نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری
مدل‌سازی پویای تغییرات کاربری اراضی مبتنی بر نظام انسان – محیط زیست درحوزه آبخیز طالقان

رقیه شاد؛ مهدی قربانی؛ خالد احمدآلی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ مریم یزدان پرست

دوره 76، شماره 2 ، مرداد 1402، ، صفحه 133-148

https://doi.org/10.22059/jrwm.2023.329508.1686

چکیده
  تغییرات کاربری اراضی در کشور‌هایی همچون ایران که با محدودیت فضا روبه‌رو است باید مانند مصرف آب با تفکر و مطابق با برنامه‌ریزی مناسب و به نحو مطلوب باشد. از سویی دیگر پویایی ذاتی بشر و نیازهای او، شیوه و میزان استفاده از زمین را درگذر زمان با تغییر و دگرگونی مواجه ساخته است. لذا هدف از این پژوهش مدل‌سازی پویای تغییرات کاربری اراضی ...  بیشتر

تعریف واحدهای واکنش هیدرولوژیک پیوسته مکانی برای مدل‌سازی هیدرولوژیک در حوزه آبخیز کوهستانی با SWAT (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان)

مرضیه حاجی محمدی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ آرش زارع گاریزی؛ حمیدرضا کشتکار؛ محمود عرب خدری؛ امیر سعدالدین

دوره 75، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 213-226

https://doi.org/10.22059/jrwm.2022.346096.1672

چکیده
  مدل SWAT از پر کاربردترین مدل‌های شبیه‌سازی حوزة آبخیز و پیش‌بینی تأثیر اقدامات حفاظتی آبخیزداری می‌باشد. در این مدل، شبیه‌سازی فرآیندهای آبخیز بر پایه واحدهای واکنش هیدرولوژیک (HRUs) صورت می‌گیرد که از روی‌هم‌گذاری نقشه‌های کاربری/پوشش اراضی، خاک و شیب ایجاد می‌شوند. در حالی­که در فرآیند ایجاد HRUs، این واحدها ماهیت مفهومی پیدا ...  بیشتر

قابلیت روش های رگرسیونی Loadest در برآورد رسوب معلق سالانه

علی اکبر نظری سامانی؛ آریان صلواتی

دوره 74، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 597-609

https://doi.org/10.22059/jrwm.2021.301593.1492

چکیده
  داشتن اطلاع از مقدار کمی بار رسوبی حمل شده توسط رودخانه‌ها از اساسی‌ترین اطلاعات برای مقابله با فرسایش خاک و طراحی سدهای ‌می‌باشد. در ایران غالبا برآورد بار رسوب معلق بر پایه روش‌های منحنی سنجه می‌باشد. از آن‌جا که داده‌های برداشت دبی رسوب به طور تصادفی و ناپیوسته می‌باشد لذا، در عمل درونیابی و برونیابی آن‌ها با خطای زیادی همراه ...  بیشتر

تأثیر پخش سیلاب بر کانی‌های رسی خاک‌ در استان بوشهر (مطالعۀ موردی: ایستگاه پخش سیلاب تنگستان)

علی جعفری؛ علی اکبر نظری سامانی؛ فاطمه توکلی راد

دوره 73، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 489-497

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.22682.0

چکیده
  در بیشتر پروژه‌های منابع طبیعی و آبخیزداری، انجام پژوهش‌هایی برای پایش، ارزیابی و مقایسۀ نتایج با شاخص‌های مذکور در پروژه نیاز اساسی به شمار می­آید. در طرح‌های پخش سیلاب نیز وجود چنین ضرورتی جهت اندازه‌گیری، پردازش و ارزیابی اطلاعات به‏دست آمده از نتایج عملکرد آن، ضروری به نظر می‌رسد. ورود حجم زیادی از سیلاب محتوی املاح و ...  بیشتر

مدل‌سازی رسوب معلق و تعیین عوامل مؤثر بر آن در حوزه‌های آبخیز کارون بزرگ و کرخه

وحید چیت ساز؛ علی اکبر نظری سامانی؛ سعید سلطانی؛ سادات فیض نیا

دوره 73، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 293-303

https://doi.org/10.22059/jrwm.2020.293847.1438

چکیده
  پدیده‌های فرسایش و رسوب دو پدیده اجتناب‌ناپذیر حوزه‌های آبخیز هستند. در این پژوهش به منظور مدلسازی تعیین بار معلق رسوب 69 حوزه موجود در حوزه‌های آبخیز کارون بزرگ و کرخه ابتدا اطلاعات 30 نوع ویژگی فیزیوگرافیکی، ژئومرفولوژیکی، پوشش گیاهی و اقلیمی برای تجزیه و تحلیل آماری استفاده شد. با استفاده از تجزیه مؤلفه‌های اصلی، ماتریس خصوصیات ...  بیشتر

بررسی وضعیت خطوارگی سازندهای کارستی حوزه‌های آبخیز مشرف به خلیج فارس

محسن فرزین؛ علی اکبر نظری سامانی؛ سعیده منبری؛ سادات فیض نیا؛ غلامعباس کاظمی

دوره 73، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 167-181

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.254577.1242

چکیده
  این پژوهش سعی بر آن دارد تا با تعیین خطواره­های سازندهای زمین­شناسی منتهی به خلیج فارس و تبیین سهم نسبی هر سازند، نقش و اهمیت سازندهای کارستی را در نفوذ جریان­های سطحی و تغذیه منابع آب زیرزمینی منطقه به نمایش بگذارد. بدین منظور، نزدیک­ترین زیرحوضه­ها از چهار حوضۀ رودخانه­های مند، حله، کَل-مهران و زهره به سواحل خلیج فارس ...  بیشتر

تعیین مهم‌ترین عوامل مؤثر بر آبدهی چشمه‌های کارستیک در منطقة البرز میانی

علی اکبر نظری سامانی؛ محمود صمدی قشلاق؛ آرش ملکیان

دوره 72، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 853-863

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.127903.904

چکیده
  در توسعه منابع آبی موجود، عوامل متعددی تأثیرگذار می‌باشد که از جمله این عوامل می‌توان به نقش عوامل ساختاری نظیر گسل‌ها، درز و شکاف‌ها و عوامل ژئومورفولوژیک همچون زبری توپوگرافیکی منطقه اشاره کرد. این پژوهش به بررسی تأثیر این عوامل در وضعیت منابع آب کارستی و در نهایت رخداد چشمه‌ها در منطقه البرز میانی می‌پردازد. عوامل مذکور در ...  بیشتر

طبقه‌بندی ناهمواری‌های کارستی با استفاده از شاخص‌های ژئومورفومتریک و شبکۀ عصبی مصنوعی (مطالعۀ موردی: بخشی از حوضه‌های خرم‌آباد، بیرانشهر و الشتر)

علیرضا سپه وند؛ حسن احمدی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ سباستیانو ترویسانی

دوره 72، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 107-122

https://doi.org/10.22059/jrwm.2019.205078.999

چکیده
  استفاده از شاخص­های ژئومورفومتری در تفکیک ناهمواری­های سطح زمین کاربرد گسترده­ای را طی دهۀ گذشته در علم ژئومورفولوژی داشته است. در این تحقیق از روش پرسپترون چند لایۀ شبکۀ عصبی مصنوعی برای طبقه‌بندی ناهمواری­های کارستی استفاده شد. ابتدا با استفاده از نقشۀ مدل رقومی ارتفاع، شاخص­های ژئومورفومتری تهیه شد و سپس این شاخص­ها ...  بیشتر

نقش تغییرپذیری اقلیمی برالگوی زمانی و مکانی فرسایندگی باران (بررسی موردی: حوزۀ آبخیز فشند)

علی اکبر نظری سامانی؛ بهناز زرین؛ شهرام خلیقی سیگارودی

دوره 72، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 279-290

https://doi.org/10.22059/jrwm.2019.126934.886

چکیده
  انرژی فرسایندگی باران، فاکتوری مهم و تأثیرگذار بر جداسازی ذرات خاک و انتقال آن­ها می­باشد و نقش مهمی در پتانسیل فرسایش منطقه دارد. شاخص­های متفاوتی به منظور محاسبۀ فرسایندگی باران ارائه شده­اند که بر مبنای ویژگی­های باران از جمله مقدار، شدت، مدت، اندازۀ قطر قطره، انرژی جنبشی و یا ترکیبی از آن­ها می­باشند. همچنین تغییرات ...  بیشتر

مدل سازی مشخصات ژئومتری فرسایش خندقی (مطالعه موردی: استان ایلام)

قباد رستمی زاد؛ علی سلاجقه؛ علی اکبر نظری سامانی؛ جمال قدوسی

دوره 71، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 915-928

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.101041.713

چکیده
  یکی از انواع فرسایش­های آبی که موجب تخریب اراضی و بر هم خوردن تعادل در پهنه­های منابع طبیعی می­شود، پدیدۀ فرسایش خندقی است. تخریب اراضی، بر هم خوردن منظر زمین و تعادل اکولوژیک و به مخاطره افتادن منابع زیستی در این مناطق، از جمله موارد دیگری است که پژوهش در مورد فرسایش خندقی به ویژه در شهرستان دره­شهر را گریز­ناپذیر و الزامی ...  بیشتر

تعیین قابلیت مولد‌های اقلیمی در تولید داده‌های اقلیمی در مناطقی با محدودیت داده (مطالعۀ موردی: شمال و شمال شرق ایران)

شهربانو عباسی جندانی؛ علی اکبر نظری سامانی

دوره 71، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 189-204

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.129559.903

چکیده
  مولدهای هواشناسی تصادفی در مطالعه‌های مختلفی از قبیل هیدرولوژیک، مدیریت محیط طبیعی و ارزیابی ریسک کشاورزی استفاده می‌شوند. این قبیل مطالعات اغلب به سری‌های زمانی طولانی مدت از دادۀ هواشناسی نیاز دارند. با توجه به محدودیت داده‌های اقلیمی در بسیاری از مناطق کشور و نیز کوتاه بودن طول دورۀ آماری، استفاده از مولدهای اقلیمی و مهم­تر ...  بیشتر

ارزیابی کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی در پیش‌بینی پتانسیل آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: دشت قروه-دهگلان)

امید رحمتی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ محمد مهدوی

دوره 70، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 869-879

https://doi.org/10.22059/jrwm.2018.31578.569

چکیده
  تعیین پتانسیل منابع آب زیرزمینی با توجه به نیاز روز­افزون کشور ایران به آب، امری ضروری و اجتناب­ناپذیر تلقی می­گردد. در این پژوهش، به منظور ارزیابی کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی در شناسایی مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی، از پارامتر­های سنگ­شناسی، بارندگی، تراکم زهکشی، تراکم خطواره و شیب زمین در قالب مطالعه­ای موردی ...  بیشتر

ارزیابی کاربرد تکنیک شبکه‌بندی و روش AHP به منظور پهنه‌بندی پتانسیل تغذیۀ مصنوعی (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز چم‌شور استان کردستان)

امید رحمتی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ نریمان محمودی؛ بهرام چوبین

دوره 70، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 681-693

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.23048.

چکیده
  یکی از راه­های خارج شدن از بحران افت سطح آب زیرزمینی، اجرای پروژه­های تغذیۀ مصنوعی است که باعث انتقال آب از سطح زمین به داخل آن و متعادل کردن سطح ایستابی می­گردد. تعیین مکان مناسب برای تغذیۀ مصنوعی، خود یکی از مهم­ترین مراحل اجرای این گونه پروژه­ها است. در این پژوهش، قابلیت کاربرد تکنیک شبکه­بندی و روش AHP برای پهنه‏بندی ...  بیشتر

پهنه‌بندی و ارزیابی فراوانی چشمه‌ها در مناطق کارستی با استفاده از رگرسیون لجستیک (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز بجنورد)

علی اکبر نظری سامانی؛ علیرضا اولیایی؛ سادات فیض نیا

دوره 70، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 791-803

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.44336.665

چکیده
  ارزیابی فراوانی چشمه‌ها به موضوعی مهم برای برنامه­ریزی استفاده از زمین، به خصوص شناسایی منابع آب زیرزمینی و حفاظت از محیط‌زیست تبدیل شده است. بدین منظور جهت تولید نقشۀ فراوانی چشمه­های حوزۀ آبخیز بجنورد، از روش رگرسیون لجستیک باینری (به منظور وجود و عدم وجود چشمه)، تکنیک­های سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) استفاده ...  بیشتر

بررسی نقش عوامل ساختاری در فراوانی منابع آب منطقه کارستی مهارلو با استفاده از سنجش از دور و GIS

سارا ادریس نیا؛ احمد پهلوانروی؛ علیرضا مقدم نیا؛ علی اکبر نظری سامانی؛ عباس میری

دوره 70، شماره 2 ، مرداد 1396، ، صفحه 263-275

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.202612.982

چکیده
  در مناطق خشک و کم باران مانند ایران، که منابع سطحی آب شیرین محدود بوده و از طرف دیگر این آبها با خطر آلودگی مواجه هستند، یافتن و نگهداری منابع آب زیرزمینی بهترین راه تأمین نیازهای آبی است. همچنین در بعضی از مناطق ایران، اقلیم و ساختار تکتونیکی شرایط خوبی را برای تشکیل سفره‌های کارستی فراهم کرده است. ایران بعد از کشورهای آمریکا، چین ...  بیشتر

پیش بینی روند تغییرات مکانی کاربری اراضی در حوزه آبخیز کسیلیان با استفاده از مدل سلول خودکار- مارکوف

محمد زارع؛ علی اکبر نظری سامانی؛ شهرام خلیقی؛ جواد بذرافشان؛ محسن حسنجوری

دوره 70، شماره 2 ، مرداد 1396، ، صفحه 373-383

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.123681.868

چکیده
  تهیۀ نقشۀ کاربری اراضی و شبیه­سازی تغییرات آن یکی از ضروری‌ترین اطلاعات مورد نیاز برای مدیریت منابع­طبیعی می‌باشد به­طوری که پایش زمانی و دقیق تغییرات آیندۀ عوارض سطح زمین برای درک روابط و کنش متقابل بین انسان و پدیده های طبیعی به منظور تصمیم­گیری بهینه، از اهمیت به­سزایی برخوردار است. پژوهش حاضر نیز در راستای شبیه­سازی ...  بیشتر

منشأیابی رسوبات معلق و برآورد عدم قطعیت آن (مطالعه موردی: حوضه زیدشت-فشندک طالقان)

ابوالحسن فتح آبادی؛ علی سلاجقه؛ حمید پزشک؛ علی اکبر نظری سامانی؛ حامد روحانی

دوره 70، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 57-69

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.61966

چکیده
  چکیده به منظور اجرای عملیات حفاظتی و مدیریت در حوزه آبخیز نیاز است تا سهم منابع مختلف تولید رسوب تعیین شود. طی سال­های گذشته روش­های منشأیابی در تعیین سهم منابع مختلف رسوب بطور گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته­اند. با توجه به تعداد کم نمونه­های برداشتی از مناطق منشأ و همچنین وجود جواب­های مختلف در نتیجه بیش­برازشی، سهم ...  بیشتر

بررسی عملکرد اقدامات آبخیزداری در حوزه آبخیز کن - سولقان

گلاله غفاری؛ حسن احمدی؛ امید بهمنی؛ علی اکبر نظری سامانی

دوره 70، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 169-180

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.61974

چکیده
  با وجود اینکه بیشتر از 45 سال از عمر اجرای پروژه­های آبخیزداری در کشور می­گذرد و روز به ­روز بودجه‏های اختصاص یافته به این طرح‏ها افزایش می­یابد، همچنان روند فزاینده فرسایش خاک، نابودی منابع­طبیعی و خسارات سرسام‎آور و بسیار دردناک ناشی از آن ادامه دارد که نشان­دهنده ضعف در عملکرد و شکست طرح‎های حفاظت از منابع­طبیعی ...  بیشتر

تعیین مهمترین پارامترهای ژئومرفومتری کمی در طبقه‎بندی دشت سرهای مناطق بیابانی با استفاده از شبکه‏های عصبی مصنوعی وآنالیز حساسیت

غلامرضا زهتابیان؛ حسن احمدی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ امیر هوشنگ احسانی؛ مهدی تازه

دوره 70، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 197-206

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.61976

چکیده
  دشت سرها ازجمله مهمترین واحدهای ژئومرفولوژی می‏باشند که به لحاظ فعالیت‏ها انسانی و بهره برداری، بیشتر مورد توجه قرار می‏گیرند. تاکنون روش‏ها و عوامل مختلفی نیز جهت طبقه بندی مناطق دشتی ارائه شده است. یکی از روش‏های طبقه بندی که بیشتر در مطالعات منابع طبیعی در ایران مورد استفاده قرار می‏گیرد، تقسیم بندی واحد دشت سر به سه ...  بیشتر

بررسی مقایسه‏ای آستانه های هیدرولیک جریان فرسایش خندقی در کاربری‌های مختلف اراضی (مطالعۀ موردی: منطقۀ قصرشیرین، استان کرمانشاه)

خسرو شهبازی؛ علی سلاجقه؛ محمد جعفری؛ حسن احمدی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ محمد خسروشاهی

دوره 69، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 931-947

https://doi.org/10.22059/jrwm.2017.61191

چکیده
  پیامدهای فرسایش خندقی در اراضی مارنی به‏دلیل استفادۀ نامناسب از اراضی از جمله آبیاری و شخم غیراصولی، چرای دام و تخریب پوشش گیاهی قابل توجه است. هدف از این پژوهش مقایسۀ آستانه‏های هیدرولیک جریان در سه کاربری کشاورزی، مرتع متوسط و مرتع فقیر بود که در اراضی مارنی منطقۀ قصرشیرین در استان کرمانشاه به‏عمل آمد. به این منظور، با استقرار ...  بیشتر

کاربرد روش IUCN در ارزیابی وضعیت پایداری حوزه آبخیز (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان - زیدشت 1)

امید اسدی نلیوان؛ محسن محسنی ساروی؛ قوام الدین زاهدی امیری؛ علی اکبر نظری سامانی

دوره 69، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 543-559

https://doi.org/10.22059/jrwm.2016.61495

چکیده
  پایداری مفهومی است که توجه اساسی آن بر حفظ سرمایه­های (طبیعی، اجتماعی و اقتصادی) در جهت عدالت بین­نسلی است. توسعه پایدار در صورتی تحقق می­یابد که همپوشی بین لایه­های اکولوژیکی، اقتصادی ­و اجتماعی ایجاد گردد. هدف از این تحقیق ارزیابی و اندازه­گیری پایداری حوزه آبخیز است. جهت ارزیابی پایداری در حوزه آبخیز زیدشت 1 از رویکرد ...  بیشتر

مقایسه عوامل تأثیرگذار در خطر زمین لغزش در دو مقیاس مکانی با روش رگرسیون چند متغیره (مطالعه موردی حوزه آبخیز طالقان)

الهام مشکوتی؛ حسن احمدی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ محمد هادی داودی

دوره 69، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 201-210

https://doi.org/10.22059/jrwm.2016.61744

چکیده
  زمین لغزش در بسیاری از مناطق شیبدار به علت وجود سازند‏های حساس، رطوبت و دیگر عوامل به صورت طبیعی و غیر قابل اجتنابی رخ می‏دهد. حوزه آبخیز طالقان نیز به علت وجود مساحت قابل توجهی از مارن‏های میوسن مستعد زمین لغزش می‏باشد.با احداث سد مخزنی طالقان و ایجاد دریاچه سد، شرایط رطوبتی و اکولوژیکی منطقه متفاوت شده است. در این مقاله عوامل ...  بیشتر

تعیین نقش کاربری‏ اراضی در تولید رسوب معلق و کف بر پایۀ منشأیابی رسوب در حوضۀ طالقانی، خرم‏ آباد

کاظم نصرتی؛ فروزان احمدی؛ علی اکبر نظری سامانی؛ محمد رضا ثروتی

دوره 68، شماره 4 ، دی 1394، ، صفحه 751-765

https://doi.org/10.22059/jrwm.2015.56956

چکیده
  پدیدة فرسایش خاک از مخرب‏ترین پدیده‏هایی است که موجب خسارت‏های فراوان در بسیاری از مناطق می‌شود. از طرفی، کارایی هرچه بیشتر پروژه‏های حفاظتِ خاک مستلزم آگاه‌بودن از اطلاعاتِ تغییرات زمانی و مکانی رسوبات تولیدی در یک آبخیز است. با توجه به اینکه بخش اعظم رسوب‌های خروجی از یک حوضه طی وقایع زمانی سیلابی انجام می‌شود، تمرکز بر ...  بیشتر

پایش بیابان‌زایی دشت گرمسار با تأکید بر دو معیار آب و کشاورزی

علی اذره؛ غلامرضا زهتابیان؛ علی اکبر نظری سامانی؛ حسن خسروی

دوره 68، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 427-439

https://doi.org/10.22059/jrwm.2015.56128

چکیده
  پایش در مدیریت جامع‌ به‌ معنای جمع‌آوری و ذخیرة نظام‏مند آمار و اطلاعات از فعالیت‏ها و استراتژی‏هایی است که امکان ارزیابی و گزارش از شرایط کلی محدودة مورد نظر را فراهم می‏نماید. برای پایش ‌‌بیابان‌زایی در ‌دشت گرمسار از مدل IMDPA استفاده شد. با اطلاع از شرایط منطقه، دو معیار آب و کشاورزی معیارهای اصلی در بیابان‌زایی ‌در نظر ...  بیشتر

ارزیابی اثر طرح آبخیزداری حوضة آبخیز کن بر میزان فرسایش و رسوب

گلاله غفاری؛ حسن احمدی؛ امید بهمنی؛ علی اکبر نظری سامانی

دوره 68، شماره 3 ، مهر 1394، ، صفحه 607-624

https://doi.org/10.22059/jrwm.2015.56140

چکیده
  در ایران به‏ دلیل فقدان سابقة طولانی در اجرای طرح‏های حفاظت خاک و آبخیزداری، این اقدامات به صورت کمّی ارزیابی نشده و روش‏های مشخصی بدین منظور ارائه نشده است. در این تحقیق تلاش شده است اثر عملیاتِ آبخیزداریِ اجراشده در سال 1379 در حوضة آبخیز‏ کن بر میزان فرسایش و رسوب بررسی و موفقیت یا شکست طرح و علل آن روشن شود. بدین منظور، پس از ...  بیشتر