تأثیر پوشش لکه‏ای، به‌ منزلة زیستگاه خرد، بر تغییر خصوصیات خاک (مطالعة موردی: چراگاه‏های شور تز خراب در ارومیه)

معتمدی, جواد; علیزاده, آرزو; عالم زاده گرجی, آزاده

doi:10.22059/jrwm.2015.53891

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه ارومیه

² دانشجوی دکتری مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³ دانشجوی دکتری مرتع‌داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

https://doi.org/10.22059/jrwm.2015.53891

چکیده

گیاهان، ضمن رویش و سازگاری با شرایط مختلف، ویژگی‏های محیط و به‌ویژه خصوصیات خاک را برای گسترش جوامع گیاهی تغییر می‏دهند. در این تحقیق میزان تأثیرگذاری گیاهان هالوفیت اطراف دریاچة ارومیه بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ارزیابی شد. بدین منظور، در تیپ گیاهی Salsola nitraria - Aeluropus littoralis، که معرف سطح وسیعی از چراگاه‏های شور اطراف دریاچة ارومیه است، لکه‌های گیاهی (اکولوژیک) در امتداد دو ترانسکت 150 متری، که موازی با جهت شیب استقرار داشتند، انتخاب شد و فواصل بین آن‌ها خاک لخت بدون پوشش (فضای بین لکه‌ای) درنظر گرفته شد. نمونه‏های خاک از داخل لکه‌ها و فضای بین لکه‏ای از دو عمق 0 ـ 15 و 15 ـ 30 سانتی‌متری با چهار تکرار برداشت و برخی خصوصیات آن‌ها اندازه‏گیری شد. با کاربرد آزمون T غیرجفتی، مقادیر پارامترهای اندازه‏گیری‌شدة بین لکه‌ها و فضای بین لکه‏ها مقایسه شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‏دهد حضور گیاهان تأثیر معنی‏داری در کاهش هدایت الکتریکی و نمک‏های محلول سدیم، پتاسیم و کلسیم و همچنین افزایش مقادیر فسفر در نمونه‏های خاک پروفیل سطحی (0 ـ 15 سانتی‌متری) در داخل لکه‏ها دارد، ولی در میزان اسیدیته، نیتروژن، مواد آلی و درصد سیلت، شن و رس داخل لکه‏ها و نواحی بین لکه‏ها اختلاف معنی‏دار مشاهده نشد. خصوصیات مذکور در خاک عمقی (15 ـ 30 سانتی‌متری) و بین لکه‏های گیاهی و مناطق بین لکه‏ها نیز اختلاف معنی‌داری با هم نداشت؛ این امر تداعی‌کنندة نقش گیاهان و تأثیر ریشه‏دوانی آن‌ها در تغییر خصوصیات خاک سطحی نسبت به خاک عمقی در رویشگاه‏های مورد بررسی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of vegetation patches as microhabitat on changing soil properties (Case study: saline rangelands of Tez Kharab in Urmia)

نویسندگان [English]

Javad Motamedi ¹
Arezu Alizadeh ²
Azadeh Alemzadeh Gorji ³

¹ Assistant Prof., Faculty of Natural Resources, University of Urmia, Urmia, I.R. Iran

² 2- Ph.D. Student of Range Management, Sari University of Agricultural Sciences & Natural Resources, Sari, I.R.Iran.

³ Ph.D. Student of Range Management, Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources, Gorghan, I.R.Iran.

چکیده [English]

Plants change their environment characteristics and especially soil properties while their growth and adaptation, to develop plant communities. In this study effect of halophyte patches from Urmia lack in a vegetation type of Salsola nitraria and Aeluropus littoralis on chemical and physical properties of soil was investigated. So 4 vegitation patches along 2 transect with the length of 150 meter that was established in parallel position with the slop was selected and the distances between these patches considered as bare soil. Then soil samples were collected with four replication from the patches and inter patches areas from two different depths of 0-15 cm and 15-30cm, then soil samples were air dried and some of their properties were measured. Independent T-test was performed to compare soil properties of patches and inter-patches. Results showed that vegetation patches had significant effect on decrease of electrical conductivity and soluble salts of sodium, potassium and total phosphorus in soil samples of surface profile (0-15cm) but soil acidity, nitrogen content, organic matter, sand, silt and clay percent showed no significant differences in soil samples of patches and inter patches areas.
Then comparing these properties in soil samples of second depth (15-30cm) showed that there wasn’t any significant differences between patches and inter-patches, and these results shows effect of vegetation patches and specially their roots on changing properties of surface soil in this study’s experimental field.

کلیدواژه‌ها [English]

ecological patches
inter patch areas, soil properties, slain rangelands, Urmia lack ecological patches
inter patch areas, soil properties, slain rangelands, Urmia lack ecological patches
inter patch areas, soil properties, slain rangelands, Urmia lack

مراجع

[1] Abedi, M., Arzani, H., Shahriyari, E., Tang We, D. and Aminzadeh, M. (2007). Assessment of structure and function of plants patches of Rangeland ecosystem in arid and semi arid regions, Journal of Environmental studies, 2(40), 117-126.

[2] Akhter, J., Mahmood, K., Malik, K.A., Ahmed, S. and Murray, R. (2003). Amelioration of a saline sodic soil through cultivation of salt-tolerant grass (Leptochloa fusca), Environment Conservation, 30, 168-174.

[3] Bochet, E., Rubio, J.L. and Poesen, J. (1999). Modified topsoil islands within patchy Mediterranean vegetation in SE Spain, Catena, 38, 23-44.

[4] Carcavaca, F., Figueroa, D., Barea, J.M., Azcon- Aguilar, C., Palenzuela, J. and Roldan, A. (2010). The role of relict vegetation in maintaining physical, chemical, and biological properties in an abandoned stipa-grass agroecosystem, Arid Land Research and Management, 17(2), 103-111.

[5] Del Valle, H.F, Rosell, R.A. and Bouza, P.J. (1999). Formation, distribution and physicochemical properties of plant litter in shrub patches of Northeastern Patagonia, Arid Soil Research and Rehabilitation, 13(2), 105-122.

[6] Gazan Shahi, J. (2006). Soil and Plant Analysis, 2ed Edition, Aiej press, Tehran.

[7] Gharaibeh, M.A., Eltaif, N.I. and Albalasmeh, A.A. (2011). Reclamation of highlycalcareous saline sodic soil using Atriplex halimus and by-product gypsum, International Journal of Phytoremediation, 13(9), 873-883.

[8] He, W.M., Shen, Y., Hans, J. and Cornelissen, C. (2012). Soil nutrient patchiness and plant genotypes interact on the production potential and decomposition of root and shoot litter: Evidence from Short Term Laboratory Experiments with Triticum aestivum, 353, 145-154.

[9] Jafary, A., Zare Chahouki, M.A., Tavili, A. and Kohandel, A. (2006)0 Soil- vegetation relationships in rangelands of Qom province, Pajouhesh & Sazandegi, 73, 110-116.

[10] Javadi, A., Barjasteh, F. and Jafari, M. (2010). Effects of planting, depth and pruning treatments of Atriplex lentiformis on soil salinity of Yazd region, Jounral of Plant and Ecosystem, (5) 20, 29-41.

[11] Khatir Sameni, J. (2005). Effects of Atriplex on soils of Rangelands, Golestan provenance, Iranian Journal of Range and Desert Research, 12(3), 311-334.

[12] Kuzyakov, Y., Hill, P.W. and Jones, D.L. (2009). Root exudates components change litter decomposition in a simulated rhizosphere depending on temperature, Plant Soil, 290, 293-305.

[13] Lejeune, O., and Tlidi, M. (2002). Localized vegetation patches: A self-organized response to resource scarcity, Physical Review, The American Physical Society, 66(010901), 1-4.

[14] Li, C., Li, Y. and Ma, J. (2011). Spatial heterogeneity of soil chemical properties at fine scales induced by Haloxylon ammodendron (Chenopodiaceae) plants in a sandy desert, Ecological Research, (26), 385-394.

[15] Manousaki, E. and Kalogerakis, N. (2011). Halophytes present new opportunites in phytoremediation of heavy metals and saline soils, Industrial and Engineering Chemistry Research, 50(2), 656-660.

[16] Qadir, M., Qureshi, R.H. and Ahmad, N. (1998). Horizontal flushing: a promising ameliorative technology for hard saline- sodic and sodic soils, Soil and Tillage Research, 45, 119-131.

[17] Ravindran, K., Venkatesan, K., Balakrish, V., Chellappan, K.P. and Balasubramanian, T. (2007). Restoration of saline land by halophytes for Indian soils, Soil Biology and Biochemistry, 39 (10), 2661-2664.

[18] Rezashateri, M., and Sepehry, A. (2011). The effect of grazing on vegetation dynamics patches, Iranian Journal of Range and Desert Research, 4, 604-614.

[19] Saghari, M. and Foroghifar, H. (2005). Effects of Atriplex canesens on variation of soil properties in planted rangelands of Birjand, Pajouhesh & Sazandegi, 73, 157-160.

[20] Shekhawat, V.P.S., Kumer, A. and Neumann, K. (2006). Bio reclamation of secondary salinized soils using halophytes. In: Ozturk, M., Waisel, Y., Khan, M.A. and Gork, G., (Eds), Biosaline Agriculture and Salinity Tolerance in Plants: Birkhausar verlag, Basel, Boston, Berline.

[21] Weiner, J., Wright, D.B. and Castro, S. (1997). Symmetry of below ground competition between Kochia scoparia individuals, Oikos, 79, 85-91.

[22] Yasin ashraf, M., Asraf, M., Mahmood, Kh., Akhter, J., Hussain, F. and Arshad, M. (2010). Phtoremediation of saline soils for sustainable agriculture productivity. In: Asraf, M., Ozturk, M. and Ahmad, M. S. A., (Eds), Plant Adaptation and Phytoremediation, Springer.

نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری

تأثیر پوشش لکه‏ای، به‌ منزلة زیستگاه خرد، بر تغییر خصوصیات خاک (مطالعة موردی: چراگاه‏های شور تز خراب در ارومیه)

مراجع

مراجع

دوره 68، شماره 1 - شماره پیاپی 1
خرداد 1394
صفحه 149-158

تأثیر پوشش لکه‏ای، به‌ منزلة زیستگاه خرد، بر تغییر خصوصیات خاک (مطالعة موردی: چراگاه‏های شور تز خراب در ارومیه)

مراجع

مراجع

دوره 68، شماره 1 - شماره پیاپی 1خرداد 1394صفحه 149-158

دوره 68، شماره 1 - شماره پیاپی 1
خرداد 1394
صفحه 149-158