نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
2 استاد گروه آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
3 استاد مرکز RS و GIS دانشکدة منابع طبیعی ساری
چکیده
فرسایش خاک مسئلة محیطی مهمی در حوزة آبخیز وازرود، واقع در بخش میانی مازندران، است. متأسفانه، این حوزه مانند بیشترِ حوزههای آبخیز کشور فاقد ایستگاههای اندازهگیری فرسایش و رسوب مجهز برای مطالعه و مدلبندی فرسایش خاک در سطح وسیع است. به منظور ارزیابی خطر فرسایش خاکْ مدلسازی فرسایش در مقیاس حوزه لازم‌الاجراست. در این مطالعه از مدل اصلاح‌شدة فرسایش خاک جهانی (RUSLE) همراه با سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) برای برآورد تلفات خاک و شناسایی نواحی حساس به فرسایشِ حوزة آبخیز وازرود استفاده شد. از مجموعه منابع دادهها (نقشهها، تصاویر ماهوارهای، و مشاهدات میدانی) برای به‌دست‌آوردن پارامترهای معادلة اصلاح‌شدة فرسایش خاک جهانی استفاده شد و برای تحلیلهای بعدی به فرمت رستری وارد محیط GIS شده و به پنج طبقه‌‌ـ خیلی کم تا خیلی زیاد‌ـ طبقه‌بندی شد. بازدیدهای گستردة میدانی صورت‌گرفته صحت کلی (90 درصد) نقشة خطر فرسایش و مدل مورد بررسی را تأیید کرد. نقشة خطر فرسایش خاک با نقشههای کاربری اراضی، ارتفاع، و شیب برای به‌دست‌آوردن ارتباط با عوامل محیطی و شناسایی نواحی خطر فرسایش قطع داده شد. بخش اعظم طبقات فرسایشی زیاد و خیلی زیاد در شیبهای 25 تا 45 درجه، ارتفاع 1180 تا 2180 متر از سطح دریا، و در اراضی لخت منطقة مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج این تحقیق اتخاذ استراتژیهای مدیریتی مناسب را برای تصمیم‌گیران در اولویت‌بندی نواحی برای کاهش فرسایش در حوزة آبخیز وازرود امکانپذیر میکند. روش تلفیقی به‌کارگرفته‌شده در این مطالعه نسبتاً ساده، سریع، و صحیح و دارای پتانسیل اجرا برای سایر نواحی است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Soil erosion risk assessment and its relationship with some environmental parameters (Case study: Vazroud watershed, Mazandaran)
نویسندگان [English]
- Jalal Zandi 1
- Mahmoud Habibnejad Roshan 2
- Karim Solaimani 3
1 Ph.D Student in Watershed Management Engineering, Department of Watershed Management, College of Natural Resources Sciences, Sari University, Mazandaran Province, Iran
2 Professor, Department of Watershed Management, College of Natural Resources Sciences, Sari University, Mazandaran Province, Iran
3 Professor RS and GIS Center, Department of Watershed Management, College of Natural Resources Sciences, Sari University, Mazandaran Province, Iran
چکیده [English]
Soil erosion is a serious environmental problem in Vazroud watershed, which is located in the centre of the Mazandaran Province, Iran. Unfortunately, Vazroud watershed like most Iran watersheds don’t have recorded data and erosion and sedimentation gages to research, monitor and model soil erosion at large watershed. In order to assess the soil erosion risk, soil erosion modeling at the watershed scale are urgently needed to be undertaken. This study integrated the Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) with a Geographic Information System (GIS) to estimate soil loss and identify the risk erosion areas in the Vazroud watershed. Multi-source (map-, space- and ground-based) datasets were used to obtain factors of RUSLE, and an integrated analysis was carried out in raster format of GIS and it was classified into five categories ranging from minimal risk to extreme erosion risk. Extensive field observations verify soil erosion risk map and total accuracy (90%) obtained. The soil erosion map was linked to land use, elevation and slope maps to explore the relationship between soil erosion and environmental factors and identify the areas of soil erosion risk. The slopes between 25 to 45 degree, the altitudes between 1180 to 2180 from sea level and bare lands have the high and extreme erosion risk in this study area. The results allow decision makers to implement management strategies to prioritization area and soil erosion reduction in Vazroud watershed. The integrated approach presented is relatively easy, fast, and straightforward, showing good potential for successful application in other areas.
کلیدواژه‌ها [English]
- conservation priorities
- GIS
- RUSLE
- soil erosion risk
- Vazroud watershed
)