30 و کم‌ترین آن طالقان با مقدار 05/0 است. تغییرات سال‌به‌سال شاخص گردوغبار نشان می‌دهد در سال‌های ابتدایی بخش‌های مرکزی و جنوب‌شرقی منطقه به‌شدت تحت تأثیر طوفان‌های گردوغبار بوده اما با کاهش ناگهانی روند طولانی‌مدت را به کاهشی تغییر داده است. بالاترین و پایین‌ترین همبستگی به ترتیب مربوط به‌سرعت باد و دما است، همبستگی منفی و قوی با شاخص TCI برقرار است. در مورد نتایج رگرسیون چند متغیره ماهیانه، در ماه‌های مختلف سال تا حدودی متغیر بوده، به‌گونه‌ای که در ماه‌های مختلف تأثیر عناصر اقلیمی و پوشش گیاهی تغییر می‌کند، به‌طورکلی سرعت باد، TCI و SPEI مهم‌ترین تأثیر را برافزایش طوفان‌های گردوغبار می‌گذارد

کلیدواژه‌ها

• تصاویر MODIS
• SPEI
• شاخص طوفان گردوغبار
• NDVI
• رگرسیون چند متغیره

عنوان مقاله [English]

Evaluation of vegetation role and climatic factors of southern plains of alborz in spatial and temporal distribution of dust phenomenon

نویسندگان [English]

• mojtaba jannatrostami ¹
• mohammad rahimi ²
• hassan kaboli ³

¹ SEMNAN UNIVERSITY

² semnan university

³ semnan university

چکیده [English]

Most of the studies on dust storms are concentrated in the western-eastern provinces of the country and less research has been done in other parts of Iran. In this research, some of the southern plains of Alborz; which have the potential to produce dust were selected. Daily data of 18 meteorological stations with long-term statistical period from 2008 to 2017 and to calculate the indicators of agricultural drought, MOD13Q1 and MOD11A1 products were used in the same period. Standardized precipitation index and standardized precipitation-evapotranspiration index were calculated and from the dust hourly meteorological codes, the experimental dust storm index was obtained. Then the relationships between climatic indices, vegetation and experimental index of dust storm were investigated using Pearson correlation and multivariate regression statistical method. The highest frequency of DSI index during 10 years is related to Imam Khomeini station with a value of 30.5 and the lowest is Taleghan station with 0.05. The Year-on-year changes in the dust index show that in the early years, the central and southeastern parts of the region were affected by dust storms, and sudden decrease had a significant effect on the results and reduced the long-term trend. The highest and the lowest correlation is respectively wind speed and Temperatur .Regarding the results of monthly multivariate regression, are somewhat variable in different months of the year, so that the effect of climatic elements and vegetation changes in different months, in general wind speed, TCI and SPEI have the most important effect on increasing

کلیدواژه‌ها [English]

• MODIS images
• SPEI
• dust storm index
• NDVI
• multivariate regression