نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد آبخیزداری، گروه منابع طبیعی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.
2 استادیار گروه آبخیزداری، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.
3 دانش آموختۀ دکتری مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبییعی گرگان، ایران.
چکیده
سال‌هاست که در ایران، طرح‌های آبخیزداری، برای جلوگیری از تخریب سرزمین و تقویت معیشت مردم به کار گرفته شده است. موفقیت این پروژه‌ها محدود بوده و شدت میزان اثرگذاری آن بر جوامع بومی مشخص نیست. این تحقیق با هدف مطالعۀ فاکتورهای اجتماعی- اقتصادی عملیات آبخیزداری، مؤثر بر از زندگی مردم محلی طراحی شده است. حوزۀ آبخیز حسن‌ابدال در شهرستان زنجان به عنوان منطقۀ مورد مطالعه انتخاب شد. برای جمع‌آوری اطلاعات میدانی، از ابزار پرسشنامه استفاده شد. جامعۀ آماری این تحقیق کلیۀ 280 سرپرست خانوارهای بهره‌بردار و ساکن این حوزه بودند که از میان آنان با استفاده از جدول مورگان، 160 نفر با روش تصادفی ساده مورد پرسشگری مستقیم با استفاده از پرسشنامه قرار گرفتند. در این تحقیق، از مقیاس لیکرت، برای آنالیز و سنجش اثرات استفاده شد. برای آزمون متغیرها از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. آزمون اعتبار پرسشنامه به روش KMO، 7/0درصد به دست آمد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل عاملی نشان داد که متغیر‌های تأثیرگذار، در چهار عامل اصلی افزایش مشارکت ذینفعان، کنترل سیلاب، کاهش مهاجرت و بهبود معیشت تأثیرگذار است که در مجموع، بیش از 67 درصد از کل واریانس را تبیین نمودند. نتایج نشان داد با وجود آنکه پروژه‌های آبخیزداری در منطقه توانسته است، بر چهار عامل ذکر شده مؤثر باشد، ولی نمود آن در دیگر جنبه‌های زندگی، از قبیل بهبود وضعیت بهداشتی روستا، تمایل روستاییان به ماندن در منطقه، ارتقاء درآمدزایی، کاهش هزینه‌های کشت آبی و دیم، بهبود پوشش گیاهی و افزایش سطح مرتع ضعیف بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The influence level impact of watershed practice on the life of local communities by the factor analysis method, (point of view Hasan abdal basin- Zanjan city)
نویسندگان [English]
- Mohsen Maleki 1
- Habib Hasani 2
- Masoome sadat Hosseininasab 3
1 Department of Watershed Management,, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran
2 Department of Watershed Management,, Khalkhal Branch, Islamic Azad University, Khalkhal, Iran
3 Ph.D in Rangeland Sciences, Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources
چکیده [English]
Watershed management practices have been implemented to avert land degradation and to enhance people's livelihoods in Iran for several years. The successes of these practices have been quite limited and the rates and intensities of adoption on local people haven’t identified. This study has been introduced an approach to consider some socioeconomic parameters from the stakeholders aspect which are important for watershed management decisions. Hasan abdal basin in Zanjan Province was selected as the case study area. The field data has completed with questionnaire instrument. The statistic population of this research was all 280 heads of families of stakeholders which living in this area. Among them, using Morgan table, 160 people were randomly asked questions directly. In this research, the Likert scale was used to analyze and measure the effects. The method of exploitation factor analysis was used to determine the factors. The validity of the questionnaire was calculated in KMO of 0.7 percent. The results of factor analysis indicated that effective parameters are in fore group's including improvement stakeholder participatory, flood control, reducing the migration and improving livelihoods. These fore factors, in general, had more than 67 percent of the total variance. The results showed that although watershed management projects in the region have been able to affect the four factors mentioned, but its manifestation in other aspects of life, such as improving the health of the village, the desire of villagers to stay in the region, improve income generation, reduce costs irrigation and dry farming crops have improved.
کلیدواژه‌ها [English]
- watershed management practice: migration:
- livelihood:
- flooding
- : stakeholders
)