زهرا نوری؛ آرش ملکیان
چکیده
سفره های آب زیرزمینی از مهمترین منابع تامین آب به ویژه برای مناطق خشک و کم آب هستند. افزایش بهره برداری از سفره های آب زیرزمینی باعث افت چشمگیری در ذخیره شده است. در این مطالعه با استفاده از شاخص منابع آب زیرزمینی به بررسی خشکسالی هیدروژئولوژیک در محدوده مطالعاتی دشت گرمسار پرداخته شد. ابتدا مقدار شاخص با استفاده از داده های سطح آب ...
بیشتر
سفره های آب زیرزمینی از مهمترین منابع تامین آب به ویژه برای مناطق خشک و کم آب هستند. افزایش بهره برداری از سفره های آب زیرزمینی باعث افت چشمگیری در ذخیره شده است. در این مطالعه با استفاده از شاخص منابع آب زیرزمینی به بررسی خشکسالی هیدروژئولوژیک در محدوده مطالعاتی دشت گرمسار پرداخته شد. ابتدا مقدار شاخص با استفاده از داده های سطح آب در 16 حلقه چاه پیزومتری با طول دوره آماری مشترک 11 ساله (1390-1380) برای ابتدای دوره، میان دوره و انتهای دوره محاسبه شد. سپس با استفاده از روشهای مختلف درون یابی شامل روش های زمین آماری از جمله کریجینگ معمولی(OK)، کریجینگ ساده (SK) روش قطعی عکس مجذور فاصله (IDW) نقشه شاخص در این سه دوره تهیه شد. از معیارهای میانگین مطلق خطا (MAE) و ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) برای ارزیابی روش های درون یابی استفاده شد. نتایج نشان داد که مقادیر معیار های MAE و RMSE برای روش کریجینگ ساده کمتر از سایر روش ها بوده و نشان دهنده مناسب بودن این روش برای پهنه بندی خشکسالی با شاخص GRI است. بیشترین خشکسالی هیدروژئولوژیک دشت گرمسار مربوط به انتهای دوره یعنی مربوط به سال 1390بود که 16/ 91 درصد از محدوده مورد مطالعه را خشکسالی شدید فرا گرفته بود . برای بررسی تاثیر خشکسالی هواشناسی بر روی سطح آب زیرزمینی از شاخص SPI استفاده شد. همبستگی بین شاخص GRI و SPI نشان میدهد که SPI با مقیاس زمانی بلند مدت 48 ماهه بیشترین همبستگی (53/0 = 2 R) را با خشکسالی هیدروژئولوژیک دارد.
مریم نعیمی؛ پروانه عشوری؛ فرهاد خاکساریان؛ سمیرا زندی فر؛ مسعود محمد علیها
چکیده
تخریب تنوع زیستی زمین خساراتی را بدنبال داشته که در بسیاری از موارد برای بشر جبران ناپذیر است. هدف از این پژوهش، تعیین مرز و بررسی رویشگاه گونه انحصاری و دارویی کزل دماوندی (Diplotaenia damavandica Mozaffarian, Hedge & Lamond) است. این گیاه، به سبب وجود ترکیبات موثره خاصی که دارای اثرات درمانی در اغلب عوارض پوستی دارد، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. ...
بیشتر
تخریب تنوع زیستی زمین خساراتی را بدنبال داشته که در بسیاری از موارد برای بشر جبران ناپذیر است. هدف از این پژوهش، تعیین مرز و بررسی رویشگاه گونه انحصاری و دارویی کزل دماوندی (Diplotaenia damavandica Mozaffarian, Hedge & Lamond) است. این گیاه، به سبب وجود ترکیبات موثره خاصی که دارای اثرات درمانی در اغلب عوارض پوستی دارد، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور، ابتدا نقشه رویشگاه با بازدید های محلی و گزارشات پیشین تهیه شد. سپس محیط زیست گیاه شامل فیزیوگرافی، گونه هـای همـراه، اقلیم، لیتولوژی، خاکشناسی و منابع آب مورد بررسی قرار گرفت. نتـایج نشـان داد محدوده رویشگاه کزل دماوندی علاوه بر ارتفاع بیش از 2400متر با عامل عرض‌جغرافیائی بیش از 35درجه و40 دقیقه و شیب بیش از 60 درصد دیده می شود. از لحاظ لیتولوژی، محدوده رویشگاه در نقاط پرتراکم شامل توف هـای ضـخیم سبز، سازند جیرود و شیل و ماسه سنگ تیره رنگ همراه با آثار گیاهی مشاهده شد. از نظر خاکشناسی اختلاف معنی داری بین پارامتر های پتاسیم، فسفر و سولفات و در منابع آب، در یون های نیترات و کلر در داخل محدوده رویشگاه و خارج آن دیده شد. بررسی وضعیت زوال پوشش گیاهی نیز نشان داد بیشترین تراکم پوشش در منطقه در سال 2014 بوده است. نتایج مطالعه حاضر جهت بررسی امکان رشد این گونه انحصاری قابل استفاده خواهد بود.
رقیه شاد؛ مهدی قربانی؛ خالد احمدآلی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ مریم یزدان پرست
چکیده
تغییرات کاربری اراضی در کشور‌هایی همچون ایران که با محدودیت فضا روبه‌رو است باید مانند مصرف آب با تفکر و مطابق با برنامه‌ریزی مناسب و به نحو مطلوب باشد. از سویی دیگر پویایی ذاتی بشر و نیازهای او، شیوه و میزان استفاده از زمین را درگذر زمان با تغییر و دگرگونی مواجه ساخته است. لذا هدف از این پژوهش مدل‌سازی پویای تغییرات کاربری اراضی ...
بیشتر
تغییرات کاربری اراضی در کشور‌هایی همچون ایران که با محدودیت فضا روبه‌رو است باید مانند مصرف آب با تفکر و مطابق با برنامه‌ریزی مناسب و به نحو مطلوب باشد. از سویی دیگر پویایی ذاتی بشر و نیازهای او، شیوه و میزان استفاده از زمین را درگذر زمان با تغییر و دگرگونی مواجه ساخته است. لذا هدف از این پژوهش مدل‌سازی پویای تغییرات کاربری اراضی مبتنی بر نظام انسان- محیط‌زیست در حوزه آبخیز طالقان می‌باشد. بدین منظور با استفاده از تصاویر سری زمانی ماهواره لندست، نقشه‌های کاربری اراضی برای سال‌های 1994، 1999، 2002، 2009، 2014، 2019، در شش کلاس مرتع، جنگل، اراضی کشاورزی، اراضی بایر، مسکونی و آب طبقه‌بندی گردید. پس از صحت‌سنجی نقشه‌ها و آشکارسازی تغییرات، تحت سه سناریو رشد اقتصادی فعلی، رشد سریع اقتصادی و توسعه پایدار با استفاده از مدل‌سازی سیستم پویا، شبیه‌سازی تا سال 1435 انجام گردید. نتایج آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی در طول دوره نشان میدهد که روند تغییرات اراضی کشاورزی، مراتع، جنگل، کاهشی بوده و اراضی بایر و منطقه مسکونی نیز در طول دوره بررسی همواره روندی افزایشی داشته است. نتایج حاصل از شبیه‌سازی نشان میدهد از بین سه سناریو موردبررسی، سناریو توسعه پایدار از هماهنگی بین میزان بهره‌برداری از زمین و تأمین نیازهای اجتماع و رشد اقتصادی قابل‌قبول برقرار بوده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت سناریو توسعه پایدار مبنای مهمی برای برنامه‌ریزی کاربری اراضی در سال‌های آتی جهت کاهش تخریب منابع طبیعی و حفظ حالت پایدار در آن است و این سناریو رشد اقتصادی مطلوبی را در آینده رقم می‌زند.
حسین ارزانی؛ اسماعیل علیزاده؛ ستاره باقری؛ محمد جعفری
چکیده
مراتع نقش موثری در توسعه اقتصادی و سیاسی کشور قبل از وابستگی ارزی کشور به نفت و مشتقات آن داشته‌اند. لذا توجه به تنش‌های محیطی و اجتماعی وارد شده به این زیست بوم‌ها، لزوم استفاده از تکنولوژی‌های نوین را برای تنوع بخشی به منابع تولید و کاهش هزینه‌ها برجسته می‌کند. این مطالعه در مرتع طالقان با هدف ارزیابی مالی حصارهای خورشیدی جهت ...
بیشتر
مراتع نقش موثری در توسعه اقتصادی و سیاسی کشور قبل از وابستگی ارزی کشور به نفت و مشتقات آن داشته‌اند. لذا توجه به تنش‌های محیطی و اجتماعی وارد شده به این زیست بوم‌ها، لزوم استفاده از تکنولوژی‌های نوین را برای تنوع بخشی به منابع تولید و کاهش هزینه‌ها برجسته می‌کند. این مطالعه در مرتع طالقان با هدف ارزیابی مالی حصارهای خورشیدی جهت ترغیب بهره‌برداران برای استفاده از این فناوری در مراتع انجام گردید. بدین منظور درآمد‌های حاصل از پروژه حصارکشی که باعث کاهش هزینه‌ها و قیمت تمام شده تجهیزات مورد استفاده می‌شد بررسی شد. سپس، ارزیابی مالی طرح حصارکشی الکتریکی و دوره زمانی بازگشت سرمایه آن در سال 1395 با استفاده از معادله‌های ارزش حال خالص، نسبت منفعت به هزینه، نرخ بازده‌ی داخلی و معیار ارزش خالص زمان حال در نرخ تنزیل‌های متفاوت انجام گرفت. براساس اطلاعات بدست آمده مجموع هزینه‌های ثابت و جاری این طرح برابر 330 میلیون ریال شد. در مقابل درآمدها حاصل از تولید گوشت دام، گیاهان دارویی، ارزش افزوده برق تولیدی، درآمد حاصل از جایگزینی چوپان، و درآمد خالص به ترتیب برابر 73%، 23%، 5/7%، %103% و 120% می‌باشد. معیار ارزش خالص زمان حال در نرخ تنزیل‌های مختلف نیز برابر 127% شد. باتوجه به اقتصادی بودن فناوری حصارکشی و وجود مزایایی اقتصادی منتج شده ازآن در قالب طیف متعددی از خدمات اکوسیستمی برای ذینفعان مراتع، اهمیت ترویج کاربرد فناوری‌های نوین در مراتع به منظور حفظ و پشتیبانی از زنجیره تولیدات مراتع برجسته می‌گردد.
فاطمه ابراهیمی؛ حسن رمضانپور؛ نفیسه یغماییان مهابادی؛ کامران افتخاری
چکیده
در سال‌های اخیر، استفاده از روشهای نقشه‌برداری رقومی مبتنی بر الگوریتم‌های یادگیری ماشین باهدف تهیه نقشه کلاس‌های خاک بطور گسترده‌ای توسعه یافته است. اساس این روش‌ها پیش‌بینی کلاس‌ها یا ویژگی‌های خاک به کمک مدل‌سازی روابط بین آن‌ها و متغیرهای محیطی به عنوان نمایندگان عوامل خاک‌سازی، می‌باشد. ماهیت نامتوازن توزیع خاک‌ها ...
بیشتر
در سال‌های اخیر، استفاده از روشهای نقشه‌برداری رقومی مبتنی بر الگوریتم‌های یادگیری ماشین باهدف تهیه نقشه کلاس‌های خاک بطور گسترده‌ای توسعه یافته است. اساس این روش‌ها پیش‌بینی کلاس‌ها یا ویژگی‌های خاک به کمک مدل‌سازی روابط بین آن‌ها و متغیرهای محیطی به عنوان نمایندگان عوامل خاک‌سازی، می‌باشد. ماهیت نامتوازن توزیع خاک‌ها در طبیعت که منجر به بیش‌برازش کلاس‌های با فراوانی زیاد و کم برازش کلاس‌های با فراوانی کم و درنتیجه کاهش دقت فرآیند نقشه‌برداری خاک شده، از چالش‌های موجود در این روش می‌باشد. بنابراین، پژوهش حاضر باهدف ارزیابی توانایی دو الگوریتم جنگل تصادفی و ماشین‌بردار‌پشتیبان در نقشه‌برداری‌رقومی کلاس‌های فامیل خاک با توزیع نامتوازن، حاصل از 95 خاک‌رخ مطالعاتی در 4000 هکتار از اراضی زیرحوضه هنام، استان لرستان انجام گرفت. در این مطالعه موضوع عدم توازن در فراوانی کلاس‌های خاک با استفاده از 6 مجموعه داده، ازجمله مجموعه داده‌های اصلی و پنج مجموعه داده ایجادشده توسط چندین رویکرد نمونه‌گیری مجدد از داده‌های اصلی، شامل دو رویکرد طبقه‌بندی دستی و سه الگوریتم بیش‌نمونه‌گیری و کم‌نمونه‌گیری و بیش‌نمونه‌گیری اقلیت مصنوعی در محیط نرم افزار R موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد علیرغم مقایر پائین آماره‌های اعتبارسنجی، شباهت گسترش خاک‌های با فراوانی زیاد در منطقه مطالعاتی در نقشه‌های حاصل از مدل جنگل تصادفی و مجموعه داده‌های اصلی و همچنین الگوریتم بیش‌نمونه‌گیری اقلیت مصنوعی با نقشه خاک تهیه‌شده به روش مرسوم قابل‌توجه می‌باشد. بنابراین فراوانی کم سایر کلاس‌های خاک و در نتیجه آن عدم آموزش درست مدل‌ها برای آن‌ها را می‌توان یکی از دلایل اصلی صحت‌کلی کم مدل‌های به‌کار‌رفته دانست.
میثم علی زاده؛ شفق رستگار؛ جمشید قربانی
چکیده
اثربخشی مثبت اقتصادی- اجتماعی و محیطزیستی اجرای پروژه‌ها، چرخ‌های توسعه پایدار را فعال و جوامع محلی را به سوی رفاه پایدار سوق میدهد. هدف از این مطالعه، تحلیل و اولویت بندی اثرات اجرای طرح بوته‌کاری آتریپلکس (Atriplex canescens) بر نظام اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی مراتع شهرستان ملارد در استان تهران می باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی مبتنی ...
بیشتر
اثربخشی مثبت اقتصادی- اجتماعی و محیطزیستی اجرای پروژه‌ها، چرخ‌های توسعه پایدار را فعال و جوامع محلی را به سوی رفاه پایدار سوق میدهد. هدف از این مطالعه، تحلیل و اولویت بندی اثرات اجرای طرح بوته‌کاری آتریپلکس (Atriplex canescens) بر نظام اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی مراتع شهرستان ملارد در استان تهران می باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی مبتنی بر پرسشنامه بوده و جامعه آماری آن شامل 65 کارشناس، 132 مرتعدار و 29 نفر جوامع محلی بودند. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون فریدمن و مقایسه میانگین (t تک نمونه) انجام شد. همچنین به منظور بررسی و آزمون توافق یا اجماع نظر در مورد اثربخشی بوته‌کاری از آزمون کروسکال والیس استفاده شد. نتایج آزمون فریدمن نشان داد از نظر هر سه جامعه مورد بررسی اثربخشی محیط زیستی در اولویت اول بوده است. همچنین بر اساس نتایج آزمون کروسکال والیس اختلاف معنی‌داری بین دیدگاه پاسخگویان مشاهده نشد. آزمون مقایسه میانگین نیز نشان داد در مجموع اثربخشی اجتماعی و محیط زیستی نسبت به قبل از اجرای طرح معنی‌دار شده است. بیشترین اثربخشی اقتصادی بوته‌کاری مربوط به افزایش محصولات دامی، بهبود وضعیت دامداری و ایجاد و درآمد و اشتغال بوده است. بیشترین اثربخشی اجتماعی مربوط به افزایش مشارکت در طرح‌ها، افزایش سطح آگاهی‌های عمومی نسبت به مراتع و ارتقا سلامت و بهداشت عمومی بوده است. به طور کلی نتایج بررسی اثربخشی بوته-کاری از دیدگاه هر سه گروه کارشناسان، مرتعداران و جوامع محلی از اجماع نظر و توافق همراه بوده و اثرات محیط زیستی و اجتماعی نسبت به قبل از اجرای طرح ملموس‌تر بوده است.
