نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سادات فیض نیا ¹
• اصغر کوهپیما ²
• حسن احمدی ¹
• علی اصغر هاشمی ³

¹ استاد دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران

² باشگاه پژوهشگران جوان، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

³ مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان ، سمنان ، ایران

چکیده

با توجه به موفقیت روش انگشت نگاری در تهیه سریع و کم هزینه اطلاعات در مورد منابع رسوب، در این تحقیق از روش مذکور در سه زیرحوضه عمروان، عطاری و علی آباد که از زیر حوضه های حوزه آبخیز چاشت خوران در استان سمنان می باشد، استفاده شده است. پس از جدا کردن ذرات زیر 63 میکرون و اندازه گیری 15 خصوصیت منشایاب ابتدا از روشهای آماری مقایسه میانگین ها و تحلیل تشخیص برای تعیین خصوصیاتی که به بهترین نحو منابع رسوب را از هم تفکیک می کنند، استفاده شد. در مرحله بعد با حداقل کردن مدلهای چندمتغیره ترکیبی توسط روشهای بهینه سازی، سهم هر منبع تعیین گردید. بر اساس نتایج  آنالیز تابع تشخیص (DFA) در حوضه آبخیز عمروان چهار خصوصیت شامل Co، Ph، Kaolinite و K به عنوان ترکیب بهینه شناخته شده است که توانسته صد در صد منابع رسوب را تفکیک کنند. در حوضه آبخیز علی آباد پنج پارامتر به عنوان ترکیب بهینه شناخته شده است که عبارتند از Na، XLf، Ca، Co و Smektite. این ترکیب نیز توانسته صد درصد منابع رسوب را تفکیک کند. در حوضه آبخیز عطاری ترکیب بهینه شامل چهار  پارامتر Na، Co،  XLf و Kaolinite بوده که توانسته اند 7/91 درصد منابع رسوب را تفکیک کنند. نتایج حاصل از مدلهای چند متغیره ترکیبی محاسبه شده نشان می دهد سازند قرمز بالایی در حوضه های عمروان، عطاری و علی آباد به ترتیب با 9/35، 53/23 و 64/86 درصد بالاترین سهم را در تولید رسوب داشته و بنابراین باید برنامه های مدیریت وکنترل رسوب بر روی این منابع متمرکز گردد.

کلیدواژه‌ها

• انگشت نگاری
• ترکیب بهینه
• کراسکال والیس
• آنالیز تابع تشخیص

عنوان مقاله [English]

Investigation of sediment sources of Drainage Basin by fingerprinting Method

نویسندگان [English]

• Sadat Feiznia ¹
• Asghar Kouhpeima ²
• Hasan Ahmadi ¹
• Ali Asghar Hashemi ³

¹ Proffessor Natural resources faculty, Tehran University, Karaj, Iran

² Young Researchers Club, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran

³ Researchers of Agriculture and Natural Resource Research Center, Semnan, Ira

چکیده [English]

Due to successes of fingerprinting method in producing rapid and low-cost information of sediment sources, in this research this method was used in three sub-cathments of Chasht-Khoran Basin in Semnan Province: Amrovan, Atari and Ali-Abad. Samples below 63 μm were separated and 15 fingerprinting propertis was measured. In the first stage comparison of means and differentiation analysis were used for determination of the characteristics that can differentiate sediment source as well as possible. In second stage, by minimizing composite multivariate model by optimization methods, the share of each source was determined. The results shown that, in Amrovan Catchment, For properties consisting of Co, Ph , Kaolinite and K were recognized as optimum composition of sediment tracers which could differentiate sediment source completely. In Atary Catchment, the optimum composition of tracers are Na, Co, XLF and kaolinite which differentiate source by %91.7. In Ali-Abad Catchment five parameters were recognized as optimum composite which are :Na, XLF, Ca, Co and smectit which completely differentiated sediment sources. The results of calculated composite multivariate model have shown that Upper Red formation in Amrovan, Atari and Ali-Abad Sub-Catchment has the highest share in sediment production. The sediment production in these three sub catchment are as follows:35.9, 23.53 and 86.64% respectively. Therefore sediment management and control strategies should be performed on these sources.

کلیدواژه‌ها [English]

• Finger-Printing
• optimum composition
• Kruskal-Wallis
• Discrimination Fanction Analysis