نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• اصغر توکلی فرد ¹
• علی اکبر نظری سامانی ²
• ناصر مشهدی ³
• هدی قاسمیه ⁴
• مجتبی هدایی آرانی ⁵

¹ کارشناس ارشد بیابان‏ زدایی، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان

² دانشیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ استادیار مرکز تحقیقات بین‏ المللی همزیستی با کویر، دانشگاه تهران

⁴ استادیار دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان

⁵ کارشناس ارشد ژئومورفولوژی،‌ دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

چکیده

ارگ ریگ بلند کاشان یکی از مهم‏ترین پهنه‏ های پوشیده از ماسه است که، از دیدگاه ژئومورفولوژی، مجموعه‏‌ای متشکل از انواع تپه ‏های ماسه ‏ای مهم در ایران به‌شمار می‏ آید. این تحقیق به منظور مقایسه دانه ‏بندی رسوبات بادی در اَشکال مختلف تپه ‏های ماسه ‏ای و نیز قسمت‏های مختلف تپه های عرضی واقع در قسمت شمالی ارگ کاشان انجام شد. به منظور تعیین متغیرهای آماری مختلف، از رسوبات موجود در هر یک از انواع تپه‏ های ماسه ‏ای نمونه‏ برداری شد. سپس، آزمایش دانه ‏بندیِ هر یک از نمونه‏ ها، بر اساس روش الک خشک، انجام گرفت و، در نهایت، پارامترهای آماری، از قبیل قطر میانگین، جورشدگی، کج‏شدگی، کشیدگی، d10، و d90 تعیین گردید. آنگاه، با انجام‌دادن آزمون توکی، معنی‏داربودن اختلاف هر یک از متغیرها در تپه‏ های مختلف بررسی شد. در نهایت، نتایج نشان داد که متغیرهای قطر میانگین، جورشدگی، d10، و d90 بین تپه ‏های تثبیت‌شده و تپه‏های ماسه‏ ای فعال در سطح 95 درصد با یکدیگر اختلاف معنی‏داری دارند. همچنین، مشخص شد که در تپه‏های عرضی، متغیرهای قطر میانگین و d90 در دامنه پشت به باد با بخش پایینی دامنه رو به باد اختلاف معنی‏داری در سطح 95 درصد دارند، در حالی که با بخش میانی و بالایی دامنة رو به باد اختلاف معنی‏داری ندارند. نتایج مبین آن است که نسبت همگنی ابعاد دانه‌های ماسه در تپه‌های مختلف متفاوت است و این ناشی از تفاوت تغییرات سرعت باد در قسمت‌های مختلف ارگ و همچنین تپه‌های مختلف است.

کلیدواژه‌ها

• ارگ کاشان
• تپه‏ های عرضی
• تپه‏ های طولی
• تپه‏ های فعال
• دانه‏ بندی
• فرسایش بادی

عنوان مقاله [English]

Investigation of granulometry of aeolian sediments in relation of sand dune morphology (Case study: Kashan Erg)

نویسندگان [English]

• Asghar Tavakkoli Fard ¹
• Aliakbar Nazari Samani ²
• Naser Mashhadi ³
• Hoda Ghasemieh ⁴
• Mojtaba Hodayi Arani ⁵

¹ MSc, Faculty of Natural Resources and Geoscience, University of Kashan, Iran

² Assistant Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

³ Assistant Professor, International Desert Research Center, University of Tehran, Iran

⁴ Assistant Professor, Faculty of Natural Resources and Geoscience, University of Kashan, Iran

⁵ MSc, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Kashan Erg is one of the most important sand dunes complexes in Iran. It is included the most important various type of sand dunes in Iran. This study was performed to compare the granulometry of aeolian sediments in different sand dunes and also from plinth to crest of transverse dunes that located in Kashan Erg’s north. In order to determining different statistical variables, aeolian sediment sampling was conducted in different sand dunes. Then, the sample’s granulometry test was done based on dry sieve analysis. Finally, statistical parameters such as mean diameter, Sorting, Skewness, Kurtosis, d10, and d90 were determined. The results showed that the mean diameter, Sorting, d10 and d90 parameters  have significant differences at the 95% significance level between the stabilized sand dunes and active ones. Moreover, it was found that in transverse sand dunes, there are a significant difference at the 95% significance level between mean diameter and d90 parameters in bottom of the stoss side and lee side.

کلیدواژه‌ها [English]

• active dunes
• Granulometry
• Kashan Erg
• stabilized dunes
• transverse dunes
• Wind Erosion