نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امید بیات ¹
• حمیدرضا کریم زاده ²
• مصطفی کریمیان اقبال ³
• حسین خادمی ⁴

¹ گروه خاک‌شناسی دانشگاه صنعتی اصفهان

² استادیار مرتع و ابخیزداری/ دانشکده مهندسی منابع طبیعی/ دانشگاه صنعتی اصفهان

³ دانشیار خاکشناسی/ دانشگاه تربیت مدرس

⁴ گروه خاکشناسی/ دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

با وجود شرایط زمین‌شناختی و اقلیمی مناسب جهت تشکیل و تکوین مخروطه‌افکنه‌ها و اهمیت این لندفرم در تأمین منابع آب و خاک در مناطق خشک، دربارة این لندفرم مطالعات محدودی در ایران انجام شده است. هدف از این پژوهش شناسایی، نقشه‌برداری، و بررسی نحوة تکوین سطوح ژئومورفیک بر یک مخروطه‌افکنه در شرق اصفهان و مطالعة تشکیل و تکامل خاک‌ها در سطوح آن است. نتایج نشان می‌دهد حوضة آبخیز مخروطه‌افکنة مورد مطالعه، از نظر تکتونیکی، فعال بوده و دو واقعة رسوب‌گذاری اصلی برای مخروطه‌افکنه‌‌های شرق اصفهان وجود داشته است. سطوح ژئومورفیک مخروطه‌افکنة مورد مطالعه، بر اساس موقعیت توپوگرافی، درجة بریدگی، و تکامل پدوژنیکی خاک‌ها، شناسایی شد. کاربرد شاخص بریدگی پیشنهاد می‌کند این شاخص برای مقایسة سطوح ژئومورفیکِ غیرفعال مناسب‌تر است. خاک‌‌های موجود بر سطوح ژئومورفیک آهکی با مراحل مختلف مورفولوژی کربنات‌‌های پدوژنیک‌اند. نتایج شاخص بریدگی با مورفولوژی کربنات‌‌های پدوژنیک در خاک‌‌های سطوح ژئومورفیک همخوانی دارد. سیستم‌‌های رده‌بندی پیشنهادشده برای خاک‌‌های قدیمی به‌خوبی قادر به رده‌بندی خاک‌‌های سطوح ژئومورفیکِ مورد مطالعه بودند و کاربرد این مدل‌‌‌هایِ جدیدِ طبقه‌بندیِ خاک برای مناطق دیگر هم توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• سطوح ژئومورفیک
• تکتونیک
• خاک‌ها
• مناطق خشک
• اصفهان

عنوان مقاله [English]

Pedogeomorphic evolution of an alluvial fan in central Iran

نویسندگان [English]

• Omid Bayat ¹
• Hamid Karimzadeh ²
• Mostafa Eghbal ³
• Hossein Khademi ⁴

¹ Department of Soil Science, Agriculture College, Isfahan University of Technology, Iran

² Department of Range and Watershed Management/ College of Natural Resources/ Isfahan University of Technology

³ Department of Soil Science/ Tarbiat Modares University

⁴ Department of Soil Science/ Isfahan University of Technology

چکیده [English]

Despite of suitable geological and climatic conditions for forming and evolution of alluvial fans and importance of this landform as soil and water resources in arid regions, there are limited studies about this landform in Iran. In the present study, evolution and pedogenic development of geomorphic surfaces of an alluvial fan in Eastern Isfahan were studied by using remote sensing, field and laboratory analyses. Results show that watershed of studied alluvial fan was tectonically active and two main depositional events were occurred for fans of Eastern Isfahan. Geomorphic surfaces were identified according to topographic position and pedogenic development. Geomorphic surfaces of studied alluvial fan were identified using topographic position, dissection rate and pedogenic development of soils. Using of dissection index for geomorphic surfaces suggest that this index is more expedient for use in active surfaces. Soils on geomorphic surfaces are calcareous with distinctive carbonates morphology. Results of dissection index are in corroboration with carbonates morphology in soils of geomorphic surfaces. So, morphology of pedogenic carbonates can be considered as an index of relative age of geomorphic surfaces. Usage of clay accumulation index also show great corroboration with results of dissection index and morphology of carbonates and application of this index is recommended for paleosols. Suggested systems for paleosol classification truly able to classify paleosols and application of these modern models recommend for other regions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Geomorphic surfaces
• Tectonic
• soils
• Arid regions
• Isfahan