حسین بشری؛ مصطفی ترکش اصفهانی؛ طیبه شاه‌آبادی؛ محمدرضا مصدقی
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی پیامدهای کاربردِ پساب شهری بر برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع منطقة سگزی واقع در شرق اصفهان انجام شد. 6 سایت مطالعاتی با توجه به نوع پوشش گیاهی دست‌کاشت (گونههای تاغ، قره‌داغ) و روش آبیاری (شیاری، غرقابی، و بدون آبیاری) انتخاب شد و در هر سایت حداقل چهار و حداکثر دوازده تکرار انتخاب شد و از لایه‌های ...
بیشتر
پژوهش حاضر به منظور بررسی پیامدهای کاربردِ پساب شهری بر برخی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع منطقة سگزی واقع در شرق اصفهان انجام شد. 6 سایت مطالعاتی با توجه به نوع پوشش گیاهی دست‌کاشت (گونههای تاغ، قره‌داغ) و روش آبیاری (شیاری، غرقابی، و بدون آبیاری) انتخاب شد و در هر سایت حداقل چهار و حداکثر دوازده تکرار انتخاب شد و از لایه‌های ۰ ـ۱۰ و ۱۰ ـ۳۰ سانتی‌متری خاک نمونه‌برداری شد. بافت، مقدار مادة آلی، اسیدیته، رسانایی الکتریکی، میزان سدیم، کلسیم، و منیزیم محلول، و پایداری ساختمان خاک (رس قابل پراکنش) برای 94 نمونة خاک بررسی و با استفاده از تجزیة واریانس و تجزیة مؤلفه‌های اصلی تحلیل شد. بر اساس نتایج، استفاده از پساب با شستوشوی نمک‌های محلول خاک و انتقال آن‌ها به عمق خاک و افزودن مواد آلی و معدنی تغییراتی در خاک ایجاد کرد. رسانایی الکتریکی خاک در سایت‌های بدون آبیاری (۰ ـ۱۰ سانتی‌متری) یا آبیاری به شیوة شیاری (۱۰ ـ۳۰ سانتی‌متری) به طور معنی‌داری (05/0=α) بیش از سایتهایی با آبیاری غرقابی بود. کاربرد پساب موجب افزایش میزان مادة آلی خاک، نسبت به مناطق بدون آبیاری، شد و میزان پایداری خاک‌دانه‌ها نیز به طور معنی‌داری (05/0=α) افزایش یافت. استفاده از پساب به کاهش سدیم محلول خاک منجر شد و، در نتیجه، میزان رس قابل پراکنش کاهش یافت و بر پایداری ساختمان خاک افزوده شد. در مجموع، استفاده از پساب در پروژه‌های احیای مراتع، با توجه به اینکه خطرهای زیستمحیطی کمتری نسبت به کاربردِ آن در عرصه‌های کشاورزی دارد، توصیه می‌شود.
محسن پادیاب؛ سادات فیض نیا؛ حسن احمدی؛ اردشیر شفیعی
چکیده
ارزیابی تغییرات منابع خاکی و آبی ناشی از اجرای عملیات پخش سیلاب برای تعیین برآیند مثبت یا منفی اثرگذاری آن امری ضروری است. مهم‌ترین مؤلفة تأثیرگذار در عملکرد سیستمهای پخش سیلاب میزان رسوب ورودی به کانالهای آب‌رسان گسترشی و نهشته‌شدن آن در سطح و تجمع در عمق عرصة پخش است که می‌تواند خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عرصه را ...
بیشتر
ارزیابی تغییرات منابع خاکی و آبی ناشی از اجرای عملیات پخش سیلاب برای تعیین برآیند مثبت یا منفی اثرگذاری آن امری ضروری است. مهم‌ترین مؤلفة تأثیرگذار در عملکرد سیستمهای پخش سیلاب میزان رسوب ورودی به کانالهای آب‌رسان گسترشی و نهشته‌شدن آن در سطح و تجمع در عمق عرصة پخش است که می‌تواند خصوصیات فیزیکی و شیمیایی عرصه را تغییر دهد. در واقع، با مشخص‌کردن عمق نفوذ رسوبات، به عمق تأثیرگذاری پخش سیلاب بر ویژگی‌های خاک خواهیم رسید. به منظور تعیین اثر گسترش سیل بر میزان نفوذ رسوب به عمق عرصة پخش سیلاب گچساران از اعماق 0 ـ 15، 15 ـ 30، 30 ـ 45، و ۴۵ ـ ۶۰ سانتی‌متری از سطح خاک عرصه‌های پخش و شاهد نمونه‌برداری شد. کلیة نمونهها با استفاده از روش الک خشک و هیدرومتری دانهبندی شد. درصد دانههای رسوب با اندازة کمتر از دو میلی‌متر با آزمون دانکن و t مستقل برای 80 نمونة برداشت‌شده از نظر آماری بررسی شد. نتایج نشان داد ورود رسوبات به صورت عمقی در پروفیلهای حفرشده تا عمق سوم به طور مؤثر و کاملاً مشخص نمایان است و می‌تواند در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیرگذار باشد و از این عمق به بعد تأثیر پخش سیلاب ناچیز می‌شود. مهم‌ترین ویژگی‌ای که از سطح به عمق نوارهای پخش تغییر خواهد کرد نفوذپذیری هر یک از لایه‌های مورد مطالعه است؛ به طوری که با افزایش ذرات ریز نفوذی در عمق و مسدودشدن خلل و فرج لایه‌های خاک به اصطلاح کور می‌شود و نفوذپذیری به شدت کاهش مییابد؛ این حالت در سطح نوارهای پخش چشمگیرتر است و حتی پس از نهشته‌شدن رسوبات در سطح (عمق 0 ـ 15 سانتی‌متری) لایهای سله‌بسته و سفالی ایجاد می‌شود و از نفوذ ذرات و حتی آب به عمق جلوگیری میکند. با تعیین میزان رسوب نهشته‌شده در سطح نوارهای پخش و همچنین میزان نفوذ عمقی آن می‌توان برای بهبود کارایی و نگه‌داری آسانتر سیستمهای پخش سیلاب یا حتی عدم استفاده از این روش به صورت عملی و مؤثر تصمیم‌گیری کرد.
محمدرضا پیرمرادی؛ محمد مقدم؛ نوید یزدانی
چکیده
آنغوزة تلخ گیاهی دارویی- مرتعی و متعلق به تیرة چتریان است. ارزش این گیاه به دلیل شیرابهای است که با تیغ‌زدن به رأس ریشة آن به‌دست می‌آید. بارندگی در عملکرد شیرابه و بقای این گیاه تأثیر بسزایی دارد. خشکسالیهای مداوم در مناطق رویش این گیاه تأثیر نامطلوبی در جمعیت آن گذاشته است. تحقیق حاضر در این راستا و به منظور بهرهبرداری ...
بیشتر
آنغوزة تلخ گیاهی دارویی- مرتعی و متعلق به تیرة چتریان است. ارزش این گیاه به دلیل شیرابهای است که با تیغ‌زدن به رأس ریشة آن به‌دست می‌آید. بارندگی در عملکرد شیرابه و بقای این گیاه تأثیر بسزایی دارد. خشکسالیهای مداوم در مناطق رویش این گیاه تأثیر نامطلوبی در جمعیت آن گذاشته است. تحقیق حاضر در این راستا و به منظور بهرهبرداری بهتر و بررسی تأثیر آبیاری در رشد، نمو، عملکرد شیرابه، و بقای گیاه در شرایط طبیعی در منطقة جنگل قائم کرمان انجام پذیرفت. در این مطالعه تأثیر پنج تیمار آبیاری در طول فصل رشد‌ـ شامل دو بار در هفته، یک بار در هفته، دو هفته یک بار، سه هفته یک بار، و یک بار در ماه‌ـ به همراه شاهد (بدون آبیاری) بر روی صفات فوق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار و در هر تکرار 20 گیاه مطالعه شد. نتایج تجزیة واریانس نشان داد آبیاری در طول برگ، طول دم‌برگ، طول دورة رشد رویشی، و عملکرد شیرابة گیاه تأثیر معنی‌داری در سطح یک درصد داشت. همچنین، آبیاری باعثِ افزایشِ بقای گیاهان تیغ‌خورده در طول دورة بهرهبرداری و در سال بعد شد. اما آبیاری به طور معنی‌داری باعث کاهش درصد اسانس شیرابه شد. بهترین تیمار برای افزایش عملکرد شیرابهْ آبیاری گیاهان به صورت یک بار در هفته بود که عملکردی معادل 4/81 گرم در هر پایه داشت. کمترین میزان عملکرد نیز مربوط می‌شود به تیمار شاهد و یک بار آبیاری در ماه. به طور کلی، آبیاریِ گیاه آنغوزه پیش از بهرهبرداری و در طول فصل رشد آن توصیه می‌شود.
فرهاد لشگرارا؛ مجید رضا داورپناه؛ سید اکبر جوادی
چکیده
در دهه‌های اخیر، مقابله با عوامل تخریب مراتع و تلاش در جهت احیای مراتع، به منزلة گامی اساسی در راستای توسعة پایدار، لازم و ضروری بوده است. اما، با توجه به وسعت زیاد عرصه‌های منابع طبیعی و نیاز به نیروی انسانی بسیار زیاد برای حفاظت و احیای این منابع، به‌نظر می‌رسد مشارکت بهره‌برداران عرصه‌های مذکور بهترین وسیله برای توسعة این ...
بیشتر
در دهه‌های اخیر، مقابله با عوامل تخریب مراتع و تلاش در جهت احیای مراتع، به منزلة گامی اساسی در راستای توسعة پایدار، لازم و ضروری بوده است. اما، با توجه به وسعت زیاد عرصه‌های منابع طبیعی و نیاز به نیروی انسانی بسیار زیاد برای حفاظت و احیای این منابع، به‌نظر می‌رسد مشارکت بهره‌برداران عرصه‌های مذکور بهترین وسیله برای توسعة این منابع باشد. از این رو، هدف کلی این تحقیق شناسایی موانع مشارکت مرتع‌داران در اجرای طرح‌های مرتع‌داری در بخش مرکزی شهرستان کهگیلویه است. این تحقیق از نوع کاربردی و روش پژوهش همبستگی است. ابزار تحقیق پرسشنامه است. جامعة آماری تحقیق حاضر 197 نفر از مرتع‌داران است که از این تعداد بر اساس فرمول کوکران، 110 نفر به عنوان نمونه به کمک روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS16 صورت گرفت. داده‌های تحقیق حاکی از آن است که میزان عدم مشارکت اکثریت بهره‌برداران (6/77 درصد) در حد متوسط است. از سوی دیگر، بین عوامل فردی و روان‌شناختی، اجتماعی، آموزشی، اقتصادی، سیاسی، و عدم مشارکت مرتع‌داران در اجرای طرح‌های مرتع‌داری رابطة منفی و معنی‌داری در سطح 99/0 وجود دارد. همچنین، بر اساس یافته‌های موجود، عوامل آموزشی و اجتماعی در مجموع 6/53 درصد از تغیرات واریانس عدم مشارکت مرتع‌داران را تبیین کردند. از این رو، به منظور مشارکت بیشتر مرتع‌داران در اجرای طرح‌های مرتع‌داری شهرستان کهگیلویه، توجه خاص به عوامل مذکور می‌تواند زمینه‌ساز مشارکت هر چه بیشتر مرتع‌داران باشد.
خدیجه رحیمی بالکانلو؛ مهدی قربانی؛ محمد جعفری؛ علی طویلی
چکیده
شناخت و آگاهی از کنشگران کلیدی در سطح جوامع محلی در راستای مدیریت مشارکتی و اجرای پروژه‌های منابع طبیعی یکی از اقدامات ضروری پیش از اجرای پروژههاست. این افراد میتوانند، به منزلة رهبران محلی و قدرتهای اجتماعی، در سامان‌دهی مدیریت مشارکتی منابع طبیعی بازویِ اجراییِ دستاندرکاران دولتی باشند. در این تحقیق سعی شده است از ...
بیشتر
شناخت و آگاهی از کنشگران کلیدی در سطح جوامع محلی در راستای مدیریت مشارکتی و اجرای پروژه‌های منابع طبیعی یکی از اقدامات ضروری پیش از اجرای پروژههاست. این افراد میتوانند، به منزلة رهبران محلی و قدرتهای اجتماعی، در سامان‌دهی مدیریت مشارکتی منابع طبیعی بازویِ اجراییِ دستاندرکاران دولتی باشند. در این تحقیق سعی شده است از طریق روش تحلیل شبکه و شاخص مرکزیت در سطح خرد، شبکة بهره‌برداران مراتع، سامان عرفی گورمؤمنین در منطقة کلاتة رودبار شهرستان دامغان، قدرتهای اجتماعی، و رهبران محلی مؤثر در فرایند مدیریت مشارکتی مرتع مشخص شوند. بدین منظور، با استفاده از روش تحلیل شبکة اجتماعی، میزان مرکزیتهای درجة خروجی، ورودی، و بینابینی در سطح کنشگران، بر اساس پیوندهای اعتماد، مشارکت، و ماتریس ترکیبی اعتماد و مشارکت، در شبکة بهره‌برداران مرتع مشخص شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، کنشگر Go-Bi (یکی از بهره‌برداران مرتع) قدرتِ کلیدی در بین بهره‌برداران مرتع گورمؤمنین شناخته شد. همچنین، کنشگران مرکزی و پیرامونی و میزان تراکم پیوندی بین آن‌ها بر اساس شاخص مرکز- پیرامون مشخص شد. افرادی که در زیرگروه کنشگران مرکزی قرار گرفتهاند، به دلیل اقتدار و نفوذ اجتماعی بالا، میتوانند نقش مؤثری در مدیریت مشارکتی مرتع ایفا کنند. شناخت این افراد پیش از اجرای پروژه‌های منابع طبیعی تا حد زیادی می‌تواند به دستگاههای دولتی در گسترش اعتماد در میان افراد یاری نماید، در نتیجه، مدیریت مشارکتی موفقتری عملیاتی خواهد شد. از این افراد می‌توان، به منزلة پلهای ارتباطی بین نهادهای دولتی و سایر بهره‌برداران، در توسعة پایدار روستایی استفاده کرد.
عبدالمطلب رضائی؛ سید محمود حسینی؛ علی اسدی
چکیده
استفاده از تحلیل شبکة اجتماعی برای بررسی نوع روابط بین ذی‌نفعان و کنشگران در مدیریت منابع طبیعی، به منزلة روشی علمی، کاربرد فراوانی یافته است. تحقیق حاضر با هدف تحلیل شبکة تبادل اطلاعات در بین سازمان‌های فعال در مدیریت پایدار منابع طبیعی در حوضة سد البرز در استان مازندران بر مبنای رویکرد تحلیل شبکة اجتماعی صورت گرفت. بر اساس نتایج ...
بیشتر
استفاده از تحلیل شبکة اجتماعی برای بررسی نوع روابط بین ذی‌نفعان و کنشگران در مدیریت منابع طبیعی، به منزلة روشی علمی، کاربرد فراوانی یافته است. تحقیق حاضر با هدف تحلیل شبکة تبادل اطلاعات در بین سازمان‌های فعال در مدیریت پایدار منابع طبیعی در حوضة سد البرز در استان مازندران بر مبنای رویکرد تحلیل شبکة اجتماعی صورت گرفت. بر اساس نتایج تحقیق، دسترسی و اشتراک اطلاعات در بین سازمان‌های مورد مطالعه بهآسانی صورت نمیگیرد و سطح ارتباطی متوسطی میان سازمانها وجود دارد. در شبکة اطلاعاتی این سازمانها سازمان جهاد کشاورزی از قدرت متوسطی در شبکه برخوردار است. دانشگاهها، سازمان جهاد کشاورزی، و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نقش مهمی در تسهیل و تسهیم اشتراک اطلاعات با سایر سازمانها دارند. بر اساس نتایج تحقیق، سازمان‌های غیردولتی در تبادل اطلاعات در این شبکه نقش منفعلی دارند و در فرایند اطلاعاتدهی به سایر سازمانها پویا نیستند. در تحلیل فرایندهای قانونگذاری و ارتباط آن با شبکة تبادل اطلاعات سازمانها مشخص شد که ادارة کل منابع طبیعی و آبخیزداری نسبت به سایر سازمانها در این زمینه دارای قدرت بیشتری است .
زهرا زنگنه؛ کمال الدین ناصری؛ فریدون ملتی؛ منصور مصداقی
چکیده
چون اندازه‌گیری تراکم گیاهان، اغلب، به کمک پلات و در اکثر موارد به روش شمارش پایهها صورت میگیرد، اندازه و شکل پلات از نخستین مواردی است که باید دربارة آن تصمیم‌گیری شود. در این تحقیق اثر اشکال و سطوح مختلف پلات بر دقت و صحت نمونه‌گیری به منظور برآورد تراکم گیاه گون خاردار‌ـ که یکی از گونههای غالب در منطقه و دارای پایه‌های ...
بیشتر
چون اندازه‌گیری تراکم گیاهان، اغلب، به کمک پلات و در اکثر موارد به روش شمارش پایهها صورت میگیرد، اندازه و شکل پلات از نخستین مواردی است که باید دربارة آن تصمیم‌گیری شود. در این تحقیق اثر اشکال و سطوح مختلف پلات بر دقت و صحت نمونه‌گیری به منظور برآورد تراکم گیاه گون خاردار‌ـ که یکی از گونههای غالب در منطقه و دارای پایه‌های مجزا از هم است‌ـ در منطقة مایان مشهد بررسی شد. اشکال مختلف پلات به ترتیب مربع، مستطیل پهن، مستطیل کشیده و سطوح مختلف پلات 1، 2، 4، و 8 متر مربع درنظر گرفته شد. در مجموع، 3×4 نوع پلات (تیمار) بررسی شد. در این تحقیق مختصات هر یک از پایه‌های گون خاردار و مرز منطقه مطالعه و با دوربین دیجیتال برداشت شد و به کمک نرم‌افزارR نقشة دیجیتال پراکنش گون در منطقة مورد نظر رسم شد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش، پلات مستطیل کشیده 5/0×8 متر بیشترین دقت و صحت را دارا بود و پلات بهینه انتخاب شد. در نهایت، می‌توان نتیجه گرفت که به منظور صرفه‌جویی در وقت و هزینه جهت نمونه‌برداری در عرصه، استفاده از روش مکان‌یابی پایه‌های گیاهی و کاربرد نرم‌افزار R می‌تواند روش مناسبی برای برآورد تراکم گیاهان بوته‌ای باشد و می‌توان از پلاتهای بهینه در این پژوهش برای بوته‌زارهای مشابه استفاده کرد.
فرشاد سلیمانی ساردو؛ علی سلاجقه؛ مهدیه سنجری؛ علی آذره
چکیده
امروزه، طراحی سازة هیدرولیکی مناسب برای جلوگیری از خطرهای احتمالی سیلاب از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از پارامترهای ضروری در طراحی سازههای کنترل سیلاب پارامتر حداکثر بارش محتمل در پایة زمانی 24 ساعته است، که این بارش، طبق شرایط نهایی هر حوضه، در دورة بازگشت هزارساله رخ میدهد. این مطالعه در حوضة هلیل‌رود جیرفت به منظور ...
بیشتر
امروزه، طراحی سازة هیدرولیکی مناسب برای جلوگیری از خطرهای احتمالی سیلاب از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از پارامترهای ضروری در طراحی سازههای کنترل سیلاب پارامتر حداکثر بارش محتمل در پایة زمانی 24 ساعته است، که این بارش، طبق شرایط نهایی هر حوضه، در دورة بازگشت هزارساله رخ میدهد. این مطالعه در حوضة هلیل‌رود جیرفت به منظور صحتسنجی دو روش هرشفیلد در برآورد حداکثر بارش محتمل صورت گرفت. در این زمینه، نخست با استفاده از روش گشتاورهای خطی به تحلیل فراوانی سری داده‌های حداکثر بارش سالانه پرداخته و مقدار بارش در دورة بازگشت هزارساله استخراج شد و از آن برای مقایسه با مقادیر به‌دست‌آمده از روشهای هرشفیلد استفاده شد. نتایج نشان داد داده‌های بارش به‌دست‌آمده از روش دوم هرشفیلد با مقادیر بارش استخراجشده از روش گشتاورهای خطی در دورة بازگشت هزارساله از همبستگی 87/0 برخوردار است. در نتیجه، روش مذکور روشی با درجة صحت بالا در برآورد حداکثر بارش محتمل در حوضة هلیل‌رود جیرفت شناخته شد. از نتایج این مطالعه می‌توان در سیستم پایش منطقه استفاده کرد.
بهزاد رایگانی؛ غلامرضا زهتابیان؛ حسین آذرنیوند؛ سید کاظم علوی پناه؛ سید جمال الدین خواجه الدین
چکیده
خاک یکی از منابع طبیعی اصلی تجدیدناپذیر در جهان است. تخریب خاک تهدیدی اصلی در سراسر کرة زمین به‌‌شمار می‌رود، زیرا در درازمدت باعث کاهشِ توان تولیدی خاک و ناپایداری زیستمحیطی می‌شود. تخریب خاک سه وجه مختلف دارد: تخریب فیزیکی؛ تخریب شیمیایی؛ و تخریب بیولوژیکی. در صورتی که بتوان هر یک از تخریب‌های مختلف خاک را در معادله‌ای برآورد ...
بیشتر
خاک یکی از منابع طبیعی اصلی تجدیدناپذیر در جهان است. تخریب خاک تهدیدی اصلی در سراسر کرة زمین به‌‌شمار می‌رود، زیرا در درازمدت باعث کاهشِ توان تولیدی خاک و ناپایداری زیستمحیطی می‌شود. تخریب خاک سه وجه مختلف دارد: تخریب فیزیکی؛ تخریب شیمیایی؛ و تخریب بیولوژیکی. در صورتی که بتوان هر یک از تخریب‌های مختلف خاک را در معادله‌ای برآورد کرد، بهراحتی می‌توان فاکتور تخریب خاک را تخمین زد و ارزیابی کرد. بدین منظور، تلاشهای گستردهای در مناطق مختلف جهان صورت پذیرفته و روشهای گوناگونی برای ارزیابی پدیدة تخریب خاک ارائه شده است. در این پژوهش از جدیدترین دستورالعمل بررسی تخریب خاکـ که پروژة ارزیابی تخریب زمین در مناطق خشک (لادا) ارائه کردهـ در ناحیة بیابانی شرق اصفهان استفاده شد و با آن جنبههای مختلف تخریب خاک ارزیابی شد. مطابقِ یافته‌های این تحقیق، بیشتر کاربران در داخل کشور بهراحتی میتوانند از روش مذکور، به دلیل سادگیِ کاربرد و ارائة سریع نتایج، استفاده کنند. مقایسة نتایج حاصل از کاربرد این مدل در منطقه و عکسهای گرفتهشده از سایت‌های نمونه‌برداری نشان میدهد متدولوژی مذکور از دقت بسیار زیادی نیز برخوردار است.
سمانه محمدی مقدم؛ ابوالفضل مساعدی؛ محمد جنگجو؛ منصور مصداقی
چکیده
با آنکه بارندگی مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در تولید مرتع است، اطلاعات اندکی دربارة روابط تولید مرتع تحت تأثیر متقابل عوامل آبوهوایی و، به‌ویژه، شاخص‌های خشکسالی وجود دارد. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط تولید مرتع با عوامل آبوهوایی بارندگی، دما، تبخیر، تعرق، شاخص‌های خشکسالی بارش استانداردشده (SPI)، و شناسایی خشکسالی (RDI) در منطقة ...
بیشتر
با آنکه بارندگی مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در تولید مرتع است، اطلاعات اندکی دربارة روابط تولید مرتع تحت تأثیر متقابل عوامل آبوهوایی و، به‌ویژه، شاخص‌های خشکسالی وجود دارد. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط تولید مرتع با عوامل آبوهوایی بارندگی، دما، تبخیر، تعرق، شاخص‌های خشکسالی بارش استانداردشده (SPI)، و شناسایی خشکسالی (RDI) در منطقة ندوشن واقع در استان یزد انجام شده است. بدین منظور، در مورد هر عامل 33 دورة زمانی مختلف، شامل دوره‌های یک تا چهارماهه، شش‌ماهه، و نُه‌ماهه‌ـ به عنوان متغیرهایی که ممکن است در تولید گیاهی مرتع مؤثر باشند‌ـ درنظر گرفته شد. برای کاهش حجم داده‌ها از روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی استفاده شد. به منظور تعیین بهترین رابطه بین تولید با عوامل آبوهوایی و شاخص‌های خشکسالی از روابط رگرسیونی استفاده شد. رابطه‌های رگرسیونی مختلف برای متغیر‌های انتخاب‌شده از روش تجزیه به مؤلفه‌ها بررسی شد. در نهایت، در هر روش رابطه‌ای که دارای کمترین خطای نقطة ایده‌آل (IPE) بود رابطة برتر شناخته شد. با مقایسة رابطه‌هایی که بر اساس بارندگی، دما، تبخیر و تعرق، شاخص بارش استانداردشده، و شاخص شناسایی خشکسالی به‌دست آمد، رابطة به‌دست‌آمده از شاخص شناسایی خشکسالی به عنوان رابطه‌ای که برآورد مناسب‌تری از تولید مراتع دارد (969/0=R و میانگین قدر مطلق خطای نسبی معادل 111/0) انتخاب شد.
جواد معتمدی؛ آرزو علیزاده؛ آزاده عالم زاده گرجی
چکیده
گیاهان، ضمن رویش و سازگاری با شرایط مختلف، ویژگی‌های محیط و به‌ویژه خصوصیات خاک را برای گسترش جوامع گیاهی تغییر میدهند. در این تحقیق میزان تأثیرگذاری گیاهان هالوفیت اطراف دریاچة ارومیه بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ارزیابی شد. بدین منظور، در تیپ گیاهی Salsola nitraria - Aeluropus littoralis، که معرف سطح وسیعی از چراگاههای شور اطراف دریاچة ...
بیشتر
گیاهان، ضمن رویش و سازگاری با شرایط مختلف، ویژگی‌های محیط و به‌ویژه خصوصیات خاک را برای گسترش جوامع گیاهی تغییر میدهند. در این تحقیق میزان تأثیرگذاری گیاهان هالوفیت اطراف دریاچة ارومیه بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ارزیابی شد. بدین منظور، در تیپ گیاهی Salsola nitraria - Aeluropus littoralis، که معرف سطح وسیعی از چراگاههای شور اطراف دریاچة ارومیه است، لکه‌های گیاهی (اکولوژیک) در امتداد دو ترانسکت 150 متری، که موازی با جهت شیب استقرار داشتند، انتخاب شد و فواصل بین آن‌ها خاک لخت بدون پوشش (فضای بین لکه‌ای) درنظر گرفته شد. نمونههای خاک از داخل لکه‌ها و فضای بین لکه‌ای از دو عمق 0 ـ 15 و 15 ـ 30 سانتی‌متری با چهار تکرار برداشت و برخی خصوصیات آن‌ها اندازه‌گیری شد. با کاربرد آزمون T غیرجفتی، مقادیر پارامترهای اندازهگیریشدة بین لکه‌ها و فضای بین لکه‌ها مقایسه شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان میدهد حضور گیاهان تأثیر معنی‌داری در کاهش هدایت الکتریکی و نمک‌های محلول سدیم، پتاسیم و کلسیم و همچنین افزایش مقادیر فسفر در نمونههای خاک پروفیل سطحی (0 ـ 15 سانتی‌متری) در داخل لکه‌ها دارد، ولی در میزان اسیدیته، نیتروژن، مواد آلی و درصد سیلت، شن و رس داخل لکه‌ها و نواحی بین لکه‌ها اختلاف معنی‌دار مشاهده نشد. خصوصیات مذکور در خاک عمقی (15 ـ 30 سانتی‌متری) و بین لکه‌های گیاهی و مناطق بین لکه‌ها نیز اختلاف معنی‌داری با هم نداشت؛ این امر تداعی‌کنندة نقش گیاهان و تأثیر ریشهدوانی آن‌ها در تغییر خصوصیات خاک سطحی نسبت به خاک عمقی در رویشگاههای مورد بررسی است.
محمد میرزاوند؛ هدی قاسمیه؛ محمود اکبری؛ سید جواد ساداتی نژاد
چکیده
مجاورت آبخوان کاشان با جبهة آب شور دریاچة نمک به پیشروی آب شور به داخل آبخوان منجر شده است. در این پژوهش، با توجه به وضعیت موجود، شبیه‌سازی کیفی آب زیرزمینی دشت کاشان با استفاده از مدلهای شبکة عصبی مصنوعی انجام شد. بدین منظور، نخست به تعیین تیپ غالب آب منطقه پرداخته شد. سپس، اقدام به مدلسازی شد. نتایج حاصل از بررسی تیپ آب به وسیلة ...
بیشتر
مجاورت آبخوان کاشان با جبهة آب شور دریاچة نمک به پیشروی آب شور به داخل آبخوان منجر شده است. در این پژوهش، با توجه به وضعیت موجود، شبیه‌سازی کیفی آب زیرزمینی دشت کاشان با استفاده از مدلهای شبکة عصبی مصنوعی انجام شد. بدین منظور، نخست به تعیین تیپ غالب آب منطقه پرداخته شد. سپس، اقدام به مدلسازی شد. نتایج حاصل از بررسی تیپ آب به وسیلة نمودار پایپر نشان داد که کلرور- سدیم تیپِ غالب آب منطقه است. بنابراین، در مدلسازیها متغیر‌های ورودی مدل شامل تراز سطح ایستابی، ارتفاع بارندگی سالیانه، و غلظت کلر در سال قبل و متغیر خروجی مدل غلظت کلر در سال جاری بوده است. نتایج نشان داد مدل MLP نسبت به مدل RBF نتیجة بهتری در پیشبینی غلظت کلر داشته است. نتایج حاصل از آنالیز حساسیت نشان داد غلظت کلر و تراز سطح ایستابی در سال قبل بهترتیب مهم‌ترین تأثیر را در نتایج شبیه‌سازی غلظت کلر سال جاری داشتهاند.
رویا وزیریان؛ حمید رضا عسگری؛ مجید اونق؛ چوقی بایرام کمکی
چکیده
شناخت رابطة گیاه با خاک در راستای توسعه و برآورد اهداف احیای اراضی تخریب‌یافته ضروری است. به منظور بررسی رابطة تراکم گیاه آتریپلکس با میزان ترسیب کربن، مراتع اینچه‌برون در استان گلستان بررسی شد. نمونه‌برداری به روش کاملاً تصادفی در سه تراکم (200>)، (200-400)، و (400<) پایه در هکتار با 30 تکرار در سطح از عمق (0-30) سانتی‌متر صورت گرفت. پس از ...
بیشتر
شناخت رابطة گیاه با خاک در راستای توسعه و برآورد اهداف احیای اراضی تخریب‌یافته ضروری است. به منظور بررسی رابطة تراکم گیاه آتریپلکس با میزان ترسیب کربن، مراتع اینچه‌برون در استان گلستان بررسی شد. نمونه‌برداری به روش کاملاً تصادفی در سه تراکم (200>)، (200-400)، و (400<) پایه در هکتار با 30 تکرار در سطح از عمق (0-30) سانتی‌متر صورت گرفت. پس از اندازه‌گیری پارامترهای مورد نظر در آزمایشگاه، نتایج با استفاده از نرم‌افزار SPSS آنالیز شد. برای مقایسة میانگین بین سطوح تراکم و شاهد از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد کربن آلی موجود در منطقة آتریپلکس‌کاری دارای دامنه‌ای بین 48/0 تا 64/0 درصد و با میانگین 56/0 درصد است. در حالی که کربن آلی موجود در منطقة شاهد دارای دامنة تغییراتی بین 03/0 تا 12/0 درصد و با میانگینی برابر 078/0 درصد است، که بیانگر افزایش معنی‌دار میزان کربن آلی در منطقة آتریپلکس‌کاری‌شده نسبت به منطقة شاهد است. کربن ترسیب‌شده در واحد سطح در منطقة کم‌تراکم برابر27/26تن در هکتار، در منطقة با تراکم متوسط برابر 85/27 تن در هکتار، و در منطقة پُرتراکم برابر 66/30 تن در هکتار است. این نتیجه بیانگر آن است که با افزایش تراکم میزان کربن آلی و در نتیجه، ترسیب کربن در خاک روند افزایشی داشته است. تفاوت معنی‌داری در میزان ترسیب کربن و مقدار کربن آلی خاک در سه منطقة متمایز از نظر تراکم کاشت مشاهده نشد، در حالی که تفاوت آن‌ها با منطقة شاهد معنی‌دار بود.
مهدی وفاخواه؛ محسن محسنی ساروی؛ حسن احمدی
چکیده
بهینه‌سازی کاربری اراضی یکی از راهکارهای مناسب برای حفاظت خاک است. از این رو، تحقیق حاضر با هدف بهینه‌سازی کاربری اراضی به منظور کمینه‌‌کردن فرسایش و بیشینهسازی سود در حوضة آبخیز طالقان با مساحت 23/80427 هکتار انجام شد. بدین منظور، با محاسبة مساحت، میزان فرسایش، و درآمد خالص هر یک از کاربریهای اراضی حوضة آبخیز مورد تحقیق، با ...
بیشتر
بهینه‌سازی کاربری اراضی یکی از راهکارهای مناسب برای حفاظت خاک است. از این رو، تحقیق حاضر با هدف بهینه‌سازی کاربری اراضی به منظور کمینه‌‌کردن فرسایش و بیشینهسازی سود در حوضة آبخیز طالقان با مساحت 23/80427 هکتار انجام شد. بدین منظور، با محاسبة مساحت، میزان فرسایش، و درآمد خالص هر یک از کاربریهای اراضی حوضة آبخیز مورد تحقیق، با توجه به استانداردهای مورد نیاز هر یک از کاربریهای اراضی، سطح هر یک از کاربریها استخراج و با تعیین محدودیتها و دو تابع هدف با استفاده از نرم‌افزار ADBASE بهینه‌سازی شد. نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد میزان فرسایش از 28/6 تن در هکتار در سال به 84/5 تن در هکتار در سال (99/6 درصد) و میزان سود از 38/118174 به 02/112681 میلیون ریال (65/4 درصد) پس از بهینه‌سازی کاربری اراضی کاهش یافته است. همچنین، بر اساس نتایج، پیشنهاد می‌شود اراضی با کاربری دیم به اراضی با کاربری زراعت آبی و باغ و مرتع تبدیل شود.
