نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیرضا دانشی ¹
• مهدی وفاخواه ²
• مصطفی پناهی ³

¹ دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران.

² دانشیار گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران.

³ استادیار دانشکدۀ محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم وتحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

با توجه به معضل خشک‌ شدن دریاچۀ ارومیه، راهکارهای متعددی جهت احیاء آن از سوی متخصصان امر پیشنهاد گردیده است، اما باید به این نکته توجه نمود که اجرای هر طرح و پروژه‌ای در داخل حوزه‌های آبخیز نیازمند مشارکت ذینفعان و بهره‌برداران داخل آن حوزه می‌باشد به‌ طوری که عدم توجه به بهره‌برداران، بسیاری از طرح‌های مدیریت و توسعة منابع‌طبیعی را با شکست مواجه ساخته است. به همین جهت در پژوهش حاضر میزان مقبولیت عمومی و مشارکت بهره‌بردارانی که در منطقه به زراعت و باغداری اشتغال دارند، در چند نمونه از راهکارهای ارائه شده برای احیاء دریاچۀ ارومیه بررسی گردید. منطقۀ مورد مطالعه در این پژوهش حوزۀ آبخیز سیمینه‌ رود می­باشد که یکی از بزرگترین زیرحوزه‌های دریاچۀ ارومیه است. ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر پرسشنامه می‌باشد که با‌ مراجعه به منطقۀ مورد مطالعه و انجام مصاحبه با بهره‌برداران تکمیل و نتایج حاصل، با استفاده از نرم‌افزار SPSS 17 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که طرح تغییر سیستم آبیاری از سنتی به تحت‌ فشار با مقبولیت 45/91 درصدی در صورت اجرا می‌تواند بیش‌ترین اقبال را در بین راهکارهای مورد بررسی داشته باشد. طرح پرداخت جبرانی به کشاورزان نیز در ازاء عدم بهره‌برداری از اراضی زراعی تحت مالکیت با 53/55 درصد از مقبولیت مناسبی برخوردار بود. همچنین 25/50 درصد از بهره‌برداران نسبت به استفاده از گونه‌های با نیاز آبی کم به جای گونه‌های پرمصرف آب، در صورت حمایت دولت اعلام آمادگی نمودند. به‌ طور کلی نتایج نشان داد طرح افزایش آب‌بهای پرداختی بهره‌برداران به‌‍ منظور کاهش کشت و در نتیجه کاهش مصرف آب کشاورزی نمی‌تواند موفقیت چشم‌گیری داشته باشد. بنابراین بهتر است از میان این طرح‌ها، طرح تغییر سیستم آبیاری در اولویت اجرایی قرار داشته باشد و در مراحل بعدی طرح پرداخت جبرانی و تغییر الگوی کشت اجرا گردند.

کلیدواژه‌ها

• مشارکت
• دریاچه اورمیه
• پرداخت نقدی
• تغییر سیستم آبیاری
• تغییر الگوی کشت

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Urmia Lake Crisis Management Solutions with an Emphasis on Maximum Participation of Farmers (Case Study: Simineroud Watershed)

نویسندگان [English]

• Alireza Daneshi ¹
• mehdi vafakhah ²
• Mostafa Panahi ³

چکیده [English]

Due to problems of Urmia Lake, several strategies have been proposed by professionals to restore it. But it should be noted that the implementation of each plan and project within the watershed requires the participation ofstakeholders and farmers within that watershed. Due to the lack of attention to stakeholders, management of many natural resources and development projects has failed. Therefore, public acceptance and participation of stakeholders including those users who are engaged with farming and gardening was explored in some proposed approaches for restoring Urmia Lake. The study area was Siminehroud watershed as one of the largest Urmia Lake sub watersheds. Research instrument was a questionnaire which was filled by data obtained from interview with stakeholders and achieved results were analyzed using SPSS 17 software. The results showed that shift in irrigation system from traditional type to pressure irrigation system with 91.45% approval rating can be considered as the most successful strategy among poposed strategies. Compensation payment initiative specific to farmers for non-utilization of owned farming lands had the appropriate acceptance with 53.55%. Also 50.25% of stakeholders showed their inclination to the use of species of low water demands instead of those with high water demand providing that government support such scheme. Generally, it was revealed that increasing water charge anticipating subsequent reduction of water consumption will not be effective. Consequently, it can be stated firmly that irrigation system change must be put in executive priority and next priorities will be compensation payment to farmers and change in farming pattern.

کلیدواژه‌ها [English]

• Participation
• Urmia Lake
• cash payment
• irrigation system change
• farming pattern change