نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد بیابانزدایی دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان
2 دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان
3 استادیار دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
بر طبق تعریف کنفرانس بینالمللی مبارزه با بیابان‌زایی، «پدیدة بیابان‌زایی» عبارت است از تخریب اراضی در نواحی خشک، نیمهخشک، و نیمهمرطوبِ خشکِ ناشی از عوامل متعددی چون تغییرات اقلیمی و فعالیتهای انسانی. این پدیده مدتهاست که یک مشکل جدّی اقتصادی، اجتماعی، و زیستمحیطی در بسیاری از کشورها شناخته شده است. روش مدالوس یکی از روشهای کاربردی در ارزیابی وضعیت فعلی بیابان‌زایی و برآورد ریسک آن است. در این تحقیق، به منظور ارزیابی بیابان‌زایی و تهیة نقشة آن در دشت سگزی (واقع در شرق شهر اصفهان)، مدلی منطقهای، با اصلاح روش مدالوس، ارائه شده است. درگام اول، بر اساس وضعیت محلی، هفت معیار کیفی، مشتمل بر اقلیم، خاک، پوشش گیاهی، آب زیرزمینی، فرسایش آبی، فرسایش بادی، و مدیریت و سیاست، برای ارزیابی بیابان‌زایی، مدنظر قرار گرفت. هر معیار شامل شاخصهای متعددی است که آن را به لحاظ کیفی تعریف میکنند. این شاخصها بر اساس میزان تأثیرشان بر فرایند بیابان‌زایی کمّی شدند. برای هر شاخص امتیازی بین 100 تا 200 در نظر گرفته شد. امتیاز هر معیار با محاسبة میانگین هندسی امتیاز شاخصها و امتیاز وضعیت فعلی بیابان‌زایی با محاسبة میانگین هندسی امتیارات هفت معیار اصلی حاصل گردید. در پایان، وضعیت فعلی بیابان‌زایی در چهار کلاس، مشتمل بر خفیف، متوسط، شدید، و بسیار شدید، طبقهبندی شد و نقشة وضعیت این پدیده با سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گشت. بر اساس این نتایج، 2 درصد از مساحت منطقه در کلاس بیابان‌زایی متوسط، 35 درصد در کلاس بیابان‌زایی شدید، و 63 درصد نیز در کلاس بیابان‌زایی بسیار شدید قرار دارد. معیار «اقلیم» و «مدیریت و سیاستْ» از عوامل مهمی هستند که موجبِ فرایند بیابان‌زایی در این منطقه شدهاند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Assessment of Present Status of Desertification and Modifying the MEDALUS Model In Segzi Plain of Isfahan
نویسندگان [English]
- Leila Bakhshandehmehr 1
- Saeid Soltani 2
- Adel Sepehr 3
1 M.Sc. in desertification, College of Natural Resources, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran.
2 Associated Prof. in watershed management College of Natural Resources, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran
3 Assisstant Prof. in Natural resources and Environment, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]
According to the UNCCD definition, “Desertification” is land degradation in arid, semi-arid
and dry sub-humid areas resulting from various factors, including climatic variations and
human activities. It has been recognized as a major economic, social, and environmental
problem in many countries of the world. The MEDALUS methodology is a practical approach
to assess the present status of desertification and evaluate the desertification risk. In this study,
a regional model has been developed to desertification assessment and mapping in the SEGZI
plain (Eastern Isfahan) based on the MEDALUS methodology. At first step, seven criteria
including climate, soil, vegetation cover, ground water, water erosion, wind erosion and policy
and management were recognized according to the local condition. Each criterion included
several indicators accounting as factor quality determination. These indicators quantified based
on their influences on desertification process. For each indicator a score ranging from 100 to
200 were assigned and desertification weighting was finally extracted. The weight of each
factor and the weight of desertification status was calculated by geometric mean. Ultimately,
desertification status was classified in four levels including low, moderate, severe and high
severe. At last the maps of these results was produced by geographical information system.
Results showed that 2% of the study area was classified as moderate class, 35% classified as
severe and 63% involved high severe class. Climate, policy and management are the most
important factors have led to desertification process in this region.
کلیدواژه‌ها [English]
- Desertification assessment
- desertification mapping
- geographical information system (GIS)
- MEDALUS
- SEGZI plain
)