نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امید اسدی نلیوان ¹
• محسن محسنی ساروی ²
• قوام الدین زاهدی امیری ²
• علی اکبر نظری سامانی ³

¹ دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران.

² استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

³ دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

پایداری مفهومی است که توجه اساسی آن بر حفظ سرمایه­های (طبیعی، اجتماعی و اقتصادی) در جهت عدالت بین­نسلی است. توسعه پایدار در صورتی تحقق می­یابد که همپوشی بین لایه­های اکولوژیکی، اقتصادی ­و اجتماعی ایجاد گردد. هدف از این تحقیق ارزیابی و اندازه­گیری پایداری حوزه آبخیز است. جهت ارزیابی پایداری در حوزه آبخیز زیدشت 1 از رویکرد بوم نظامی استفاده شده است که در پی حفظ تعادل بین سه مقوله اقتصادی، اجتماعی و اکوسیستم است. متغیرهای انتخابی با روش‌های معمول و رایج ارزیابی و مقدار آن‌ها به دست آمد. جهت آنالیز و اندازه­گیری پایداری در حوضه موردنظر از روش IUCN استفاده شده است. در حالت کلی دو بحث رفاه انسان و پایداری اکوسیستم در روش IUCN بررسی می‌شود. در بخش رفاه انسان دو معیار و شش شاخص و 28 متغیر ارزیابی و اندازه­گیری شدند و در بخش پایداری اکوسیستم چهار معیار و 10 شاخص و 35 متغیر ارزیابی و اندازه­گیری شدند. اندازه­گیری شاخص‌های انتخابی با استفاده از نرم‌افزار Wellbeing Score که بر مبنای صفر تا 100 امتیازبندی شده است انجام گرفت. تلفیق نهایی شاخص‌ها و معیارها از طریق میانگین­گیری حسابی انجام گرفت و تولید نقشه در سامانه GIS انجام شد. امتیاز نهایی برای اکوسیستم 51 و امتیاز نهایی برای مسائل اقتصادی و اجتماعی 49 به دست آمد. نتایج نهایی با توجه به بارومتر پایداری نشان داد که پایداری حوزه آبخیز زیدشت 1 در حد متوسط است. این شرایط با حفاظت از اکوسیستم و ارتقاء سطح زندگی مردم می‌تواند بهبود پیدا کند.

کلیدواژه‌ها

• بوم‌سازگان
• پایداری
• توسعه پایدار
• حوزه آبخیز زیدشت 1
• IUCN

عنوان مقاله [English]

Application of IUCN method in watershed sustainability condition assessment (Case study: Talleghan-Zidasht1)

نویسندگان [English]

• Omid Asadi Nalivan ¹
• Mohsen Mohseni Saravi ²
• Ghavamodidn Zahedi Amiri ²
• Ali Akbar Nazari Samani ³

¹ Ph.D. Student, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran.

² Professor, Faculty of natural resources, University of Tehran, Iran.

³ Professor Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Iran.

چکیده [English]

Sustainability is a concept that emphasizes substantially on investments conservation (natural, social and economic) toward intra-generation equity. When sustainable development is achieved an overlapping is created between ecological, economic and social classes. The goal of this study is to measure and evaluate watershed sustainability. In order to evaluate sustainability in Zidasht basin 1, an ecosystem approach has been used to create balance between three categories of economic, social and ecosystem. Selective variables were obtained by common assessment methods. The IUCN method was used to analysis and evaluate the sustainability of the study basin. By and large, two subjects of human welfare and ecosystem sustainability are dealt with within IUCN approach. Two criteria, six indices and 28 variables were measured in human welfare section and also four criteria and 10 indices and 35 variables were evaluated in ecosystem sustainability section. Above mentioned indices measurement using software Wellbeing Score has scored based on intervals 0-100.finall indices and criteria Arithmetic Mean method integration was completed and map was developed in GIS. Final scores for ecosystem and social and economic issues were derived equal to 51 and 49, respectively. Final results of this study based on the Barometer of Sustainability showed that sustainability of Zidasht 1 basin is moderate. This situation can be improved by ecosystem conservation and people life style quality enhancement.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ecology
• Sustainability
• Sustainable Development
• Zidasht 1 Basin
• IUCN