نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی قربانی ¹
• حسین آذرنیوند ²
• علی اکبر مهرابی ³
• سوسن باستانی ⁴
• محمد جعفری ²
• هوشنگ نایبی ⁵

¹ استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

² استاد دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

³ استاد گروه آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، ایران

⁴ دانشیار دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، ایران.

⁵ دانشیار دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

از چندین دهه گذشته، ابعاد انسانی در تصدی گری منابع طبیعی با تاکید بر ساختار شبکه‏های اجتماعی درگیر در فرآیند مدیریت مشارکتی منابع طبیعی مورد تاکید قرار گرفته است. تحلیل شبکه، ابزاری کارآمد در سنجش انسجام نهادی و اجتماعی در شبکه مدیریتی مرتع بوده و قادر است فرآیند تصمیم گیری بین نهادی را بهبود بخشیده و هماهنگی بین نهادهای کلیدی را تقویت نماید. در این تحقیق پیوندهای اعتماد و مشارکت  بین نهاد‏ها و بهره برداران مرتبط با مرتع در منطقه طالقان در فرآیند مدیریت مشارکتی مرتع با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. روش مورد استفاده در این تحقیق روش کمی تحلیل شبکه بوده که شاخص های کمی در سطح کلان شبکه اندازه گیری شده اند. نتایج این تحقیق نشان می‏دهد که دو نهاد اداره دامپزشکی و شورای روستا با توجه به دارا بودن تراکم بالای پیوندهای اعتماد و مشارکت با بهره برداران مرتع، می‏توانند نقش کلیدی در سیاست گذاری مرتع ایفا نمایند. همچنین دو شبکه اعتماد و مشارکت بین اداره دامپزشکی و بهره برداران مرتع پایداری بیشتری نسبت به سایر نهادها داشته ولی به طور کلی شبکه اعتماد و مشارکت بین کلیه نهادها و بهره برداران از  پایداری کمی برخوردار است. نتایج آماری نشان دهنده همبستگی 70 درصدی بین دو شبکه اعتماد و مشارکت بین نهادها و بهره برداران مرتع است. بر این اساس روش تحلیل شبکه اجتماعی قادر است مدیران و برنامه ریزان منابع طبیعی را در شناخت چالش‏های پیش روی عملیاتی نمودن مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و سیاست گذاری جهت بر طرف نمودن این چالش‏ها یاری نماید.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل شبکه اجتماعی
• مرتع
• بهره برداران
• نهاد
• مدیریت مشارکتی
• پیوند اعتماد
• پیوند مشارکت

عنوان مقاله [English]

Social network analysis: A new approach in policy-making and planning of natural resources co-management

نویسندگان [English]

• M. Ghorbani ¹
• H. Azarnivand ²
• A.A Mehrabi ³
• S. Bastani ⁴
• M Jafari ²
• H. Nayebi ⁵

¹ Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran

² Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, I.R. Iran

³ Professor, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, I.R. Iran.

⁴ Associate Professor, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, I.R. Iran.

⁵ Associate Professor, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, I.R. Iran

چکیده [English]

Since last decades, there has been a growing interest in the human/social dimensions of natural resources governance especially the structure of social networks in achieving to successful co-management of natural resources. Network analysis as a suitable tool in optimum planning of the “network management” of rangeland in regional scale, can improve inter-organizational decision-making and coordination among key actors. Trust development and mutual relations among various actors is a key factor in policy of rangeland co-management issue. In this study, trust and collaboration networks between informal and formal institutions and rangeland users in co-management process have been investigated. Social network analysis as a quantitative method has been implicated in this research. The results of this study indicate that “Veterinary Office of Taleghan” and “Village Council” can play a key role in policy and planning of rangeland co-management which is related to higher density of trust and collaboration ties. Moreover, trust and collaboration networks among the Veterinary Office and rangeland users have more sustainability than these in related to other institutions. However, the sustainability of networks among all of institutions and rangeland users has low level. Statistical results show there is a high correlation (70%) between trust and collaboration networks and also 50% of collaboration changes are related to trust factor. Also, it can be state that lack of trust and collaboration between the Natural Resources Office and rangeland users is a key challenge for initiating of rangeland co-management. Finally, social network analysis helps manager and planner in detecting of the challenges of rangeland co-management and policy in tune with solving these challenges.

کلیدواژه‌ها [English]

• Social network analysis
• Rangeland Users
• Institution
• co-management
• Trust tie
• Collaboration tie