نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم گویلی ¹
• محمدرضا وهابی ²
• فاضل امیری ³
• حسین ارزانی ⁴

¹ فار‌غ‌التحصیل دورة کارشناسی ارشد مرتع‌داری دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان

² استادیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان

³ دانشیار گروه منابع طبیعی دانشکدة مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر

⁴ استاد دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

در تعیین شایستگی مرتع برای هر نوع کاربری باید به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود اکوسیستم مرتع، با هدف حفاظت پایدار، توجه شود. هدف از این تحقیق شناخت قابلیت‌ها و استعدادهای مراتع حوضة آبخیز سرداب- سیبک و ارزیابی و تعیین طبقات شایستگی مراتع منطقه برای کاربری چرای گوسفند است. بدین منظور، مدل شایستگی استفادة چرایی دام (گوسفند) با استفاده از روش پیشنهادی فائو تعیین و برای تلفیق لایه‌های اطلاعاتی در کلیة مراحل این تحقیق از محیط GIS استفاده شد. در این تحقیق، سه معیار‌ـ حساسیت خاک به فرسایش، منابع آب، و تولید علوفه‌ـ برای تعیین شایستگی نهایی مرتع در نظر گرفته شد. برای تعیین شایستگی از نظر حساسیت خاک به فرسایش از مدل MPSIAC استفاده شد. به منظور بررسی منابع آبْ پارامترهای کمّیت، کیفیت، و دسترسی به منابع آب استفاده شد. از نظر مدل تولید علوفه نیز شاخص نسبت علوفة قابل دسترس دام از کل علوفة تولیدی در هر تیپ گیاهی بررسی شد. نتایج حاصل از مدل نهایی نشان داد که 99_/95 درصد (48_/17610 هکتار) در کلاس شایستگی کم (₃S) و 01_/4 درصد (45_/736 هکتار) در کلاس شایستگی متوسط (₂S) قرار گرفت،و هیچ سطحی از مراتع منطقه در کلاس شایستگی خوب (₁S) و غیر شایسته (N) قرار نگرفت. بر اساس این بررسی، مهم‌ترین عامل مؤثر در کاهش شایستگی مراتع منطقه کمبود میزان علوفة در دسترس دام، به دلایلی از قبیل تولید ناچیز گیاهان کلاس‌های I و II، پایین‌بودن درصد خوش‌خوراکی، و حد بهره‌برداری مجاز، است. با توجه به جمعیت فعلی دام موجود در مراتع منطقه (22170 واحد دامی در طول فصل چرا) و ظرفیت چرای محاسبه‌شده (15989واحد دامی) و همچنین با توجه به روند تخریب شدید در اثر چرای مفرط، به‌کارگیری روش مرتع‌داری، که محدودیت بیشتری برای مصرف علوفه توسط دام ایجاد می‌کند، می‏تواند در صورت عملیاتی‌شدن به بهبود وضعیت مراتع منطقه کمک کند.

کلیدواژه‌ها

• تولید علوفه
• شایستگی مرتع
• فریدون‌شهر
• گوسفند
• منابع آب
• GIS
• MPSIAC

عنوان مقاله [English]

Suitability Determination for Sheep in Rangeland of Ferydounshahr, Isfahan

نویسندگان [English]

• Ebrahim Gavili ¹
• Mohamad Reza Vahabi ²
• Fazel Amiri ³
• Hossain Arzani ⁴

¹ Former M.Sc. Student, College of Natural Resource, Isfahan University of Technology

² Assistant Professor, College of Natural. Resource, Isfahan University of Technology

³ Associate Professor, Group of Natural Resources, Department of Engineering, Islamic Azad University Bushehr Branch

⁴ Professor, College of Natural Resource, University Tehran, Iran

چکیده [English]

This research was conducted to recognize Sibak-Sardab watershed rangeland potentials, evaluate and determine of suitability classes for sheep grazing. In this research, we used the proposed method of FAO (1992) and for information layers crossing used in Geographical Information System (GIS). In this research, sensitivity to erosion, water resources and forage production are three basic components of this study. We used the MPSIAC model for the sensitivity to erosion. The model of water resource suitability consists of three parameters, quantity, quality and water resource's accessibility. In the forage production model, we estimated the ratio of available forage to the whole produced forage in each vegetation type. According to the result 96% of the rangeland was in low suitability class (S3) and only 4% were in medium suitability class (S2). The most important factors causing the decrease in suitability were lower rates of available forage for the livestock, low forage production of classes, I, II and low palatability percentage. According to Actual use (22170 animal units in season grazing); and grazing capacity (15989 animal units) and also according to the high destruction because of heavy grazing; using a management method that can help to improve the rangeland condition is suggestion.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rangeland suitability
• Water resource
• MPSIAC
• GIS
• sheep
• Feridonshahr