شناخت مهم‌ترین تغییر در مؤلفه‌های کمّی و کیفی پوشش گیاهی بر اثر قرق مراتع دشت کالپوش با استفاده از آنالیز چندمتغیره

میردیلمی, سیده زهره; شیدایی کرکج, اسماعیل; اکبرلو, موسی

doi:10.22059/jrwm.2015.54936

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ شناخت مهم‌ترین تغییر در مؤلفه‌های کمّی و کیفی پوشش گیاهی بر اثر قرق مراتع دشت کالپوش با استفاده از آنالیز چندمتغیره

² دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³ دانشیار گروه مرتع‌داری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

https://doi.org/10.22059/jrwm.2015.54936

چکیده

با توجه به اهمیت تغییرات پوشش گیاهی و آگاهی از روند تخریب یا بهبود آن در برنامه‏ریزی و اعمال مدیریت صحیح بهره‏برداری از اراضی، این مطالعه به ‏منظور بررسی اثر چرا بر مؤلفه‏های کمّی و کیفی پوشش گیاهی (شامل شکلِ زیستی، فرم رویشی، کلاس خوش‌خوراکی، خانواده‏های گیاهی، و تنوع گونه‏ای) و شناخت مهم‌ترین آن‌ها از لحاظ تغییرپذیری در دو منطقة قرق و چراشده در دشت کالپوش واقع در استان گلستان انجام گرفته است. بدین منظور، در هر دو منطقه با استفاده از 78 پلات یک مترمربعی به روش سیستماتیک- تصادفی نمونه‌برداری شد. برای مقایسة مؤلفه‏های کمّی و کیفی پوشش گیاهی در دو منطقة قرق و چرا از آزمون تی‌- استیودنت و برای تعیین تغییرپذیرترین مؤلفه‏ها در اثر اعمال مدیریت‏های چرایی از تجزیة مؤلفه‏های اصلی (PCA) با استفاده از نرم‏افزار SPSS بهره‏گیری شد. بر اساس مطالعة پوشش‏ گیاهی در منطقه، 13 گونه به خانوادة Asteraceae و 10 گونه به خانوادة Poaceae تعلق دارد و نیز 69 گونة علفی، 13 گونة گراس، و 5 گونة بوته‏ای و درختچه‏ای وجود دارد. نتایج آزمون تی‌- استیودنت نشا‌ن‌دهندة افزایش تراکم نسبی تروفیت، گیاهان کلاس I و کاهش کریپتوفیت، کلاس خوش‌خوراکی III در سایت قرق نسبت به سایت چراشده است. همچنین، نتایج حاکی از آن است که چرا سبب افزایش تاج پوشش نسبی بوته و کامفیت و کاهش فورب و تروفیت در منطقه شده است. مقایسة تراکم و تاج ‏پوشش نسبی گونه‏های گیاهی در منطقة قرق و چراشده حاکی از اثرگذاری نسبتاً خوب حفاظت در ترمیم و بهبود ترکیب، افزایش تراکم، و تنوع گونه‏ای است. نتایج تجزیة مؤلفه‏های اصلی نیز نشان داد که از بین مؤلفه‏های مختلف بیشترین تغییر بر اثر قرق در محور اصلی اول مربوط به فورب، همی کریپتوفیت، تروفیت، و خانواده‏های گیاهی Appiacea و Brassicacea در جهت مثبت و میزان بوته‏ها در جهت منفی بوده است. در مؤلفة دوم خانواده‏های گیاهی Asteracea و Papaveracea نیز بیشترین تغییر افزایشی را به خود اختصاص دادند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognizing of the most important change in the qualitative and quantitative components of vegetation in consequent of exclusion Kalpush plain rangeland using multivariate analysis

نویسندگان [English]

Seyedeh Zohreh Mirdeilami ¹
Esmaeil Sheidai ²
Moosa Akbalou ³

¹ pHD Student, Dept. Rangeland management, Gorgan University of Agricultural sciences & Natural Resources, I.R. Iran

² pHD Student, Dept. Rangeland management, Gorgan University of Agricultural sciences & Natural Resources, I.R. Iran

³ ; Associ. Prof., Dept. Rangeland management, Gorgan University of Agricultural sciences & Natural Resources, Gorgan, Iran

چکیده [English]

Considering the importance of vegetation changes and awareness of its destruction or improvement trends in programming and its proper managing of utilization, this study was conducted in order to survey the effects of grazing on the qualitative and quantitative components of vegetation (including life form, growth form, palatability class, plant families and species diversity) and recognition their most important changes in both grazing and enclosed sites in Kalpush plain, Golestan provience. For this purpose, samples were taken via 78 plot 1 square meter in a randomly- systematic method. Mean comparison of the components and recognition of the most changeable components in consequent implementing grazing management were done with t-student test and principle component analysis (PCA) respectively using Spss software. According to the vegetation study, 13 species belong to Asteraceae family and 10 species to Poaceae family and there are 69 Herbaceous species, 13 Grass species and 5 shrubs species of plants in this region. The results of t-Student test indicate an increase in relative density of Therophytes and class I plants, and decrease in Cryptophytes and class III in the enclosed. Also the results point out that grazing has caused increasing in the relative canopy of Shrubs and Champhyte and decreasing in Therophytes, Forbs in the region. Comparison of relative density and canopy cover of plant species in two sites showed a relatively good effect of rangeland enclosing in increasing of the density, restoration and recovery of species composition and diversity. Principal component analysis also showed that the most changeable components in consequent of rangeland enclosing were Forbs, Hemicryphtophyte, Therophyte, Appiacea and Brassicacea families in positive and Shrubs in negative of first axis. Also the Papaveracea and Asteracea families have the most incremental changes in the second component.

کلیدواژه‌ها [English]

Canopy cover
exclusion
Palatability
Composition
Grazing
Principal component analysis

مراجع

[1] Amiri, F. and Bassiri, M. (2008). Comparision of some soil properties and vegetation characteristic in grazed and ungrazed range site, Journal of Rangeland, 2(3), 237-253.

[2] Asadian, GH., Akbarzadeh, M. and Sadeghimanesh, M.R. (2009). The effects of the Exclosure on the improvement of the range lands in Hamedan province, Iranian journal of Range and Desert Research, 16(3), 343-352.

[3] Campos, A.C., Oleschko, L.K., Etchevers, J.B. and Hidalgo, C.M. (2007). Exploring the effect of changes in land use on soil quality on the eastern slope of the Cofre de Perote Volcano (Mexico), Forest Ecology and Management, 248, 174-182.

[4] Carmel, Y. and Kadmon, R. (1999). Effects of grazing and topography on long-term vegetation changes in a Mediterranean ecosystem in Israel, Journal of Plant Ecology, 145, 243-254.

[5] Chamani, A. (1993). Investigating the species diversity and richness in Mirzabailoo plain and southern Almeh mountain (Golestan national park), MSc. Dissertation, Range management, Gorgan University, 92P.

[6] Dianati Tilaki, GH.A. and Mirjalili, A.B. (2007). Investigation on palatability of rangeland plants in Yazd region, Journal of Pajouhesh and Sazandegi, 76, 69-73.

[7] Ejtehadi, H., Zahedipour, H. and Sephry, A. (1999). Describtion Beta diversity using ordintation and classification methods in three sites with different grazing intensity in Moote plain, Proceeding of 8th Conference in Biology Iran, Razi University, Kermanshah, Iran.

[8] Eteraf, H. and Telvari, A. (2005). Effects of animal grazing on some physical characteristics of loose soil in Maravetapeh rangelands, Golestan, Iran, Journal of Pajouhesh and Sazandegi, 66, 8-13.

[9] Feizi, M.J., Farzadmehr, J., Zare Chahouki, M.A. and Hosseinalizadeh, M. (2009). Plant Cover of Artemisia sieberi under two management policies, Seasonal and Continuous Grazing Case study: Rangeland of Kabotar koh in Razavi Khorasan, Northern east Iran, Journal of Rangeland, 3(4), 571-589.

[10] Firinioglu, H.K., Seefeldt, S.S. and Sahin, B. (2007). The Effects of long-term grazing exclosures on range plants in the central Anatolian region of Turkey, Journal of Environment Management, 39, 326-337.

[11] Gharedaghi, H. and Jalili, A. (1999). Comparison and influences of grazing and exclosure on plant composion in the steppic rangeland Rudshur Saveh, Mrkazi province, Iranian Journal of Forest and Range, 43(2), 28-34.

[12] Hayek, L.A.C., Buzas, M.A. and Osterman, L.E. (2007). Community Structure of Foraminiferal Communities within Temporal Biozones from the Western Arctic Ocean, Journal of Foraminiferal Research, 37(1), 33-40.

[13] Heidarian Aghakhani, M., Naghipour Borj, A.A. and Tavakoli, H. (2010). The Effects of grazing intensity on vegetation and soil in Sisab rangelands, Bojnord, Iran, Iranian journal of Range and Desert Research, 17(2), 243-255.

[14] Hoseini, S.A.H. (1995). Investigation plant associations of Mirzabailoo plain and Almeh of Golestan national prk, MSc. Dissertation, Range management, Tarbiat Modarres University, 100P.

[15] Jafari, M., Ebrahimi, M., Azarnivand, H. and Madahi, A. (2009). The effects of rangeland restoration treatments on some aspects of soil and vegetation parameters (Case study: Sirjan rangelands), Journal of Rangeland, 3(3), 371-384.

[16] Javadi, S.A., Jafari, M., Azarnivand, H. and Zahedi Amiri, Gh. (2004). Investigation of grazing effects on plant composition and diversity of Lar rangeland, The 3th National Congress on Range and Range Management of Iran, Tehran, Iran, pp. 702-707.

[17] Karimi, G., Mozafari, S. and Nikbakht, M. (2009). Effect of range and livestock management on vegetation of Margon station in Kohkiloyeh and Boyerahmad province, Iran, Iranian journal of Range and Desert Research, 16(3), 353-361.

[18] Khatir Namani, J. (2007). The study of vegetation changes of grazed and ungrazed in Chut rangelands, Iranian Journal of Range and Desert Research, 14(1), 88-96.

[19] Kohandel, A., Arzani, H. and Hosseini Tavassol, M. (2011). Effect of grazing intensity on soil and vegetation characteristics using Principal components Analysis, Iranian Journal of Range and Desert Research, 17(4), 518-526.

[20] Mesdaghi, M. (2003). Management of Iran’s rangelands, Imam Reza University Press, 4th, 333P.

[21] Mesdaghi, M. (2005). Plant ecology, Jihad Daneshgahi of MashHad Press, 187P.

[22] Mirdeilami, Z. and Sepehri, A. (2011). The comparing of plot size in estimating the quantitative characteristics of species in enclosure and non enclosure rangelands of Calpush plain, Watershed Management Research (Pajouhesh & Sazandegi), 91, 38-44.

[23] Moeenpour, N. (2008). The Study of enclosure effecting on vegetation of Calpush rangelands. MSc. Dissertation, Range management, Gorgan University, 80P.

[24] Mofidi, M., Jafari, M., Tavili, A., Rashtbari, M. and Alijanpour, A. (2013). Grazing exclusion effect on soil and vegetation properties in Imam Kandi rangelands, Iran, Arid Land Research and Management, 27(1), 32-40.

[25] Moghadam, M.R. (2007). Ecology of terrestrial plants, University of Tehran Press, 701P.

[26] O’Connor, T.G. (1995). Trasformation of savanna grassland by drought and grazing, Africa Journal of Range and Forage Science, 12(2), 53-60.

[27] Raziei, T. and Azizi, Gh. (2007). A precipitation-based regionalization in western iran using principal component analysis and cluster analysis, Iran-Water Resources Research, 3(2), 62-65.

[28] Wienhold, B.J., Hendrickson, J.R. and Karn, J.F. (2001). Pasture management influences on soil properties in the Northern Great Plains, Journal of Soil and Water Conditions, 56(1), 27-31.

نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری

شناخت مهم‌ترین تغییر در مؤلفه‌های کمّی و کیفی پوشش گیاهی بر اثر قرق مراتع دشت کالپوش با استفاده از آنالیز چندمتغیره

مراجع

مراجع

دوره 68، شماره 2 - شماره پیاپی 2
شهریور 1394
صفحه 371-383

شناخت مهم‌ترین تغییر در مؤلفه‌های کمّی و کیفی پوشش گیاهی بر اثر قرق مراتع دشت کالپوش با استفاده از آنالیز چندمتغیره

مراجع

مراجع

دوره 68، شماره 2 - شماره پیاپی 2شهریور 1394صفحه 371-383

دوره 68، شماره 2 - شماره پیاپی 2
شهریور 1394
صفحه 371-383