نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد اکبریان ¹
• سیّد حسن کابلی ²
• نوازاله مرادی ³

¹ مربی دانشگاه هرمزگان، ایران

² دانش آموخته دکتری مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران.

³ مربی دانشگاه هرمزگان، ایران.

چکیده

تعیین حساسیت نسبی اراضی به فرسایش و شناخت عوامل مؤثر بر آن می‏تواند مبنای برنامه‌های حفاظت خاک و مقابله با فرسایش قرار گیرد. این تحقیق با هدف مقایسه نقش فرسایش‌های آبی و بادی در میزان کل فرسایش اراضی منطقه دشت جیحون خمیر، با استفاده از مدل‌های IRIFR.E.A[1] و [2]PSIAC و بندهائی از روش منشاءیابی رسوب انجام شده است. جهت برآورد فرسایش آبی و نیز تعیین شدت فرسایش بادی و بررسی مناطق برداشت، حمل و رسوبگذاری از رخساره‌های ژئومورفولوژی به عنوان واحدهای کاری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که در منطقه دشت جیحون، فرسایش آبی رسوبات خود اعم از ریزدانه و درشت دانه را از اطراف به مرکز دشت منتقل نموده و پس از آن فرسایش بادی اثرات تخریبی فرسایش آبی را، روی رسوبات نهشته شده در مرکز دشت، تکمیل می‏نماید. برآورد فرسایش و رسوب نشان داد 3/50 درصد از سطح منطقه شامل رخساره‌های واحد کوهستان و دشت‌سر فرسایشی که فرسایش آبی زیاد تا متوسط داشت، فرسایش بادی جزئی تا کم داشته و 7/49 درصد دیگر شامل رخساره‌های دشت‌سر پوشیده و اپانداژ که دارای فرسایش آبی کم بوده و محل ترسیب رسوبات آبی بود، فرسایش بادی متوسط داشت. فرسایش آبی علاوه بر اینکه 2/39 درصد از رسوب ویژه منطقه دشت جیحون را ایجاد کرده است، نقش قابل توجهی نیز در تأمین منابع فرسایش بادی در پائین دست منطقه دارد. نتایج بدست آمده نشان داد که جهت برآورد صحیح فرسایش در مناطق خشکی نظیر دشت جیحون، لازم است فرسایش آبی و بادی همزمان مطالعه گردد.
 



[1] Iranian research institute of forest and  rangelands, Ekhtasasi & Ahmadi


[2] Pacific Southwest Inter Agaency Comitee

کلیدواژه‌ها

• IRIFR.E.A
• PSIAC
• فرسایش بادی
• فرسایش آبی
• رخساره ژئومورفولوژی

عنوان مقاله [English]

Comparison of water and wind erosion functions in soil degradation of arid and semiarid lands (Case Study: Dashte-Jeihoon of Khamir County, Hormozgan province)

نویسندگان [English]

• M. Akbarian ¹
• S. H. Kaboli ²
• N. Moradi ³

¹ Iranian research institute of forest and rangelands, Ekhtasasi & Ahmadi

² Ph.D. Graduate, Rangland Management, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, I.R.Iran

³ Instrcutor, Hormozgan University, Bandar Abbas, I.R. Iran

چکیده [English]

Determining the relative sensitivity of land to erosion and its factors, could be the basis of soil conservation programs. The aim of this study is to compare water and wind erosion functions in land degradation of Dasht-e-Jeihoon using PSIAC and IRIFR.EA models and the source studying of aeolian sediments in geomorphologic facieses as homogeneous units. The results indicate that in Dasht-e-Jeihoon, water erosion has been transferred fine and coarse grained sediments to the center of plain. In fact, in this region wind erosion fulfills the effect of water erosion in center of the plain. Erosion estimation shows that 50.3 percent of the region includes the mountain facieses )erosional or bare pediment (which water erosion is moderate to high, have minute to low wind erosion and 49.7 percent of the region includes the facieses of Epandage and covered pediment which water erosion is low while wind erosion has moderate to high effects. Water erosion not only results 39.7 percent of the Dashte-Jeihoon sedimentation, but also it has a significant role to supply erodible particles in downstream of the region.  Observations and the results showed that for estimating the erosion in dry areas such as Dashte-Jeihoon, we need to use water and wind erosion estimator models as supplements.

کلیدواژه‌ها [English]

• IRIFR.EA
• PSIAC
• Wind Erosion
• Water erosion
• Geomorphologic facieses