مقایسۀ گروه‏های عملکردی گیاهی در اراضی دیم رهاشده و پوشش طبیعی مرتع

جنگجو, محمد; نوع دوست, فریبا; رفیعی, فهیمه

doi:10.22059/jrwm.2015.56965

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد

² مربی گروه زیست‌شناسی، دانشکدة علوم پایه، دانشگاه صنعتی خاتم‌الانبیای بهبهان

³ کارشناس‌ارشد زیست‌شناسی، دانشکدة علوم، دانشگاه فردوسی مشهد

https://doi.org/10.22059/jrwm.2015.56965

چکیده

این تحقیق به منظور مقایسة صفات و گروه‏های عملکردی گیاهی در مرتع شخم و رهاشده (پس از 28 سال) و مرتع قرق در منطقة بهارکیش قوچان در استان خراسان رضوی انجام شد. در دو سایت شخم‌خورده و شاهد چهل واحد نمونه‏برداری یک متر مربعی به روش سیستماتیک تصادفی مستقر شد. در هر پلات فهرست گونه‏های گیاهی، فراوانی، پوشش تاجی و بیست صفت رویشی، فنولوژیکی و تولیدمثلی اندازه‏گیری و ثبت شد. بر اساس آنالیز همبستگی پیرسون، با استفاده از نرم‌افزار R، نُه صفت‌ـ شکل زیستی، تاج ‏گیاه، روش تولیدمثل، ساختار ذخیره‏ای، نوع ریشه، دورة رویشی برگ، شکل رویشی، دورة زندگی و روش تکثیر‌ـ صفات عملکردی انتخاب شدند. طبقه‏بندی و رسته‏بندی داده‏ها در ماتریس نُه صفت در 112 گونه، با استفاده از نرم‏افزارهایCANOCO و TWINSPANS، به تفکیک پنج گروه عملکردی منجر شد. درصد پوشش کل دو گروه عملکردی در اراضی شخم‌خورده به طور معنی‌داری (70 درصد) کاهش یافت، ولی درصد پوشش سه گروه عملکردی به طور نسبی (10 ـ 20 درصد) افزایش یافت. بر اساس نتایج این تحقیق، گیاهان یک‌ساله با صفات و شکل زیستی تروفیت، ژئوفیت، ریزوم‏دار در مقابل تخریب شخم مقاوم‌اند، ولی گیاهان چندساله (فانروفیت، کامفیت، همی‏کریپتوفیت) و گیاهانی که سیستم ریشه‏ای راست و تاج پوشش گسترده دارند در مقابل تخریب ناشی از شخم حساس‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing plant functional types in an old-field and a natural rangeland vegetation

نویسندگان [English]

Mohammad Jankju ¹
Fariba Noedoost ²
Fahimeh Rafiei ³

¹ Mohammad Jankju, Department of Range and Watershed Management, Ferdowsi University of Mashhad, Iran

² Fariba Noedoost, Department of Biology, Faculty of Science, Khatam Alanbia Industrial University of Behbahan, Behbahan, Iran

³ MSc Graduated, Department of Biology, Ferdowsi University of Mashhad, Iran

چکیده [English]

This research was conducted to compare plant functional types (PFT) and traits in an old-field (abandoned for 28 years) and a control site, in the Baharkish rangelands, Quchan, Iran. In the both sites, 40 randomized quadrates were established. Floristic list, frequency, canopy cover and 20 vegetative, phenological and morphological plant traits were measured for all plant species, within each quadrate. According to the Pearson correlation analysis, and by using R software, 9 plant traits including life form, plant canopy, reproduction mode, reserve organ, root type, leaf phenology, growth form, life cycle, and regeneration mode, were known as the major plant functional traits. Data classification and ordination were applied on a matrix of 9 traits ×112 species, by using CANOCO and TWINSPAN softwares. It led to identification of 5 plant functional types. Total canopy cover of two PFT was significantly (70%) reduced and that of three PFT’s were relatively (10-20%) increased in the abandoned field. In conclusions, plants being annual, therophyte, geophytes, and rhizomatus are tolerant, whereas those being perennial (phaneropyte, chemaphyte, hemicryptophyte), having tap root system, and wide canopy cover are known as sensitive to ploughing disturbance.

کلیدواژه‌ها [English]

Baharkish
Grassland
oldfield
plant functional trait
physical disturbance

مراجع

[1] Castro, H., Lehsten, V., Lavorel S. and Freitas, H. (2010). Functional response traits in relation to land use change in the Montado, Agriculture, Ecosystems and Environmen, 137, 183-191.

[2] Cornelissen, J.H.C., Larovel, S., Garnier, E., Diaz, N., Buchman, N., Gurrich, D.E., Reich, P.B., ter Steege, N., Morgan, H.D., Vander Heijden, M.G.A., Pausas, J.G. and Poorter, H. (2003). A handbook of protocols for standardized and easy measurement of plant functional traits worldwide, Journal of Botany, 51, 335-380.

[3] Deng, F., Zang, R. and chen, B. (2008). Identification of functional groups in an old-growth tropical montane rain forest on Hainan Island ,China, Forest Ecology management, 255, 1820-1830.

[4] Doll, M., Bernhatdt-ro, M., Parth, A. and Schmidt, W. ( 2008). Changes in life history trait composition during undisturbed old-field succession, Flora, 203, 508-522.

[5] Feng, D., Hong-bo, S. Lun, S., Zong-suo, L. and Ming-An, S. (2007). Secondary successtion and its effects on soil moisture and nutrition in abandoned old-fields of hilly region of loess plataa, China Colloids and Surfaces B. Biointerfaces, 58, 278-285.

[6] Hooper, D.U. and Vitousek, P.M. (1997). The effect of plant composition and diversity on ecosystem processes, Science, 277, 1302-1305.

[7] Jankju, M. (2009). Range improvement and development, Jihad Daneshgahi Mashhad Press, Mashhad, Iran, 225 pp.

[8] Kelly, C.K. and Bowler, M.G. (2002). Coexistence and relative abundance in forest trees, Nature, 417, 437-440.

[9] Kent, M. and Cocker, P. (2001). Vegetation description and analysis; a practical approach, Willey-Blackwell, London.

[10] Lavorel, S. and Garnier, E. (2002). Predicting changes in community composition and ecosystem functioning from plant traits: revisiting the Holy Grail, Functional Ecology, 16, 545-556.

[11] Lehsten, V. and Kleyer, M. (2007). Turnover of plant trait hierarchies in simulated community assembly in respons to fertility and disturbance, Ecological Modelling, 203, 270-278.

[12] Lemonet, B.B., Perry, G.L.W., Schurr, F.M. and Jeltsch, F. (2008). Assessing the importance of seed immigration on coexistence of plant functional types in a species-rich ecosystem, Ecological Modelling, 213, 402-416.

[13] Leva, P.E., Aguiar, M.R. and Oesterheld, M. (2009). Underground ecology in a Pategonian steppe: Root triats permit identification of gramonoid species and classification in to functional types, Journal of Arid Enviromentals, 73, 428-434.

[14] Lloret, F. and vila, M. (2003). Diversity patterns of plant functional types in relation to fire regime and previous land use in Mediterranean woodlands, Journal of Vegetation Science, 14, 387-398.

[15] Mcgill, B.J., Enquist, B.J., Weiher, E. and Westoby, M.( 2006). Rebuiding community ecology from functional traits, Trends ecological Evolut, 21, 178-185.

[16] Moghaddam, M.R. (1997). Range land and rangeland management, Tehran University Press, Tehran, Iran, 330p.(In Persian).

[17] Naeem, S. and Wright J.P. (2003). Disentangling biodiversity effects on ecosystem functioning: deriving solutions to a seemingly insurmountable problem, Ecological Lett, 6, 567-579.

[18] Nikan, M. (2010). Grazing Effects on Plant functional Types in Baharkish of Quchan. MSc thesis, Ferdowsi Univerdity, Mashhad, Iran,130p. (In Persian).

[19] Otto, R., Kru, B.O., Burga, C.A. and Frena, J.M. (2006). Old-fiela succession along a precipitation gradient in the semi-arid coastal region of Tenerife, Journal of Arid Environments, 65, 156-178.

[20] Poorter, L., Bongers, L. and Bongers, F. (2006). Architecture of 54 moist-forest tree species: traits, trade –off, and functional groups, Ecology, 87, 1289-1301.

[21] Rafiee, F. (2011). Investigation effect of fire on Plant functional type and secondary successtion in semi-arid rangeland Jowzak in provence North Khorasan. MSc thesis, Ferdowsi Univerdity, Mashhad, Iran,130p. (In Persian).

[22] Reich, P.B., Tilman, D., Naeem, S., Ellsworth, D.S., Knops, J., Wedin, D. and Trost, J. (2004). Species and functional groups diversity independently influence biomas accumulation and its response to co₂ and N. Proc.Natl. Acad. Sci. U.S.A., 101, 10101-10106.

[23] Rusch, G.M., Pausas, J.G. and Lepš, J. (2003). Plant Functional Types in relation to disturbance and land use: Introduction, Journal of Vegetation Science, 14, 307-310.

[24] Shariatmadari, H. (2011). Effect of fire on Plant functional type in two arid and semi-arid rangeland (Bazangan and Jowzak). MSc thesis, Ferdowsi Univerdity, Mashhad, Iran,130p. (In Persian).

[25] Webb, W.M. and Guthery, F.S. (1983). Response of wildlife food plants to spring discing of mesquite rangeland in northwest Texas, Journal of Range Management, 36, 351-353.

[26] Wright, J.P., Naeem, S., Hector, A., Lehman, C., Reich, P.B., Schmid, B. and Tilman, D. (2006). Covenyional functional classification schemes underestimate the relationship with ecosystem functioning, Ecol. Lett., 9, 111-120.

نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری

مقایسۀ گروه‏های عملکردی گیاهی در اراضی دیم رهاشده و پوشش طبیعی مرتع

مراجع

مراجع

دوره 68، شماره 4 - شماره پیاپی 4
دی 1394
صفحه 835-851

مقایسۀ گروه‏های عملکردی گیاهی در اراضی دیم رهاشده و پوشش طبیعی مرتع

مراجع

مراجع

دوره 68، شماره 4 - شماره پیاپی 4دی 1394صفحه 835-851

دوره 68، شماره 4 - شماره پیاپی 4
دی 1394
صفحه 835-851