محسن فرزین؛ علی اکبر نظری سامانی؛ سعیده منبری؛ سادات فیض نیا؛ غلامعباس کاظمی
چکیده
این پژوهش سعی بر آن دارد تا با تعیین خطوارههای سازندهای زمینشناسی منتهی به خلیج فارس و تبیین سهم نسبی هر سازند، نقش و اهمیت سازندهای کارستی را در نفوذ جریانهای سطحی و تغذیه منابع آب زیرزمینی منطقه به نمایش بگذارد. بدین منظور، نزدیکترین زیرحوضهها از چهار حوضۀ رودخانههای مند، حله، کَل-مهران و زهره به سواحل خلیج فارس ...
بیشتر
این پژوهش سعی بر آن دارد تا با تعیین خطوارههای سازندهای زمینشناسی منتهی به خلیج فارس و تبیین سهم نسبی هر سازند، نقش و اهمیت سازندهای کارستی را در نفوذ جریانهای سطحی و تغذیه منابع آب زیرزمینی منطقه به نمایش بگذارد. بدین منظور، نزدیکترین زیرحوضهها از چهار حوضۀ رودخانههای مند، حله، کَل-مهران و زهره به سواحل خلیج فارس جهت استخراج خطوارهها، ترسیم نمودارهای گلسرخی و تحلیل آنها با استفاده از نرمافزارهای ENVI® 5.3، PCI Geomatica، GIS10.3.1 و Rock works 2016 انتخاب گردید. در ابتدا فراوانی، تراکم، تقاطع، جهت، اندازه و شدت خطوارهها در سازندهای منطقه تعیین گردید، سپس با تبیین و تعریف شاخص خطوارگی، اهمیت و تأثیر هر سازند در تغذیۀ بالقوۀ منابع آب زیرزمینی تعیین گردید. نتایج نشان میدهد بیشترین درصد فراوانی، درصد تقاطع و درصد طولی خطواره به سازند آسماری-جهرم و بیشترین درصد شدت خطواره به سازند ایلام-سروک اختصاص دارد؛ مقدار عددی شدت خطواره در سازندهای کارستی، سه برابر سازندهای غیرکارستی است. به طور کلی بررسی وضعیت خطوارگی نشان میدهد که خطوارهها اساساً در سازندهای کارستی ایجاد شدهاند به طوری که مقدار عددی شاخص خطوارگی در سازندهای کارستی، 72/7 است در حالی که این مقدار در سازندهای غیر کارستی 3/2 است و اختلاف بیش از سه برابری را نشان میدهد. همچنین، جهتیافتگی خطوارهها بر اساس فراوانی و طول آنها در کل محدودۀ مورد مطالعه راستای شمال شرق-جنوب غرب دارد که دلیل آن را میتوان تعداد بسیار زیاد خطوارههای کارستی با این جهتیافتگی و تأثیر آن بر درصد نسبی کل خطوارههای منطقه دانست، امتداد بخش جنوب غربی این راستا به سواحل خلیج فارس منتهی میشود.
محمدتقی آوند؛ سعید جانی زاده؛ محسن فرزین
چکیده
با افزایش جمعیت و توسعۀ کشاورزی نیاز به منابع آبی به شدت افزایش یافته و منابع آب زیرزمینی، بیش از پیش، بهخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. هدف از این پژوهش تهیۀ نقشۀ پتانسیل منابع آب زیرزمینی با استفاده از دو مدل دادهکاوی جنگل تصادفی (RF) و آماری رگرسیون خطی تعمیم یافته (GLM) در محدودۀ یاسوج-سیسخت میباشد. ...
بیشتر
با افزایش جمعیت و توسعۀ کشاورزی نیاز به منابع آبی به شدت افزایش یافته و منابع آب زیرزمینی، بیش از پیش، بهخصوص در مناطق خشک و نیمهخشک مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. هدف از این پژوهش تهیۀ نقشۀ پتانسیل منابع آب زیرزمینی با استفاده از دو مدل دادهکاوی جنگل تصادفی (RF) و آماری رگرسیون خطی تعمیم یافته (GLM) در محدودۀ یاسوج-سیسخت میباشد. بدین منظور لایههای اطلاعاتی شامل درجۀ شیب، جهت شیب، طول شیب، ارتفاع از سطح دریا، شاخص رطوبت توپوگرافی، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، بارندگی، کاربری اراضی، سنگشناسی، شاخص موقعیت توپوگرافی و شاخص قدرت جریان به عنوان مهمترین عوامل مؤثر بر پتانسیل آب زیرزمینی تعیین شده و در نرمافزار ArcGIS و SAGAGIS رقومی و تهیه شدند. از پراکنش 362 چشمۀ موجود در سطح منطقه، 70 درصد (253 چشمه) به عنوان چشمههای آموزشی و 30 درصد (109 چشمه) به عنوان چشمههای آزمایشی استفاده گردید. نتایج نشان داد که سطح طبقات حضور آب زیرزمینی با پتانسیل کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد در نقشه حاصل از روش جنگل تصادفی به ترتیب 78/37، 22/22، 89/18 و 11/21 درصد و در روش رگرسیون خطی تعمیم یافته به ترتیب 49/14، 04/32، 11/31 و 36/22 درصد میباشد. همچنین با حساسیتسنجی عوامل مؤثر در هر دو روش، عاملهای بارندگی، ارتفاع از سطح دریا و فاصله از گسل حساسترین عوامل تعیین شدند. ارزیابی دقت مدلهای دادهکاوی مورد استفاده در این تحقیق نیز با استفاده از منحنی عملکرد نسبی (ROC) مورد سنجش قرار گرفت. سطح زیر منحنی (AUC) برای دو مدل RF و GLM به ترتیب 92 % و 65 % درصد را نشان میدهد، بنابراین دقت مدل جنگل تصادفی در تهیۀ نقشۀ پتانسیل آب زیرزمینی در منطقۀ مورد مطالعه بیشتر از مدل رگرسیون خطی تعمیمیافته است. مدلهای نوین دادهکاوی و آماری در تلفیق با GIS برای پتانسلیابی منابع آب زیرزمینی میتواند برای مدیریت پایدار، مورد توجه طراحان و تصمیمگیران طرحهای توسعهای واقع گردد.
محسن فرزین؛ سعیده منبری
چکیده
منابع آب کارستی از مهمترین منابع تأمین کننده آب مورد نیاز مردم جهان است که 25-20 درصد از جمعیت جهان به آنها وابستهاند؛ این منابع تحت فشار فزایندهای قرار دارند و به دلیل ماهیت تغذیه نقطهای به مدیریت ویژهای نیاز دارند. در این پژوهش، با تهیه نقشه آسیبپذیری آبخوان کارستی تنگة کنارة یاسوج با استفاده از روش COP، ضمن تبیین زونهای ...
بیشتر
منابع آب کارستی از مهمترین منابع تأمین کننده آب مورد نیاز مردم جهان است که 25-20 درصد از جمعیت جهان به آنها وابستهاند؛ این منابع تحت فشار فزایندهای قرار دارند و به دلیل ماهیت تغذیه نقطهای به مدیریت ویژهای نیاز دارند. در این پژوهش، با تهیه نقشه آسیبپذیری آبخوان کارستی تنگة کنارة یاسوج با استفاده از روش COP، ضمن تبیین زونهای حفاظتی، محدودیتهای پیشنهادی نیز ارائه گردید. در ابتدا اطلاعات و نقشههای زمینشناسی و توپوگرافی مربوط به منطقه مورد نظر جمعآوری و برای انتقال به محیط GIS رقومی شدند. برای تهیه دادهها، نقشهها و اطلاعات مورد نیاز در رابطه با وضعیت کارستشدگی، خاک و پوشش گیاهی چند نوبت بازدید و پیمایش میدانی به عمل آمد. سپس، تمامی عملیات و محاسبات ریاضی برای تهیه نقشه عوامل و زیرعاملهای مدنظر در روش COP شامل عامل لایههای پوششی (O)، عامل تمرکز جریان (C) و عامل بارش (P) در محیط GIS انجام گردید. نتایج نشان داد که مقدار آسیبپذیری آبخوان کارستی منطقه بین 6/0 تا 2/4 میباشد که نشاندهنده دامنه آسیبپذیری خیلی کم تا زیاد است به طوری که سطح طبقه با آسیبپذیری زیاد، 6/1 درصد از سطح محدوده مورد مطالعه است که بر روی سازند دورة کواترنر و مساحت محدوده با طبقه آسیبپذیری متوسط 1/77 درصد است که عمدتا بر روی سازند آسماری، قرار گرفته است؛ همچنین بیشترین مساحت طبقه با آسیبپذیری کم با سطح 2/21 درصدی، بر روی سازندهای پابده، گورپی و رازک واقع شده است. در نهایت، سه محدوده حفاظتی I ،IIوIII به ترتیب برای نواحی با درجه آسیبپذیری زیاد، متوسط وکم و خیلی کم در نظر گرفته شد که در قالب نقشه حفاظتی همراه با محدودیتهای ویژه هر زون، ارائه گردید. به طور کلی میتوان مهمترین عوامل موثر بر حساسیت را به ترتیب اهمیت، مقدار بارش، تمرکز جریان و لایههای پوششی دانست.