جواد معتمدی (ترکان)؛ اسماعیل شیدای کرکج
چکیده
تنوع گونهای یکی از مهمترین مشخصههای نشاندهندة تغییرات در اکوسیستمهای مرتعی است که همواره تحت تأثیر اقدامات مدیریتی قرار دارد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی تغییرات تنوع گونهای و تعیین مدل مناسب توزیع فراوانی تنوع گونهای در سه مکان مرتعی استان آذربایجان غربی میپردازد. مکانهای مورد بررسی، از نظر عوامل محیطی، ...
بیشتر
تنوع گونهای یکی از مهمترین مشخصههای نشاندهندة تغییرات در اکوسیستمهای مرتعی است که همواره تحت تأثیر اقدامات مدیریتی قرار دارد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی تغییرات تنوع گونهای و تعیین مدل مناسب توزیع فراوانی تنوع گونهای در سه مکان مرتعی استان آذربایجان غربی میپردازد. مکانهای مورد بررسی، از نظر عوامل محیطی، یکسان و از نظر شدت چرای دام (چرای زیاد، چرای کم، و چرای متوسط) متفاوتاند. پس از انتخاب مناطق نمونهبرداری در هر یک از مکانها، درصد پوشش تاجی گونههای گیاهی در داخل 60 پلات یک متر مربعی، که به فواصل 10 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکتهای 100 متری مستقر شده بودند، اندازهگیری شد و شاخصهای غنای گونهای، یکنواختی، و تنوع گونهای (ناهمگنی) محاسبه گردید. سپس، نمودار دسته- فراوانی برای هر یک از مکانهای مورد بررسی رسم شد و مدلهای توزیع فراوانی شامل عصای شکسته، لوگ نرمال، سری لگاریتمی، و سری هندسی برای آنها برازش گردید و بهترین مدل توزیع در سطح اطمینان پنج درصد انتخاب شد. آزمون مقایسة میانگین نشان داد که اختلاف معنیدار از نظر غنای گونهای، یکنواختی، و تنوع گونهای (ناهمگنی) بین مکانهای مورد بررسی وجود دارد. در سایت با چرای کم حداکثر تنوع گونهای و در سایت با چرای زیاد کمترین تنوع گونهای مشاهده شد. نمودار دسته- فراوانی مکانهای مورد بررسی نیز نشان داد که در شدت چرای کم گونههایی با فراوانی پایینْ کمتر مشاهده میشود و منحنی آن دارای شیب ملایمتری نسبت به شدت چرای متوسط و چرای زیاد است، بنابراین، تنوع آن بیشتر است. در سایت با چرای زیاد تعداد گونهْ کمتر بود و، به دلیل درصد بالای گونههای نادر و غالب نسبت به دیگر گونهها، یکنواختی نیز در این مکان پایین است. مدل لوگ نرمال با چرای کم تطابق کامل داشت که نشاندهندة جوامع باثبات است. در چرای زیاد مدل سری هندسی حکمفرما میشود که نشاندهندة جوامع نابالغ با تنوع گونهای پایین است. نتایج کلی نشان میدهد که اعمال چرای سبک سبب حفظ تنوع گیاهی میشود و شدت چرای زیاد باعث کاهش تنوع گونهای میگردد. این موضوع بیانکنندة ضرورت توجه مدیریت به اعمال فشار چرای کم در عرصههای مرتعی است.