نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مجید کاظم زاده ¹
• آرش ملکیان ²

¹ دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیز دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

² دانشیار دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

چکیده

رودخانه­ها یکی از مهم­ترین اکوسیستم­های پویا هستند و آگاهی از تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه­ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این پژوهش تغییرات زمانی و مکانی پارامترهای کیفیت آب در حوزۀ آبخیز آجی­چای طی دورۀ آماری
1389-1360  با استفاده از سه روش تحلیل خوشه­ای (CA)، تحلیل تشخیص (DA) و تحلیل مؤلفه­های اصلی (PCA) مطالعه شد. با انجام تحلیل خوشه­ای، ایستگاه­های آب سنجی منطقۀ مورد مطالعه در سه خوشۀ همگن جای گرفتند. ایستگاه­های قرار گرفته در خوشۀ همگن یک، مربوط به سرشاخه­های بالادست رودخانۀ آجی­چای می­باشند که تغییرات کیفی آب سطحی در این خوشه نسبت به دو خوشۀ همگن دیگر کم بوده ­است. به عبارت دیگر، کیفیت آب سطحی در خوشۀ همگن یک بهتر از دو خوشۀ همگن دیگر بوده است. تحلیل تشخیص سه تابع معنی­دار استخراج کرد که توابع اول، دوم و سوم به ترتیب 50/73، 30/20 و 40/3 درصد واریانس کل مشاهده­ها را تبیین می­کردند. به عبارتی توابع یک، دو و سوم 20/97 درصد واریانس کل مشاهده­ها را توصیف می­کنند. هم چنین تحلیل تشخیص نشان داد که مهم­ترین پارامترهای تأثیر­گذار بر کیفیت آب منطقۀ مطالعاتی، پارامترهای HCO^-₃، SAR، Na⁺،SO₄^2- وCa²⁺  راشاملمی­گردد. با توجه به پارامترهای استخراج شده در تحلیل تشخیص می­توان گروه­های همگن را تفکیک کرد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که دو مؤلفۀ اول مهم­ترین عامل­های مؤثر بر کیفیت آب رودخانۀ آجی­چای می­باشد. این مؤلفه­ها به ترتیب 75/78 و 71/14 درصد از واریانس جامعه را تبیین می­نمایند.

کلیدواژه‌ها

• واژگان کلیدی: روش‌های چند متغیره
• کیفیت آب سطحی
• تحلیل خوشه‌ای
• حوزه آبخیز آجی‌چای

عنوان مقاله [English]

Analysis of the surface water quality parameters in the Aji-Chai Watershed based on the multivariate statistical techniques

نویسندگان [English]

• majid kazemzadeh ¹
• arash malekian ²

¹

²

چکیده [English]

One of the most important dynamic ecosystems is river, awareness of spatio-temporal water quality changes of which is necessary. In this research, we studied the spatiotemporal water quality changes using three techniques of Cluster analysis (CA), Discriminant analysis (DA) and Principal Component analysis (PCA) in the Aji-Chai watershed over 1981-2010. Applying clustering, we identified three homogeneities clusters. Stations which were labeled in the first cluster showed that they are located in the upstream of Aji-Chi River. In comparison with other stations, these stations showed better water quality and the lowest changeability. DA methods significantly determined the three functions which described about 73.50, 20.30 and 3.40% of total variances. In the other word, in general three functions described the 97.20% of the total variances. Also the DA methods revealed the HCO-3, SAR, Na+, SO42- and Ca2+ were the most important parameters affecting upon water quality, based on which it's possible to seperate homogenous clusters. Finally, the results of PCA showed that the first two factors were the most important factors of water quality changes in the Aji-Chai River Watershed. These factors described about 78.75 and 14.71% of the variances, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Multivariate Methods
• surface water quality
• Cluster Analysis
• Aji-Chai Watershed