نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین اسلامی ¹
• علی سلاجقه ²
• شهرام خلیقی سیگارودی ³
• حسن احمدی ⁴
• شمس الله ایوبی ⁵

¹ دانش‌آموختة دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه آبخیزداری، تهران، ایران

² استاد دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ دانشیار دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران

⁴ استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه آبخیزداری، تهران، ایران

⁵ دانشیار گروه خاک‌شناسی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

فرسایندگی باران توانایی باران برای جداسازی ذرات خاک است. هدف از این تحقیق تهیة نقشة فرسایندگی باران در استان خوزستان با استفاده از بهترین شاخص فرسایندگی باران است. بدین منظور، اطلاعات نقطه‌ای شاخص‌های EI₃₀‌، AI_m، هادسون، و اونچو در 74 ایستگاه باران‌نگاری و باران‌سنجی با استفاده از روش‌های میان‌یابی قطعی عکس فاصلة وزن‌دار و توابع شعاعی پایه و روش‌های زمین‌آماری کریجینگ و کوکریجینگ به اطلاعات ناحیه‌ای تبدیل شد. نتایج نشان‌دهندة آن است که روش کوکریجینگ دارای کمترین خطا و بیشترین همبستگی در میان‌یابی شاخص‌های EI₃₀‌، AI_m، هادسون، و اونچو با ضرایب تبیین 89_/0، 89_/0، 48_/0، و 49_/0 است. بر اساس ضریب همبستگی بین متوسط شاخص‌های EI₃₀‌، AI_m‌، هادسون، و اونچو در حوضه‌های بالادست ایستگاه‌های رسوب‌سنجی با میزان رسوب‌دهی ویژة این حوضه‌ها‌، شاخص EI₃₀ با ضریب همبستگی 98_/0 بهترین شاخص فرسایندگی باران انتخاب شد. بر اساس نقشة تهیه‌شده با استفاده از شاخص EI₃₀ با روش میان‌یابی کوکریجینگ و متغیر کمکی حداکثر بارندگی متوسط ماهانه‌، بیشترین مقادیر فرسایندگی باران در شرق و شمال خوزستان دیده می‌شود و کمترین مقادیر فرسایندگی در جنوب و غرب استان خوزستان وجود دارد. این مقادیر از 404 تا 2414(Mj.mm.ha^-1.h^-1) متغیر است.

کلیدواژه‌ها

• زمین‌آمار
• فرسایندگی باران
• کوکریجینگ
• میان‌یابی

عنوان مقاله [English]

Spatial variability of rainfall erosivity indices using geostatistics in Khouzestan Province

نویسندگان [English]

• Hossein Eslami ¹
• Ali Salajagheh ²
• Shahram Khalighi sigaroudi ³
• hasan Ahmadi ⁴
• Shamsollah Ayoubi ⁵

¹ Department of Watershed management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

³ Associate Professor., Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

⁴ Professor, Department of Watershed management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

⁵ Associate Professor, Department of Soil Science, College of Agriculture, Isfahan University of Technology, 84156-83111, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Rainfall erosivity is the ability of rainfall to detach the soil particles. This study was conducted to evaluate spatial variability of rainfall erosivity indices in Khouzestan Province. The point data of indices (EI30, AIm, KE>1 and Onchev indices) in 74 stations were used to generate spatial erosivity maps through deterministic and geostatistical interpolation methods (Radial Basis Functions, Inverse Distance Weighted, Kriging and Cokriging). Results indicate that cokriging have least error and most correlation with determining coefficient of 0.89, 0.89, 0.48 and 0.49 for EI30, AIm, KE>1 and Onchev indices. Based on the correlation relationships between the basins specific sediment yield (in basins dominating the sedimentation stations) and mean indices of EI30, AIm, KE>1 and Onchev, EI30 index with correlation coefficient of 0.98 (P<0.01) is selected as the appropriate rainfall erosivity index. Based on the prepared map on the basis of Cokriging method with secondary variable of maximum mean monthly rainfall, the east and northeastern regions presented the highest values of EI30 index, while the southern and western regions showed the lowest values of EI30 index. The annual rainfall erosivity (EI30) ranged from 404 to 3064 Mj.mm.ha-1.h-1.y-1.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cokriging
• Geostatistics
• interpolation
• rainfall erosivity