نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
2 دانشجوی دکترای آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
3 دانشجوی دکترای آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران
چکیده
سنیابی رسوبات به روشهای مختلفی صورت میگیرد. در کلیۀ روشها، سنیابی رسوبات با هزینههای زیاد و با امکانات تحقیقاتی فراوان انجام میشود. هدف از تحقیق حاضر که در حوزۀ آبخیز حسنابدال زنجان انجام شده این است که نتایج دانهبندی رسوبات با آمار بارندگی تطبیق داده شود و بررسی شود که آیا از طریق دانهبندی و بهدست آوردن خصوصیات رسوب و تغییرات آن میتوان سنیابی انجام داد یا نه؟ در این تحقیق ابتدا 4 بند سنگی - ملاتی انتخاب و در آنها اقدام به حفر پروفیل گردید. سپس در افقهای مختلف هرکدام از پروفیلها با توجه به تغییر در بافت و رنگ رسوب نمونهبرداری انجام شد. نمونههای رسوب به آزمایشگاه انتقال داده شده و دانهبندی رسوبات انجام گردید. نتایج دانهبندی با نرمافزار GRADISTAT مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از سوی دیگر آمار درازمدت بارندگی ایستگاه زنجان (آمار 45 ساله) از ادارۀ هواشناسی زنجان تهیه و با استفاده از شاخص PNPI دورههای کم‌آبی و پرآبی تعیین گردید. با توجه به سال احداث سازهها، سن تقریبی رسوبات هر یک از افقهای پروفیل‌های چهارگانه تعیین گردید. نتایج دانهبندی با دادههای بارندگی مقایسه شد و نمونههای رسوب با بافت ماسه به دورۀ پرآبی و بافت سیلت به دورۀ کم‌آبی نسبت داده شد. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از انطباق کامل نتایج دانهبندی با شرایط اقلیمی منطقه و تشخیص درست دورههای پرآبی و کم‌آبی با نتایج دانهبندی است. به‌طوری‌که از تعداد 17 نمونه رسوب موجود، در 13 نمونه نتایج حاصل از تعیین دورههای پرآبی و کم‌آبی با استفاده از بافت رسوبات، انطباق کامل با نتایج حاصل از شاخص PNPI دارد. سن رسوبات چهار مخزن رسوبگیر به شرح زیر است: رسوبات پروفیل 1 بین سالهای 1384 تا 1390، پروفیل 2 بین سالهای 1385 تا 1390، پروفیل 3 بین سالهای 1387 تا 1390 و پروفیل 4 بین سالهای 1387 تا 1390 نهشته شده‌اند. با توجه به تعیین سن هر یک از افق‌ها در پروفیلها، میزان رسوبزائی حوزه آبخیز بالادست سازه در مقاطع زمانی مختلف در دسترس است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Chronology of small dams sediments based on depth changes in sediment characteristics (case study: Hasan Abdal watershed, Zanjan province)
نویسندگان [English]
- sadat feiznia 1
- Meisam Samadi 2
- Teimur Teimurian 3
1 university of tehran
2 Ph.D. Student of Watershed Management, Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources
3 Ph.D. Student of Watershed Management, University of Tehran
چکیده [English]
The age determination of sediments is usually performed by different methods, all of them need a lot of cost, effort and research facilities. The goal of this research is to compare the results of sediment granulometery with precipitation data to perform chronology of sediments. In this study four check dams were selected and profiles were drilled in their sediments. Then sediment sampling was performed in different horizons based on texture and color of the sediments. Granolumetric analyses were performned on samples and the results were analyzed by Gradistat Software. Long-term (45 years) rainfall statistics of Zanjan Station was obtained from Zanjan Meteorological Office for determination of low-water and high-water periods using PNPI (Percent of Normal Precipitation Index). The results of granolumeteric analyses were compared with the results of rainfall analyses which showed that sandy texture relates to high-water and silty texture to low-water periods. The results showed that in thirteen samples from seventeen samples, there is complete conformity between granolumetric and climatic results and that accurate recognition of high-water and low-water periods can be reached using granolumetric characteristics.The age of sediments in four small dams is as follow: Sediments of profile one were deposited between 2005 to 2011, profile 2 between 2006 to 2011, profile 3 between 2008 to 2011 and profile 4 between 2008 to 2011 years. Using sediment chronology of each horizon in sediment profiles, sediment yield potential of upland drainage basin of each small dam in different temporal phases can be estimated.
کلیدواژه‌ها [English]
- Chronology
- profile sampling
- Sediment
- small dam
- Hasan Abdal
)