نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی یزد
2 دانشیار دانشکدة منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد
3 استادیار گروه عمران دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد
4 دانشیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه یزد
چکیده
مورفولوژی هر سیستم رودخانهای در ارتباط و تحت تأثیر فرایندهای حاکم بر آن، از جمله شرایط اقلیمی، هیدرولوژیکی، هیدرولیکی، وضعیت فرسایش، و رسوب‌گذاری و نیز خصوصیات زمینشناسی و توپوگرافی محیط رودخانهای و حوزة بالادست آن، است. شناخت ویژگی‌ها و آثار متقابل فرم و فرایندهای حاکم در سیستمهای رودخانهای، که به شناخت رفتار رودخانهها در محدوده‌های زمانی و مکانی منجر میشود، اهمیت ویژهای در توسعة مدلهای مفهومی در ارتباط با محیطهای رودخانهای دارد.در این تحقیق سعی شد مورفولوژی حاصل از فرایندهای حاکم بر رودخانة فیروزه- شاهجوب در خراسان شمالی ارزیابی شود و رابطة بین خصوصیات هندسی و عوامل مؤثر بر آن‌ها استخراج گردد. بدین منظور، مدل هیدرولیکی HEC-RAS (از طریق الحاقیة HEC-Geo RAS)، پس از آنالیز حساسیت و واسنجی، جهت شبیهسازی عوامل و فرایندهای حاکم اجرا گردید و روابط حاکم بر پارامترهای مختلف هندسی و عوامل مؤثر بر این پارامترها در 37 بازة تفکیک‌شده در این رودخانه استخراج و تجزیه و تحلیل شد. بر اساس نتایج به‌دست‌‌‌آمده، با درنظرگرفتن مقادیر خطای استاندارد، سطح معنیداری، و ضریب تعیین، از بین مدلهای مختلف خطی ساده، درجه 2، درجه 3، و نمایی، مدلهایِ نماییْ مناسبترین روابط حاکم بر خصوصیات هندسی و عوامل مربوط به فرایندهای مؤثر بر رودخانة مورد نظر هستند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Relation between Dominant Watershed Processes and River Morphological Changes )Case Study: Firoze-shahjoob River(
نویسندگان [English]
- Mahbobe Hajibigloo 1
- Mohammadtaghi Dastorani 2
- Abbas Ali Ghezelsofloo 3
- Mohammad Reza Ekhtesasi 4
1 M.Sc. . in Watershed Management, Yazd University
2 Associate Professor, Ferdowsi University of Mashhad, Iran
3 Assistant Professor, IAUM, Mashhad, Iran
4 Associate Professor, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]
The morphology of a river system is affected by dominant watershed processes including
climatic, hydrologic, hydraulic, erosion and sedimentation, geological and topographical
characteristics of the river environment and watershed. Understanding the interaction between
the river form and dominant watershed processes in river systems is necessary for recognition
of river behavior and of importance for developing river environments conceptual models.
In this research the aim was to evaluate morphological characteristics caused by dominant
watershed processes in the Firoozeh-shahjoob river of north Khorasan and extract equations in
order to mathematically link between the river physical features and watershed processes. For
this purpose, the HEC-RAS hydraulic model after doing sensitivity analysis and calibration
process was used to simulate the relation between dominant watershed processes and river
physical factors for 37 reaches of this river. Considering the standard error, level of confidence
and coefficient of determination, compared to simple linear models, second order (quadratic)
and third order (cubic) models, exponential models were the most suitable ones to extract the
mathematical relation between geometrical characteristics and the related dominant processes
in this river system.
کلیدواژه‌ها [English]
- Firooze-shahjoob river
- HEC–RAS model
- Regression models
- river morphology
)