بررسی تأثیر پخش سیلاب بر ویژگی‏ های فیزیکوشیمیایی خاک (مطالعه موردی: ایستگاه پخش سیلاب گچساران)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران

2 استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 استاد گروه آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

4 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کهکیلویه و بویراحمد

چکیده

از ویژگی‏های مناطق خشک و نیمه‌خشک، علاوه بر کمبود و نقصان بارندگی، نزول بارش‌هایی با شدت نسبتاً زیاد و مدت کوتاه است؛ این حالت در اکثر مواقع به وقوع سیلاب ‏های حجیمی منجر می‏شود. این سیلاب ‏ها رسوبات فراوانی دارند که، در صورت گسترش آن‌ها در سطح اراضی، خصوصیات خاک را تغییر می‏دهند. در این تحقیق آثار گسترش سیلاب (پس از 12 سال از تأسیس ایستگاه پخش سیلاب گچساران) بر خصوصیات خاک بررسی شد. بدین ترتیب، نمونه ‏های برداشت‌شده از اعماق ۰‌ـ ۱۵، ۱۵‌ـ ۳۰، ۳۰‌ـ ۴۵، و ۴۵‌ـ ۶۰ سانتی‏متری از سطح خاکِ عرصه‏ های پخش و شاهد برای تجزیه فیزیکی و شیمیایی به آزمایشگاه انتقال یافت و خصوصیات فیزیکی، شامل درصد رس، سیلت، ماسه، و گراول، و خصوصیات شیمیایی، شامل pH، هدایت الکتریکی، درصد آهک، آنیون‌ها، و کاتیون‏ها، تعیین گردید. نتایج نشان داد رسوبات ریزدانه، شامل رس، سیلت، و ماسه، در عرصه پخش افزایش چشمگیری یافته است. با وجود این، پخش سیلاب تأثیر ناچیزی بر تغییرات شیمیایی خاک داشته است. از میان ویژگی‏های شیمیایی pH و میزان آهک بیشترین تأثیرپذیری ناشی از سیلاب را داشتند، به طوری که اسیدیته کاهش و آهک در دو عمق افزایش معنی‏داری داشت. پخش سیلاب ویژگی‏های فیزیکی عرصة پخش را به‌خوبی متحول کرد، زیرا محدودیت گراولی‌بودن خاک منطقه با افزایش میزان رسوبات ریزدانه تعدیل گردید. به طور کلی، پخش سیلاب خصوصیات خاک سطحی، به‌ویژه خواص فیزیکی، عرصه پخش را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد و از سطح به عمق میزان تغییرِ ویژگی‏ های فیزیکی و شیمیایی عرصه پخش ناچیز می ‏شود.

کلیدواژه‌ها

مرتع و آبخیزداری

دوره 67، شماره 2
تابستان 1393
صفحه 177-187

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار