نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• قدرت اله حیدری ¹
• حمید رضا سعیدی گراغانی ²

¹ استادیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

² دانشجوی دکتری مرتع‌داری دانشگاه تهران

چکیده

ارزیابی تنوع و غنای گونه‏ای به درک صحیحِ کارکرد اکوسیستم، حفظ و حراست ذخایر ژنی، بررسی و کنترل تغییرات محیطی، و موفقیت یا عدم موفقیت برنامه‏های مدیریت منابع طبیعی کمک می‏کند. چرای بی‌رویه و بدون برنامة دام یکی از شایع‏ترین و شاید مهم‌ترین عامل تخریب مراتع و کاهش تنوع و غنای گونه‏ای است. با توجه به نقش و اهمیت چرای دام در تغییرات کمّی و کیفی پوشش گیاهی، تحقیق حاضر به مطالعة اثر شدت چرا در سه سایت مرجع (قرق)، کلید، و بحرانی بر روی تنوع و غنای گونه‏‏ای با فرم‏های رویشی مختلف در مراتع ییلاقی دامنة جنوبی قلة دماوند پرداختـه اسـت. در هر واحد (سایت) نمونه‏برداری در طول 3 ترانسکت 150 متری انجام گرفت. در طول هر ترانسکت، 15 پلات با ابعاد یک متر مربع و در فاصلة 10 متری از هم قرار گرفت و در هر پلات نوع و تعداد گونه‏های گیاهی موجود و درصد و تعداد پایة آن‌ها یادداشت شد. برای ارزیابی شاخص‏های عددی تنوع و غنای گونه‏ای از نرم‌افزار Past استفاده شد و شاخص‏های تنوع سیمپسون، شانون- واینر و غنای منهنیک و مارگالف محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده‌‏ها در محیط نرم‌افزار SPSS₁₈ انجام شد و مقایسة شاخص‌‏های مختلف تنوع و غنا بین مناطق با شدت‏های چرایی مختلف توسط آزمون چنددامنه‏ای دانکن صورت پذیرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با افزایش فشار چرا از تنوع و غنای گونه‏های فورب و گراس کاسته شد و بوته‏ای‏ها افزایش یافتند، به ‏گونه‏ای که در منطقة مرجع، فـورب‏ها و گراس‏ها دارای بیشترین و بوته‏ای‏ها دارای کمترین تنوع و غنا بودند، این در حالی است که به‏ دلیل مدت استفاده و تکرار چرا در منطقة بحرانی گونه‏های بوته‏ای دارای بیشترین تنوع و غنا بوده و از تنوع گونه‌‏های فورب و گراس به‏شدت کاسته شده است. به‏ طور کلی، در منطقة مورد بررسی، با افزایش فشار چرای دام شاهد کاهش تنوع و غنای گونه‌‏ای هستیم که، به‏ دلیل تأثیرات منفی آن در پایداری اکوسیستم، بهره‌‏برداران، مدیران، و کارشناسان مرتع باید بدان توجه کنند.

کلیدواژه‌ها

• تنوع و غنای گونه‏ای
• فرم رویشی
• کلید و مرجع
• مراتع ییلاقی قلة دماوند
• منطقة بحرانی

عنوان مقاله [English]

Compare of Changes diversity and richnes of plant species and plant forms in three utilization sites (Case study: southern slopes of Damavand mountain Summer Rangeland)

نویسندگان [English]

• Ghodrat Alah Heydari ¹
• Hamid Reza Saeidi Goraghani ²

¹ Assistant Prof., College of Natural Resources, Sari Agriculture Science and Natural Resources University, I.R.Iran

² Ph.D. Student in Range Management, the University of Tehran, Iran

چکیده [English]

Assessment of diversity and species richness in the understanding of ecosystem functions, protect and preserve genetic resources, evaluation and control of environmental change and the success or failure will help natural resource management programs. Arbitrary banning livestock grazing program and one of the most common and perhaps the most degraded pastures and reduced the diversity and species richness. Given the importance of livestock grazing on vegetation change in the qualitative and quantitative research to study the effect of the three grazed sites Reference area, Key area and Critical area on the diversity and richness species with different plant forms in southern slopes of Damavand mountain Summer Rangeland. Each unit, sampling was conducted along three transects 150 meters. Along each transect 15 plots with a scale and located within 10 meters of each plot type and number of plant species and the percentage and number of notes they were based. Numerical indicators to assess the diversity and richness of species diversity indices and using software Past Simpson, Shannon - Weiner index was calculated enrichment Menhnyk and Margalof. Data analyses was performed in SPSS18 software and compare the various indices of diversity and richness between regions with different intensities grazing Duncan's multiple range tests was performed.

کلیدواژه‌ها [English]

• Damavand Summer Rangeland
• Diversity and Richness of Species
• Reference Area
• Growth Forms
• Key Area
• Critical area